Cung nữ cuối cùng của triá»u Nguyá»…n
Năm bà Vui lên 16 tuổi thì được mẹ mình giá»›i thiệu và o ná»™i cung là m cung nữ hầu bà Từ Cung - mẹ vua Bảo Äại tại cung Từ Diên. Tôi tìm vá» Ä‘Æ°á»ng Chi Lăng, TP Huế, nÆ¡i có nhiá»u tiếng đồn vẫn còn má»™t trong những ngÆ°á»i cung nữ cuối cùng của triá»u Nguyá»…n còn sống. Tên của bà là Trần Thị Vui. NgÆ°á»i cung nữ ngà y ấy Má»™t ngôi nhà nhá» ba gian kiểu Huế. Tôi vừa nhắc đến tên bà , những ngÆ°á»i trong nhà vá»ng ra vồn vã: “Cô đến từ há»™i từ thiện phải không?â€. Ngay sau đó, tôi được kéo đến má»™t căn phòng xi măng nóng ná»±c, hôi hám. Tôi còn ngỡ ngà ng, chÆ°a hiểu má»i chuyện thì má»™t ngÆ°á»i chừng trên 80 tuổi xuất hiện, tá»± giá»›i thiệu mình là Trần Thị Vui. Dáng Ä‘iệu bà khắc khổ, không mang những nét cao sang nhÆ° ngÆ°á»i ta vẫn nghÄ© đến cái danh pháºn của ngÆ°á»i cung nữ. NhÆ°ng nét hồ hởi của bà thì hiện rõ. Có lẽ lâu lắm rồi má»›i có ngÆ°á»i nhắc đến cái tên của bà từ thá»i thiếu nữ xa xôi... Căn gác bà ở trống không, chỉ duy nhất má»™t chiếc tủ nhá» cÅ© kỹ thá»i xÆ°a bằng gá»—. Câu chuyện cứ thế được bắt đầu trong không gian cháºt, nóng và mùi hôi khai nồng nặc... Mẹ của bà Vui cÅ©ng là má»™t cung nữ trong Äại Ná»™i thá»i vua Khải Äịnh, có tên là Tôn Nữ Thị Biên. Bà Biên có qua lại vá»›i má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông há» Trần, cháu của má»™t phi, vợ vua Äồng Khánh. Khi bà Biên có thai thì không được gia đình kia chấp nháºn vì danh pháºn cung nữ nên bà Biên ở váºy nuôi con. Năm bà Vui lên 16 tuổi thì được mẹ mình giá»›i thiệu và o ná»™i cung là m cung nữ hầu bà Từ Cung - mẹ vua Bảo Äại tại cung Từ Diên. Ảnh trên: Hình ảnh cung nữ được tái hiện lại trong Äêm hoà ng cung của Huế. Ký ức vá» má»™t thá»i là m cung nữ của bà bắt đầu từ đó. “Không phải ai cÅ©ng được tuyển và o là m cung nữ, chỉ có những ngÆ°á»i thuá»™c dòng dõi của nhà vua má»›i được và o là m. Mẹ tôi là cháu hệ 5, phòng hoà ng tá» Diá»…n Quốc Công, vì váºy tôi má»›i có cái duyên pháºn được và o là m cung nữ. Là m cung nữ có lẽ là quãng thá»i gian đẹp nhất vá»›i tôi†- bà Vui nói. Theo nhà nghiên cứu Hồ Tấn Phan, những ngÆ°á»i được tuyển và o là m cung nữ Ä‘a số Ä‘á»u chÆ°a có gia đình. Ngà y đó, nếu nói nguyên tắc thì không phải, tuy nhiên cuá»™c sống của vua thì không ai được tiết lá»™ ra ngoà i. CÅ©ng vì lý do đó, những cung nữ khi được tuyển chá»n và o cung phải biết nguyên tắc và không ai được đùa giỡn, chuyện trò nhiá»u. Äối vá»›i xã há»™i ngà y ấy, trong con mắt của những ngÆ°á»i dân thÆ°á»ng, cung nữ là ngÆ°á»i có địa vị cao vì được phép ra và o nÆ¡i vua ở, được thấy mặt vua, thấy mặt mẹ vua. NhÆ°ng thá»±c ra thân pháºn của cung nữ trong ná»™i cung là những thân pháºn không được tá»± chủ. Hồi ức vá» vua Bảo Äại Mặc dù là cung nữ hầu mẹ vua nhÆ°ng ký ức của bà Vui lại lÆ°u giữ khá nhiá»u mảnh ghép liên quan đến vua Bảo Äại - vị vua cuối cùng của triá»u Nguyá»…n. Bà nhá»› lại: “Công việc của tôi ngà y ấy là quạt và bóp chân hầu hạ bà Từ Cung. Có đến bốn, năm ngÆ°á»i hầu hạ bà nhÆ° chúng tôi. NhÆ°ng Ä‘iá»u mà tôi nhá»› nhất là những ká»· niệm vụn vặt vá» vua Bảo Äạiâ€. Theo lá»i kể của bà Vui, vua Bảo Äại là ngÆ°á»i rất hiện đại. Ông không có nhiá»u cung tần, thứ phi nhÆ° các Ä‘á»i vua trÆ°á»›c. Ông và Nam PhÆ°Æ¡ng hoà ng háºu đã cùng thá» thốt vá»›i nhau và nên duyên vợ chồng. “Tôi không biết thá»±c tế cuá»™c sống hôn nhân của ông còn có ngÆ°á»i khác không nhÆ°ng ở trong cung thì chỉ có duy