JPAGE_CURRENT_OF_TOTAL
Vai trò CIA trong cuá»™c đảo chÃnh hụt năm 1960 31/10/2009 23:31
|
Chỉ huy CIA tại Sà i Gòn William Colby sau nà y đứng đầu CIA - Ảnh: Tư Liệu
|
Năm 1960, má»™t số tÆ°á»›ng lÄ©nh Sà i Gòn đã thá»±c hiện cuá»™c binh biến láºt đổ chế Ä‘á»™ Ngô Äình Diệm nhÆ°ng thất bại. Má»™t câu há»i được đặt ra là CIA đóng vai trò nhÆ° thế nà o trong sá»± kiện nà y. Và o đầu năm 1960, Äại sứ Mỹ tại Sà i Gòn lúc đó là Elbridge Durbrow, còn Trưởng nhánh CIA là William Colby. NhÆ°ng hai nhân váºt nà y lại có quan Ä‘iểm ngược nhau vỠông Diệm. Nếu nhÆ° Colby vẫn còn hy vá»ng và o thể chế của há» Ngô, thì sá»± nghi ngá» của Äại sứ Durbrow lại được những nhân viên ká» cáºn vá»›i Colby chia sẻ, trong đó có George Carver, má»™t phụ tá trẻ tuổi của Colby, mà sau nà y trở thà nh phụ tá đặc biệt vá» Việt Nam vụ của Giám đốc CIA. Carver đã xem chế Ä‘á»™ của ông Diệm là không thể cứu vãn, bởi anh ta nghÄ© rằng, chỉ có cải tổ triệt để má»›i mong cứu được chế Ä‘á»™ khá»i bị các thế lá»±c chống đối láºt đổ, nhÆ°ng đối vá»›i ông Diệm thì không bao giá» có cải cách, cải tổ gì cả. Vá» phần Colby, ông cho rằng, quan Ä‘iểm của Carver hay những nhân viên nhÆ° thế, Ä‘Æ¡n giản phản ảnh khuynh hÆ°á»›ng chống ông Diệm ở những thà nh phần chống đối mà há» thÆ°á»ng tiếp xúc. Tuy váºy, toà n bá»™ chi nhánh CIA Sà i Gòn Ä‘á»u đồng thuáºn má»™t Ä‘iểm. Äó là : Những thà nh phần không phải là Cá»™ng sản nhÆ°ng chống đối chế Ä‘á»™ ông Diệm ở Sà i Gòn ngà y má»™t tăng cao. Tháng 7.1960, chi nhánh CIA báo cáo vá» sá»± gia tăng thà nh phần đối láºp không Cá»™ng sản, hai tháng sau, lại bổ sung thêm và o đó là thà nh phần sÄ© quan quân Ä‘á»™i. Tháng 10.1960, há» báo cáo thêm tÆ°á»›ng Trần Văn Minh, và chi nhánh CIA Sà i Gòn qua tÆ°á»›ng Minh cùng những mối quan hệ khác, để cố nháºn diện những ngÆ°á»i nà o sẽ tham gia đảo chÃnh. Trong khi đó, cÅ©ng vá»›i nhiệm vụ mở rá»™ng tiếp xúc hằng ngà y, Carver đã tìm tá»›i Hoà ng CÆ¡ Thụy, má»™t chÃnh khách đối láºp thuá»™c đảng Äại Việt, từng quen biết vá»›i các nhân viên CIA trÆ°á»›c đây.
