Vietnamese-VNFrench (Fr)简体中文English (United Kingdom)

Khoa Lịch Sử
Bạn biết quá khứ, bạn hiểu hiện tại, bạn tiên đoán tương lai
 

 
Trang Chá»§ ÄỌC BÃO GIÚP BẠN THẾ GIỚI HIỆN ÄẠI GiỠđây, Mỹ muốn gì ở Afghanistan?
GiỠđây, Mỹ muốn gì ở Afghanistan? PDF Print E-mail
Wednesday, 15 December 2010 22:22

4:25, 02/08/2010

Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton và Ngoại trưởng Pakistan, Mehmood Qureshi, trong cuá»™c há»p ở Islamabad ngày 19/7.


Quyết định viện trợ ồ ạt cho Pakistan để nước này há»— trợ quốc gia láng giá»ng Afghanistan, tổ chức há»™i nghị các nhà tài trợ để nghe chính quyá»n Kabul báo cáo kế hoạch sắp tá»›i, thay đổi chiến lược quân sá»± tại Afghanistan là những việc làm má»›i nhất cá»§a Mỹ liên quan tá»›i chiến trưá»ng mà hỠđã dấn thân từ gần 9 năm nay. Nếu như mục tiêu khởi Ä‘iểm cá»§a Mỹ tại đất nước Nam à này là tranh giành ảnh hưởng vá»›i Liên bang Nga thì giỠđây mục tiêu cá»§a há» là gì?
Những sửa soạn cuối cùng cho việc rút quân
Trong khi các lo ngại vỠtình hình cuộc chiến Afghanistan tiếp tục tăng lên, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Rodham Clinton khởi sự chuyến công du Nam à với nhiệm vụ tái xác định mục tiêu của cuộc chiến kéo dài gần 9 năm nay.
Trong chuyến thăm 4 nước Äông - Nam à lần này cá»§a Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton, Ä‘iểm dừng chân đầu tiên cá»§a bà là Pakistan. Tại thá»§ đô Islamabad hôm 19/7, Ngoại trưởng Mỹ thông báo má»™t kế hoạch há»— trợ kinh tế cho Pakistan trên 500 triệu USD. Kế hoạch này bao gồm nhiá»u chương trình trợ giúp Pakistan như kế hoạch xây dá»±ng đập thá»§y Ä‘iện, nhiá»u dá»± án hợp tác trong lÄ©nh vá»±c năng lượng, phát triển nông nghiệp và y tế.
Kế hoạch há»— trợ 500 triệu USD là má»™t phần trong chương trình tài trợ ồ ạt cho Pakistan đã được Quốc há»™i Mỹ thông qua, và dá»± trù tăng lên gấp ba ngân sách trợ giúp Pakistan vá» mặt dân sá»±. Tổng ngân sách tài trợ dá»± tính cho 5 năm tá»›i ước tính lên tá»›i khoảng 7,5 tỉ USD. Theo giá»›i phân tích, kế hoạch trợ giúp kinh tế nói trên nhằm tô Ä‘iểm lại hình ảnh cá»§a Mỹ trong mắt ngưá»i dân Pakistan.
Äánh đổi lại chương trình viện trợ kinh tế ồ ạt vừa nêu, thì Washington theo dõi chặt chẽ ảnh hưởng cá»§a Islamabad tại Afghanistan đồng thá»i chính quyá»n Mỹ kêu gá»i Pakistan mạnh dạn hÆ¡n trong việc đẩy lui quân Taliban khá»i lãnh thổ cá»§a mình.
Sau khi ở thăm Pakistan hai ngày, bà Clinton đã sang Afghanistan để tham dá»± há»™i nghị các nhà tài trợ Afghanistan. Äây là lần đầu tiên thá»§ đô Kabul tổ chức cuá»™c há»p quốc tế này vá»›i sá»± có mặt cá»§a các đại diện hÆ¡n 60 quốc gia. Vấn đỠthen chốt đặt ra trong cuá»™c há»p lần này là vấn đỠchuyển tiếp, cá»§ng cố quyá»n lá»±c cho Kabul, để có thể má»™t mình quán xuyến tương lai, bảo đảm an ninh, má»™t khi quân đội nước ngoài rút Ä‘i.
Trước khi khai mạc cuá»™c há»p này, Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, ông Ban Ki-moon, ngưá»i cùng chá»§ trì Há»™i nghị vá»›i Tổng thống Karzai đã tóm lược mong đợi cá»§a các nhà tài trợ. Theo đó, Tổng thống Afghanistan nêu rõ những biện pháp cụ thể để cải thiện việc Ä‘iá»u hành đất nước, thúc đẩy hòa giải dân tá»™c, cải thiện tình hình an ninh.
Trong bài phát biểu hôm 20/7, Ngoại trưởng Mỹ nhắc lại lịch trình rút quân mà Tổng thống Obama trước đây đã từng thông báo: Mỹ bắt đầu rút quân từ tháng 7/2011. Ngoại trưởng Mỹ khẳng định thá»i Ä‘iểm này đánh dấu má»™t giai Ä‘oạn má»›i, Mỹ sẽ không bá» nhiệm vụ há»— trợ để cho Afghanistan trở thành má»™t quốc gia ổn định, hòa bình.
Tại há»™i nghị, Tổng thống Afghanistan kêu gá»i tổ chức các cuá»™c thảo luận để xem Afghanistan có thể bằng cách nào tá»± má»™t mình đứng vững hÆ¡n, không cần đến viện trợ nước ngoài. Ông Karzai không xin tiá»n các quốc gia tài trợ. Nhưng cÅ©ng như trong các cuá»™c há»p trước đây, ông nhắc lại là chính quyá»n Afghanistan cần được quyá»n kiểm soát 50% quỹ tài trợ cho đất nước này chứ không phải chỉ có 20% như hiện nay. Theo ông, nếu để chính quyá»n Kabul đứng ra thá»±c hiện các đỠán phát triển thì há» sẽ được dân chúng á»§ng há»™ nhiá»u hÆ¡n.