nhất bà Nam PhÆ°Æ¡ng hoà ng háºu là chÃnh danh vợ vua†- bà Vui cho biết. Bà Trần Thị Vui - má»™t trong những cung nữ cuối cùng của triá»u Nguyá»…n còn sống. Ảnh: MAI PHÆ¯Æ NG CÅ©ng theo bà Vui, vì vua không còn nhiá»u cung tần, thứ phi nên ná»™i cung ngà y đó cÅ©ng êm thắm, không có nhiá»u những cảnh các cung phi ghen ghét nhau hoặc ngà y ngà y chá» vua ban ân sủng. Trong lúc kể chuyện vá» vua Bảo Äại, bà Vui còn đứng dáºy diá»…n tả lại hà nh Ä‘á»™ng của vua má»—i khi cùng Nam PhÆ°Æ¡ng hoà ng háºu đến thăm mẹ. Vua cùng hoà ng háºu nhảy xoay tròn má»™t vòng rồi má»›i và o gặp mẹ. Bà hà o hứng kể: “Vua Bảo Äại hiá»n và dá»… tÃnh. Má»—i lần ông đánh cá», tóc mái xõa xuống, cung nữ quạt hầu khiến tóc ông bay và o mắt nhÆ°ng ông không trách mắng gì. Chỉ khi nà o Nam PhÆ°Æ¡ng hoà ng háºu cau mà y thì ngÆ°á»i hầu má»›i hiểu và tránh quạt mạnh. Vua Bảo Äại rất thÃch ăn vặt, các món ăn nhà vua thÃch lúc nà o cÅ©ng được nhà bếp chuẩn bị sẵn là bánh bèo, bánh náºm, bánh bá»™t lá»câ€. Năm 1945, khi vua Bảo Äại thoái vị và trao ấn kiếm lại cho ChÃnh phủ lâm thá»i của nÆ°á»›c Việt Nam Dân chủ Cá»™ng hòa, bà Vui cùng mẹ ruá»™t của mình ra khá»i ná»™i cung và trở vá» lại cuá»™c sống Ä‘á»i thÆ°á»ng. Sau đó, bà Vui lấy chồng và táºp quên Ä‘i những tháng ngà y trong cung cấm. Bà Vui không may mắn nhÆ° nhiá»u phụ nữ khác. Sau khi lấy chồng, bà không sinh được ngÆ°á»i con nà o nên đã phải cÆ°á»›i vợ hai cho chồng. Giá» tuổi già của bà cÅ©ng phải nÆ°Æ¡ng nhá» và o những ngÆ°á»i con của chồng. Lãng quên cái tháºt... Äã bao nhiêu năm trôi qua, bà Vui cÅ©ng phải quên dần cái danh pháºn mình từng mang. Bà Vui nói: “Năm ngoái, má»™t nhóm khách Nháºt ghé thăm tôi. Há» luôn há»i tôi vá» triá»u đình nhà Nguyá»…n, vá» vua Bảo Äại, sở thÃch của nhà vua và công việc của cung nữ thá»±c sá»± nhÆ° thế nà o. NhÆ°ng năm nay thì không thấy ai ghé vá» nữa...â€. Hình ảnh Äêm hoà ng cung của Huế vá»›i các cung nữ (những sinh viên đóng vai) pha trà , rót nÆ°á»›c, nói chuyện... trong tà áo dà i đã không còn lạ trong mắt du khách khi đến Huế... Thế nhÆ°ng Ä‘iá»u mà du khách chiêm ngưỡng vẫn chỉ là những gì ngÆ°á»i ta dá»±ng lại. Còn ngÆ°á»i cung nữ cuối cùng của triá»u Nguyá»…n vẫn sống tháºt ở Ä‘á»i chẳng ai biết. Bà n vá» Ä‘iá»u nà y, nhà nghiên cứu Hồ Tấn Phan băn khoăn: “Tôi không hiểu tại sao ngà nh du lịch Huế lại không nghÄ© ra, rằng chÃnh những con ngÆ°á»i của má»™t thá»i đó sẽ là đặc sản của ngà nh du lịch Huế. Chỉ cần bà Vui ngồi đó, mặc áo dà i nhÆ° cung nữ, pha trà và kể lại má»™t và i câu chuyện, sinh hoạt trong cung ngà y xÆ°a. Váºy thôi cÅ©ng đủ hấp dẫn du khách rồi. Bởi lẽ ngÆ°á»i dân thÆ°á»ng vẫn luôn tò mò: Vua ăn món gì nhỉ? Có phải toà n là những món sÆ¡n hà o hải vị không?... Tất cả những gì liên quan đến vua chúa, dù là những Ä‘iá»u Ä‘á»i thÆ°á»ng nhất cÅ©ng sẽ là chuyện hay rồiâ€.
Nhà nghiên cứu Hồ Tấn Phan giải thÃch: Cung nữ trong vua có hai loại danh pháºn nhÆ°ng Ä‘á»u là những ngÆ°á»i hầu hạ vua và gia đình nhà vua. Thứ nhất đó là những ngÆ°á»i con gái còn trinh, được vua tuyển và o để có quan hệ hôn nhân vá»›i vua. Thứ hai là được tuyển và o để hầu hạ cho gia đình vua, được gá»i là cung nữ hay thị nữ, phục vụ việc vặt nhÆ° quạt, têm trầu, đấm bóp. Do há» là những ngÆ°á»i không có địa vị trong xã há»™i phong kiến ngà y xÆ°a nên rất Ãt tà i liệu ghi chép vá» há». |
MAI PHÆ¯Æ NG http://phapluattp.vn/20100729095137492p0c1021/cung-nu-cuoi-cung-cua-trieu-nguyen.htm
|