Má»™t lần nữa, ông Ngô Äình Diệm và cố vấn Ngô Äình Nhu (từ trái sang) lại thoát hiểm - Ảnh: T.L |
NgÆ°á»i Mỹ nắm 2 đầu mối Tuy đã theo sát tình hình phe đối láºp ở Sà i Gòn, nhÆ°ng má»i ná»— lá»±c của chi nhánh CIA Sà i Gòn vẫn không nắm được chút nà o tin tức vá» cuá»™c đảo chÃnh ngà y 11.11.1960 mà lữ Ä‘oà n nhảy dù dÆ°á»›i quyá»n chỉ huy của đại tá Nguyá»…n Chánh Thi là lá»±c lượng chủ chốt. Giống nhÆ° cÆ° dân Sà i Gòn, các nhân viên CIA cÅ©ng chỉ biết được Ä‘á»™ng tÄ©nh má»™t cách mÆ¡ hồ của quân đảo chÃnh và o rạng sáng 11.11, vá»›i tiếng bánh xe thiết giáp lăn trên Ä‘Æ°á»ng phố, Ä‘i kèm là những tay súng cùng nhau hÆ°á»›ng vá» Dinh Äá»™c Láºp. NhÆ°ng nhỠđã theo dõi từ lâu nay, nên CIA đã nhanh chóng tiếp cáºn vá»›i các nhóm đối láºp để nháºn diện ngay thủ lÄ©nh phe đảo chÃnh cùng ý đồ của há». Sáng hôm đó, các nhân viên CIA đã vá»™i Ä‘iá»u nghiên xem phải tiếp xúc vá»›i ai, hoặc theo chân Ä‘oà n quân Ä‘ang tiến vá» phủ tổng thống để quan sát hoạt Ä‘á»™ng của lá»±c lượng nổi dáºy. Vá» phần Carver, ông đã gá»i Ä‘iện cho Hoà ng CÆ¡ Thụy và được nhân váºt nà y má»i đến gặp má»™t nhóm chÃnh khách dân sá»±, những ngÆ°á»i Ä‘ang trông chá» các tÆ°á»›ng tá đảo chÃnh sẽ phân chia chức vụ cho há» trong tân chÃnh phủ. Äược Trưởng chi nhánh CIA Colby cho phép, Carver lái xe đến tÆ° gia của ông Thụy. Từ đó, ông báo cáo vá» chi nhánh, đồng thá»i phục vụ nhÆ° má»™t kênh liên lạc cho ChÃnh phủ Mỹ, áp lá»±c lên cánh quân đảo chÃnh không được “là m cá»â€ Dinh Äá»™c Láºp, nhÆ° lãnh đạo cuá»™c đảo chÃnh từng Ä‘e dá»a, mà phải thÆ°Æ¡ng lượng vá»›i ông Diệm. Nhiá»u năm sau nà y khi nhá»› lại, Carver thừa nháºn là lúc đó, ông thá»±c sá»± bị khủng hoảng vá» lÆ°Æ¡ng tâm nghá» nghiệp do những chỉ thị, mà ông tin rằng, ông Diệm trÆ°á»›c sau gì rồi cÅ©ng phải ra Ä‘i, và việc dùng mánh khóe để Ä‘iá»u khiển phe đảo chÃnh là m lợi cho ông Diệm là má»™t sai lầm sâu sắc. Tuy rằng miá»…n cưỡng, nhÆ°ng Carver đã thá»±c hiện những gì được chỉ thị. Ông đã thuyết phục được nhóm của Hoà ng CÆ¡ Thụy chịu Ä‘iá»u đình vá»›i ông Diệm, theo Ä‘iá»u kiện sẽ duy trì vai trò của ông Diệm “nhÆ° là nhân váºt lãnh đạo trong cuá»™c chiến chống lại Cá»™ng sảnâ€. Cùng lúc đó, má»™t nhân viên CIA khác là Russ Miller, ngÆ°á»i phụ trách những hoạt Ä‘á»™ng chống lại miá»n Bắc Việt Nam, đã cùng vá»›i nhân viên thông dịch tiếng Việt của chi nhánh là Bender, lái xe tá»›i Dinh Äá»™c Láºp. Tình hình ở đó căng thẳng, đạn hai bên bắn qua bắn lại. Hai ngÆ°á»i bèn nháºp và o đám phóng viên nÆ°á»›c ngoà i đứng săn tin ở đó. Ai nấy Ä‘á»u muốn biết những ngÆ°á»i bảo trợ và mục Ä‘Ãch của cuá»™c đảo chÃnh. Miller không tìm thấy ai có thể “soi sáng†cho ông. Phát ngôn viên duy nhất cho cuá»™c đảo chÃnh là bác sÄ© Phan Quang Äán, má»™t nhân váºt chống đối “lÆ°u niên†và là ngÆ°á»i từng tiếp xúc vá»›i CIA. Ông cÅ©ng tá» vẻ sẵn sà ng ngồi và o ban lãnh đạo tân chÃnh quyá»n má»™t khi quân đảo chÃnh láºt đổ chế Ä‘á»™ của ông Ngô Äình Diệm. Ông Äán thông báo là ông sẽ tổ chức má»™t cuá»™c há»p báo tại tổng hà nh dinh Bá»™ Tổng tham mÆ°u, gần phi trÆ°á»ng Tân SÆ¡n Nhất. Thế là Miller và Bender leo lên xe. Bender tình nguyện trở vá» tòa đại sứ theo dõi tình hình. Miller Ä‘i cùng má»™t đồng nghiệp khác đến Bá»™ Tổng tham mÆ°u quân Ä‘á»™i Nam Việt Nam. Bác sÄ© Äán cùng các phóng viên Ä‘á»u ra Ä‘i sau cuá»™c há»p báo. Riêng Miller và đồng nghiệp còn lang thang trong khuôn viên Bá»™ Tổng tham mÆ°u cho đến khi gặp được ban lãnh đạo cuá»™c đảo chánh. Miller không nháºn ra bất cứ ai và tá»± giá»›i thiệu mình là quan chức của tòa đại sứ Mỹ. Má»™t lát sau, đại tá Thi xuất hiện. Ông Thi biết Miller nên ra lệnh cấp cho Miller má»™t Ä‘iện thoại cÅ©ng nhÆ° cá» má»™t sÄ© quan để liên tục cung cấp tin tức cho phÃa Mỹ. Hai nhân viên CIA ở lại đó qua đêm. Há» ngủ trên bà n là m việc khi không còn nghe tiếng kêu ca, phà n nà n của các sÄ© quan nhảy dù nữa. Những chỉ thị đầu tiên mà Miller nháºn được từ Trưởng nhánh CIA Sà i Gòn là tránh bất kỳ vai trò cố vấn nà o, và tá»± giá»›i hạn hoạt Ä‘á»™ng. Carver thì đã nắm vững tin tức từ nhóm dân sá»± của ông Thụy. Biết được CIA đã là m chủ thông tin cả nhóm dân sá»± lẫn quân sá»± của phe đảo chÃnh, Äại sứ Durbrow má»™t mặt nháºn tin tức từ Miller và Carver, má»™t mặt liên lạc Ä‘iện thoại vá»›i Dinh Äá»™c Láºp. Phản ảnh vá» sá»± lưỡng lá»± của Bá»™ Ngoại giao Mỹ, ông không Ä‘Æ°a ra rõ rà ng sá»± ủng há»™ nà o của chÃnh quyá»n Washington, nhÆ°ng Ä‘á» nghị ông Diệm Ä‘Ã m phán vá» những yêu sách của quân đảo chÃnh. Vá» phÃa CIA, giống nhÆ° Carver đã là m việc vá»›i phe dân sá»±, Miller cÅ©ng áp lá»±c nhánh quân sá»± là hãy thÆ°Æ¡ng thuyết vá»›i ông Diệm hÆ¡n là tấn công và o tổng thống phủ. Ông Thi đòi nã pháo dinh Äá»™c Láºp Phe quân sá»± lãnh đạo cuá»™c đảo chÃnh tá» ra chia rẽ trong việc giải quyết vấn Ä‘á» then chốt là thÆ°Æ¡ng thuyết vá»›i ông Diệm hay láºt đổ ông, và dá»… dà ng bị áp lá»±c của phÃa Mỹ. Chủ trÆ°Æ¡ng tấn công vẫn là chá»n lá»±a của phe đảo chÃnh cho đến khi quân Ä‘á»™i trung thà nh vá»›i ông Diệm do đại tá Trần Thiện Khiêm kéo từ miá»n Tây lên giải cứu và o ngà y 12.11.1960. Phải nói là vai trò áp lá»±c mà Äại sứ Durbrow đã sá» dụng có hiệu quả thông qua 2 “kênh†CIA là Carver và Miller lên quân đảo chÃnh, khiến há» chần chừ đã giúp cho ông Diệm sống còn. Các cuá»™c thÆ°Æ¡ng thuyết kéo dà i suốt ngà y 11.11 cho đến những giỠđầu tiên của ngà y 12. Äó hầu nhÆ° là “kế†của ông Diệm để chá» quân tiếp viện của đại tá Khiêm, vốn là ngÆ°á»i thân cáºn vá»›i Giám mục Ngô Äình Thục ở VÄ©nh Long, là bà o huynh của ông Diệm. Äại tá Khiêm Ä‘ang chỉ huy cuá»™c hà nh quân giải cứu từ miá»n Tây tiến vá» Sà i Gòn. Sau nà y, chÃnh Miller nhá»› lại là ông ta nháºn chỉ thị từ Trưởng nhánh CIA Sà i Gòn, để thông báo cho đại tá Thi biết là đại quân của ông Diệm đã tá»›i nÆ¡i. Lúc đó, ông Thi công nháºn cuá»™c đảo chÃnh chấm dứt vì lá»±c lượng áp đảo của đại tá Khiêm. NhÆ°ng đại tá Thi cho biết là ông còn má»™t tiểu Ä‘oà n pháo binh 105 mm, và ông nói vá»›i Miller rằng, ông muốn dùng dà n đại pháo tổng lá»±c nà y để “trừng phạt†sá»± “phản phé†của ông Diệm. Miller can ngăn ngay vì sợ thiệt hại nhân mạng cho cả ngÆ°á»i Mỹ lẫn ngÆ°á»i Việt sống gần khuôn viên Dinh Äá»™c Láºp, cÅ©ng nhÆ° cảnh báo đại tá Thi là đạn pháo của ông không “thủng†được hầm trú ẩn chỉ huy trong tổng thống phủ được đâu. Ông Thi dịu lại rồi sau đó, cùng các sÄ© quan chỉ huy cuá»™c đảo chÃnh, Ä‘i ra Tân SÆ¡n Nhất để bay Ä‘i tị nạn ở Campuchia. Cánh sÄ© quan chỉ huy đảo chÃnh thất bại đã “bá» quên đồng minh†dân sá»± là ông Hoà ng CÆ¡ Thụy. Cuối cùng, ông Thụy phải đến nhá» Carver. CIA đã bà máºt Ä‘Æ°a ông qua căn cứ không quân Clark ở Philippines, rồi từ đó bay qua Okinawa. NgÆ°á»i Mỹ gá»i cuá»™c đảo chÃnh bất thà nh nà y là má»™t cuá»™c “binh biến†(mutiny), nhÆ°ng vá»›i anh em ông Diệm, đây là mối Ä‘e dá»a lá»›n cho chế Ä‘á»™.
CIA và gia đình há» Ngô: Phe đảo chÃnh “lỡ hẹnâ€Â
|
Hòa thượng ThÃch Quảng Äức tá»± thiêu tại Sà i Gòn năm 1963 để phản đối chÃnh quyá»n Ä‘Ã n áp Pháºt giáo - Ảnh: T.L
|
Äến đầu năm 1963, kế hoạch đảo chÃnh đã được xúc tiến, nhÆ°ng các tÆ°á»›ng lÄ©nh Sà i Gòn vẫn chÆ°a sẵn sà ng lắm cho cuá»™c láºt đổ chÃnh quyá»n của ông Diệm.
Khoảng đầu năm 1963, nhân viên CIA hầu nhÆ° hiện diện ở khắp nÆ¡i, trong khi chÃnh quyá»n của Tổng thống Ngô Äình Diệm từ sau vụ binh biến 11.11.1960 đã tá» ra mất tin tưởng và o Washington, tháºm chà ông Nhu còn tá» vẻ chống đối ra mặt. Các phe nhóm chống chế Ä‘á»™ ngà y cà ng nhiá»u, cùng vá»›i việc chÃnh quyá»n Ä‘Ã n áp Pháºt giáo. Các tin đồn vỠđảo chÃnh lại râm ran và CIA không bá» lỡ cÆ¡ há»™i tiếp cáºn vá»›i tÆ°á»›ng tá quân Ä‘á»™i. Từ sau vụ 11.11, đại tá Trần Thiện Khiêm được tÃn nhiệm và thăng cấp thiếu tÆ°á»›ng. NhÆ°ng đến năm 1963, khi phong trà o chống đối ông Diệm lên cao, ông Khiêm lại là má»™t trong những vị tÆ°á»›ng tham gia. Nhân ngà y Quốc khánh 4.7.1963, Tòa đại sứ Mỹ tổ chức chiêu đãi và má»i các sÄ© quan chỉ huy Sà i Gòn. Ông Diệm cho phép các tÆ°á»›ng tá tham dá»±. Äây là cÆ¡ há»™i để trung tá CIA Lucien Conein trổ tà i là m cầu nối liên lạc giữa Chi nhánh CIA Sà i Gòn vá»›i các tÆ°á»›ng lÄ©nh.
Â
Â
Washington bá» phÆ°Æ¡ng án chá»n ông Nhu TrÆ°á»›c tình hình căng thẳng vá»›i việc Pháºt giáo đấu tranh nhiá»u nÆ¡i, các tÆ°á»›ng lÄ©nh Ä‘á» nghị ông Diệm ban hà nh thiết quân luáºt. NhÆ°ng ngay tức khắc, má»i ná»— lá»±c thÆ°Æ¡ng thuyết vá»›i Pháºt giáo sụp đổ khi các chùa chiá»n lá»›n ở Sà i Gòn và những thà nh phố lá»›n khác bị tấn công đêm 21.8. Hà ng trăm nhà sÆ° bị bắt và nhiá»u ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng. Tác giả của vụ bố ráp chùa chiá»n vẫn không rõ là ai, mà sau đó, 2 nhân viên CIA thuá»™c Chi nhánh Sà i Gòn chứng kiến cảnh bố ráp ở chùa Xá Lợi thì nói là cảnh sát tiến hà nh, nhÆ°ng lại mặc trang phục của Thanh niên Cá»™ng hòa. Äà i VOA loan tin ngay là quân Ä‘á»™i đã bố ráp chùa chiá»n, Ä‘iá»u mà tÆ°á»›ng Trần Văn Äôn (lúc đó là Tổng tham mÆ°u trưởng) kịch liệt phản đối vá»›i phÃa Mỹ. Sau nà y, CIA má»›i biết là ông Nhu đã sá» dụng lá»±c lượng đặc biệt của đại tá Tung và quân của tÆ°á»›ng Tôn Thất ÄÃnh trong các vụ bố ráp nói trên. Và o thá»i Ä‘iểm đó, Henri Cabot Lodge chuẩn bị qua thay Frederick Nolting là m đại sứ tại Sà i Gòn. TrÆ°á»›c tình hình có nhiá»u tin tức đảo chÃnh láºt đổ ông Diệm, Washington muốn các quan chức của hỠở Sà i Gòn tìm ngÆ°á»i có khả năng thay thế ông Diệm. Cả Nolting lẫn Trưởng nhánh CIA John Richardson Ä‘á»u đồng ý vá»›i nhau là không có nhân váºt dân sá»± nà o có thể thay ông Diệm. Cố vấn Ngô Äình Nhu cÅ©ng có tham vá»ng thay thế bà o huynh, nhÆ°ng dÆ°á»›i mắt CIA, ông bị nhiá»u trở lá»±c, nhất là hình ảnh bị công chúng chống đối dữ dá»™i của bà Nhu. Và tuy ông Nhu là nhân váºt quyá»n lá»±c số 2 ở miá»n Nam Việt Nam lúc đó, nhÆ°ng CIA nháºn xét rằng, ông không thể "trị" được các tÆ°á»›ng tá má»™t khi không có ông Diệm. Do đó, Washington bác bá» phÆ°Æ¡ng án chá»n ông Nhu, và CIA Sà i Gòn đã Ä‘á» nghị Phó tổng thống Nguyá»…n Ngá»c ThÆ¡ là ngÆ°á»i kế nhiệm. ChÆ°a sẵn sà ng Ông Cabot Lodge vừa chân Æ°á»›t chân ráo đến Sà i Gòn thì nháºn ngay má»™t công Ä‘iện tối máºt do Roger Hilsman gá»i tá»›i qua kênh của CIA. Äó là chỉ thị ngà y 24.8 đã được Tổng thống J.F.Kennedy chuẩn thuáºn. Ná»™i dung là gá»i Ä‘i má»™t thông Ä‘iệp tối háºu cho ông Diệm là phải loại bỠông Nhu. Tân đại sứ cÅ©ng được lệnh thông báo cho các tÆ°á»›ng lÄ©nh chủ chốt của Sà i Gòn vá» yêu sách nà y của Mỹ, và há» cÅ©ng được cho biết là trong trÆ°á»ng hợp ông Diệm không đồng tình, Washington sẽ không ủng há»™ ông ta nữa. Ông Colby lúc đó là Giám đốc Viá»…n Äông vụ tại Tổng hà nh dinh CIA đã gá»i công Ä‘iện cho Trưởng nhánh CIA Sà i Gòn, chỉ đạo Richardson tìm cách thuyết phục ông Diệm chuyển giao quyá»n hà nh cho quân Ä‘á»™i, rồi cùng ông Nhu lên Äà Lạt "nghỉ hÆ°u". Ông Lodge nghÄ© rằng, nếu Ä‘Æ°a yêu sách trá»±c tiếp cho ông Diệm thì chỉ giúp ông ta tìm kế trì hoãn, trong khi ông Nhu sẽ phản ứng vì có lá»±c lượng trong tay. Thế nên, đại sứ Lodge muốn Chi nhánh CIA liên hệ vá»›i các tÆ°á»›ng lÄ©nh để há» gây áp lá»±c vá»›i ông Diệm. Chỉ thị má»›i của Washington được hỠđúc kết thà nh 9 Ä‘iểm để thi hà nh, trong đó có 2 Ä‘iểm then chốt là cách chức ông Nhu, và tuyên bố Mỹ không dÃnh lÃu đến đảo chÃnh. Ngà y 26.8.1963, Conein và Al Spera được giao nhiệm vụ Ä‘i gặp để truyá»n đạt đến 2 tÆ°á»›ng Khánh và Khiêm. Spera Ä‘i Pleiku gặp tÆ°á»›ng Nguyá»…n Khánh, lúc đó là TÆ° lệnh Vùng 2 đầy quyá»n lá»±c. TÆ°á»›ng Khánh nói rằng nếu ông Diệm đồng ý loại bỠông Nhu, thì sẽ không cần là m đảo chÃnh nữa. Ông cÅ©ng chống lại việc lá»±c lượng đảo chÃnh tiếp cáºn vá»›i tÆ°á»›ng Tôn Thất ÄÃnh, ngÆ°á»i mà ông cho là "khó lÆ°á»ng". TÆ°á»›ng Khánh cÅ©ng lÆ°u ý là cuá»™c đảo chÃnh có thể thất bại, và yêu cầu phÃa Mỹ phải bảo đảm việc tị nạn cho các tÆ°á»›ng lÄ©nh chỉ huy đảo chÃnh cùng gia đình há». Chiá»u 29.8, đại sứ Lodge gá»i má»™t Ä‘iện văn vá» Washington quyết định thúc đẩy má»™t cuá»™c đảo chÃnh quân sá»± láºt đổ Ngô Äình Diệm, và đòi há»i má»i ná»— lá»±c để các tÆ°á»›ng lÄ©nh nhanh chóng tiến hà nh, không còn trì hoãn nữa. Chiá»u hôm sau, cố vấn Ngô Äình Nhu triệu táºp các tÆ°á»›ng lÄ©nh tại Bá»™ tổng tham mÆ°u gần phi trÆ°á»ng Tân SÆ¡n Nhất. Tại cuá»™c gặp nà y, ông Nhu Ä‘iểm lại vá» sá»± đối đầu vá»›i Mỹ, cÅ©ng nhÆ° phá»›t lá» sá»± ủng há»™ lâu nay của Richardson. Ông Nhu nhấn mạnh CIA đã là m nhiá»u việc khiến cho dân chúng xa lánh chÃnh quyá»n, cáo buá»™c các viên chức Mỹ đã cung cấp cho báo chà những tin tức bất lợi cho chÃnh quyá»n Sà i Gòn. Sáng 31.8, khi tÆ°á»›ng Paul Harkins có cuá»™c hẹn vá»›i tÆ°á»›ng Trần Thiện Khiêm, thì tÆ°á»›ng Khiêm lại nói rằng các tÆ°á»›ng lÄ©nh chÆ°a táºp trung đủ lá»±c lượng trong ná»™i thà nh và quanh Sà i Gòn, đồng thá»i trả lá»i Ä‘Æ¡n giản rằng, há» chÆ°a sẵn sà ng hà nh Ä‘á»™ng. Ngoà i ra, các tÆ°á»›ng tá thất vá»ng trÆ°á»›c việc không hạ bệ được ông Nhu, nay có ngÆ°á»i còn nghÄ© đến việc có thể tham gia và o má»™t ghế bá»™ trưởng trong chÃnh phủ do ông Nhu là m Thủ tÆ°á»›ng. Trong hoà n cảnh nhÆ° váºy, tÆ°á»›ng Harkins quyết định không xác nháºn sá»± háºu thuẫn của Mỹ cho má»™t cuá»™c đảo chÃnh nữa. Kế hoạch đó chỉ được "tái xét" mấy tuần sau. Ngà y 2.9.1963, Times of Vietnam, tá» báo tiếng Anh xuất bản ở Sà i Gòn của ông Nhu, chạy tÃt: "CIA CUNG CẤP TIỀN BẠC CHO MỘT CUỘC ÄẢO CHÃNH".
CIA và gia đình há» Ngô: Cuá»™c đảo chÃnh ngà y 1.11.1963
|
Sá»± thay đổi của tÆ°á»›ng ÄÃnh là má»™t trong những nhân tố then chốt của cuá»™c đảo chÃnh - Ảnh: TÆ° liệu
|
Chỉ thị ngà y 24.8.1963 của Washington báºt đèn xanh cho các tÆ°á»›ng lÄ©nh Sà i Gòn láºt đổ ông Diệm không mất hiệu lá»±c. Nó “nằm chá» thá»iâ€... Vai trò tÆ°á»›ng ÄÃnh Ngà y 4.9, Conein được tÆ°á»›ng Tôn Thất ÄÃnh triệu má»i. Ông ÄÃnh là nhân váºt rất quan trá»ng trong trÆ°á»ng hợp nổ ra má»™t cuá»™c đảo chÃnh, vì ông là nhân váºt tin cẩn của hai anh em ông Diệm, và lúc đó vá»›i vai trò Quân trấn trưởng Sà i Gòn - Gia Äịnh trong thá»i gian thiết quân luáºt, tÆ°á»›ng ÄÃnh nắm quyá»n Ä‘iá»u binh khiển tÆ°á»›ng trong tay. Tại buổi ăn trÆ°a mà những binh lÃnh thuá»™c quyá»n của tÆ°á»›ng ÄÃnh luôn chÄ©a mÅ©i súng vá» phÃa Conein, thái Ä‘á»™ của ông ÄÃnh có vẻ thất thÆ°á»ng. TrÆ°á»›c hết, tÆ°á»›ng ÄÃnh yêu cầu Conein cho biết là có chăng má»™t âm mÆ°u chống lại ông, rồi sau đó, lại trách Conein sao không liên hệ vá»›i ông kể từ khi ông được ông Diệm giao trá»ng trách giữ an ninh cho Sà i Gòn. Conein nói là đã có thá» và i lần đến thăm, nhÆ°ng phụ tá của tÆ°á»›ng ÄÃnh Ä‘á»u nói là chỉ huy của há» rất báºn. TÆ°á»›ng ÄÃnh cho gá»i ngay viên phụ tá và sạc cho má»™t tráºn. Conein đã biết tÆ°á»›ng ÄÃnh từ nhiá»u năm nay, nay nháºn xét là nhân váºt nà y đã hoà n toà n thay đổi và sau 4 giá» nói chuyện, Conein nháºn định là chỉ cần khÃch tÆ°á»›ng chút đỉnh là tÆ°á»›ng ÄÃnh có thể tham gia trò chÆ¡i quyá»n lá»±c. Äiá»u lo lắng để đối phó vá»›i 5.500 tay súng thuá»™c lá»±c lượng trung thà nh vá»›i chế Ä‘á»™ đã được giải tá»a, khi tÆ°á»›ng ÄÃnh đồng ý tham gia cuá»™c đảo chÃnh, và là đòn “hiểm†đánh và o ông Nhu khi ông cố vấn và o giá» chót đã sá» dụng tÆ°á»›ng ÄÃnh nhÆ° là ngÆ°á»i lãnh đạo lá»±c lượng chống đảo chÃnh. Và o hạ tuần tháng 10, tÆ°á»›ng Khiêm lại báo cáo vá» những âu lo liên quan đến tin tức là cố vấn Ngô Äình Nhu có thể thÆ°Æ¡ng lượng vá»›i Bắc Việt Nam. Washington báºt tÃn hiệu không còn chần chá» nữa và tÆ°á»›ng Khiêm nói là cuá»™c đảo chÃnh sẽ diá»…n ra cháºm nhất là ngà y 2.11. Ông cÅ©ng khẳng định má»™t Ä‘iá»u là “toà n bá»™ gia đình há» Ngô phải bị loại bá» khá»i chÃnh trÆ°á»ng Việt Namâ€. Ngà y định mệnh Ngà y 1.11.1963 cÅ©ng yên tÄ©nh nhÆ° má»i ngà y bình thÆ°á»ng khác. NhÆ°ng đến 13 giá» 30, tại nhánh CIA Sà i Gòn bá»—ng có công Ä‘iện Æ°u tiên, ná»™i dung “đoà n quân quấn khăn quà ng cổ mà u Ä‘á» từ hÆ°á»›ng Biên Hòa đổ và o Sà i Gòn, có lẽ là thủy quân lục chiếnâ€. TÆ°á»›ng Äôn bảo viên sÄ© quan phụ tá thông báo cho Conein là cuá»™c đảo chÃnh khởi sá»± và yêu cầu ông ta tá»›i ngay Bá»™ Tổng tham mÆ°u, nÆ¡i đóng bá»™ chỉ huy cuá»™c đảo chÃnh. Conein ở lại nÆ¡i đó cho đến ngà y hôm sau, báo cáo tin tức liên tục cho Washington, trong khi các nhân viên CIA khác đổ xuống Ä‘Æ°á»ng phố, quan sát cuá»™c biến. Thông tin đầu tiên mà Conein chuyển Ä‘i là việc bắt giữ những nhân váºt trung thà nh vá»›i ông Diệm trong quân Ä‘á»™i, bao gồm đại tá Tung, chỉ huy lá»±c lượng đặc biệt, cùng tÆ° lệnh thủy quân lục chiến, không quân, và nhân dân tá»± vệ. Conein cÅ©ng báo cáo là vị tÆ° lệnh hải quân đã bị giết ngay phút đầu cuá»™c đảo chÃnh. Tin tức liên tục của nhân viên báo vá» cho thấy chạm súng tại Dinh Gia Long của khoảng 200 binh lÃnh đảo chÃnh vá»›i các tay súng thuá»™c liên binh phòng vệ phủ tổng thống. Má»™t nhân viên CIA khác báo là có 35 xe tăng tiến vá» Dinh Gia Long. Conein thúc giục các tÆ°á»›ng gá»i Ä‘iện liên lạc, kêu gá»i ông Diệm đầu hà ng để được an toà n tÃnh mạng. Äể tránh tình trạng dây dÆ°a, câu giá» chá» viện binh nhÆ° lần đảo chÃnh 11.11.1960, các tÆ°á»›ng thá»a thuáºn nếu liên lạc được vá»›i ông Diệm thì chỉ yêu cầu ông trả lá»i là “có†hay “không†cho Ä‘á» nghị đầu hà ng. Phe đảo chÃnh cÅ©ng đã chuẩn bị không kÃch nếu cần thiết. Trong khi đó, tòa đại sứ Ä‘ang bối rối trÆ°á»›c tin tức là các tÆ°á»›ng lÄ©nh không chịu thÆ°Æ¡ng lượng trá»±c tiếp vá»›i ông Diệm, và há» muốn ông đại sứ chuyển giao tối háºu thÆ° cho anh em há» Ngô. TÆ°á»›ng DÆ°Æ¡ng Văn Minh nói vá»›i ông Nhu là ông ta có 5 phút để đầu hà ng, nếu không thì tòa nhà sẽ bị máy bay oanh kÃch. Äể là m nhụt nhuệ khà anh em ông Diệm, tÆ°á»›ng Minh buá»™c đại tá Tung cùng những nhân váºt trung thà nh vá»›i nhà Ngô nói cho ông Nhu biết là há» Ä‘ang nằm trong tay của quân đảo chÃnh. Äặc biệt, Conein muốn tÆ°á»›ng ÄÃnh nói lâu hÆ¡n để cho anh em ông Diệm không còn gì hy vá»ng ở vị tÆ°á»›ng “Tổng trấn†Sà i Gòn-Gia Äịnh mà nhất là ông Nhu, trÆ°á»›c đó đã giao cho tÆ°á»›ng ÄÃnh lãnh đạo má»™t cuá»™c đảo chÃnh “giả†để “gà i†các tÆ°á»›ng lÄ©nh (nhÆ°ng ông ÄÃnh đã tÆ°Æ¡ng kế tá»±u kế, nên đến giá» chót, ông Nhu không còn gì). Lúc 16 giá» 30, ông Diệm gá»i Ä‘iện cho Äại sứ Cabot Lodge báo cho biết là có và i Ä‘Æ¡n vị quân Ä‘á»™i tạo phản và há»i ông Lodge vá» thái Ä‘á»™ của Mỹ. Lodge trả lá»i là ông không đủ thông tin cÅ©ng nhÆ° không nháºn được hÆ°á»›ng dẫn gì từ Washington nên chÆ°a thể Ä‘Æ°a ra quan Ä‘iểm của mình. Thá»i khắc đó, mối Æ°u tÆ° nhất của Lodge là sá»± an nguy của anh em há» Ngô, nên ông Lodge đã nói vá»›i ông Diệm rằng, nếu ông đồng ý xuất ngoại, thì lãnh đạo cuá»™c đảo chÃnh sẽ để cho anh em của ông an toà n ra Ä‘i. Ông Diệm nói: “Khôngâ€. Tá»›i 17 giá», tÆ°á»›ng Minh gá»i Ä‘iện đến Dinh Gia Long, nhÆ°ng ông Diệm không thèm bắt máy. Ông Minh nói vá»›i Conein là đã ra lệnh oanh kÃch và o tòa nhà . Hai giá» sau, tÆ°á»›ng Minh lại ra má»™t tối háºu thÆ° khác: Nếu ông Diệm không đầu hà ng, ông sẽ cho lệnh san bằng Dinh Gia Long. Lúc 20 giá» 20, má»™t tiểu Ä‘oà n có thiết giáp yểm trợ tấn công Dinh Gia Long. Phe phòng vệ có 17 xe tăng và khoảng 400 tay súng thiện chiến chống đỡ. Tuy nhiên, há»™i đồng các tÆ°á»›ng lÄ©nh đảo chÃnh không muốn đổ máu. Äến 3 giá» sáng ngà y 2.11, má»™t chÃnh phủ “há»—n hợp†đã được thăm dò, vá»›i ông Nguyá»…n Ngá»c ThÆ¡, phó tổng thống của ông Diệm - nắm ghế thủ tÆ°á»›ng. Tân ná»™i các sẽ có mặt nhiá»u tÆ°á»›ng lÄ©nh... (Còn tiếp)
Lê Äình Bì * Tổng hợp từ hồ sÆ¡ CIA and The House of Ngo (CIA và triá»u đại nhà Ngô) của CÆ¡ quan Tình báo trung Æ°Æ¡ng Mỹ.
http://www.thanhnien.com.vn/News/Pages/200944/20091030224520.aspx
|