Äại biểu từ hÆ¡n 60 quốc gia và tổ chức đã kết thúc há»™i nghị quốc tế thảo luận vá» tương lai cá»§a Afghanistan.

Mảng thứ ba liên quan đến những thay đổi cá»§a Mỹ tại Afghanistan, đó là sá»± thay đổi chiến thuật. Tháng 6/2010 là tháng đẫm máu nhất trong cuá»™c chiến đối vá»›i lá»±c lượng quốc tế tại Afghanistan, vá»›i 103 binh sÄ© thiệt mạng, trong khi hàng chục ngàn quân Mỹ được đổ thêm vào nÆ¡i này. Trong báo cáo đưa ra má»›i đây, má»™t nhà phân tích quân sá»± Mỹ nói rằng, hiện quá trá»… để có thể thay đổi gì trong chiến lược và nếu có thay đổi khi duyệt xét tình hình chiến trưá»ng cuối năm nay thì chỉ để xem chiến thuật nào rút lui tốt nhất.
Những hậu quả không ngỠcủa chính trị Mỹ
Cuá»™c chiến Afghanistan đã kéo dài tá»›i cả chục năm  nhưng thật ra, Mỹ đã tham chiến tại Afghanistan từ... 30 năm trước. Ban đầu là vì chá»n lá»±a, sau đó má»›i là cần thiết.
Từ cuối năm 1979, khi Liên bang Xôviết đưa quân vào Afghanistan để can thiệp cuá»™c ná»™i chiến đẫm máu ở đây, chính quyá»n Jimmy Carter cÅ©ng đã nhập cuá»™c. Äó là lần đầu tiên. Cùng vá»›i hai đồng minh Hồi giáo là Arập Xêút và Pakistan, Mỹ khi ấy tổ chức và yểm trợ các lá»±c lượng kháng chiến Hồi giáo bản địa để làm giảm ảnh hưởng cá»§a Liên Xô tại khu vá»±c Nam Ã. Chẳng có quyá»n lợi gì tại Afghanistan, Mỹ chá»n lá»±a chiến lược đó trong 10 năm và đạt kết quả vào năm 1989.
Nhưng hậu quả không thể lưá»ng được là sá»± can thiệp này cá»§a Mỹ lại thổi bùng lên phong trào Thánh chiến và tạo ra các lá»±c lượng Hồi giáo đối đầu nhau để kiểm soát Afghanistan. Tình trạng ná»™i chiến kéo dài quãng 10 năm, từ năm 1990 đến 2001, vá»›i Mỹ và đồng minh là Pakistan lại thá»§ vai yểm trợ phe này chặn nhóm kia. Kết cục thì phe Taliban được Pakistan yểm trợ đã làm chá»§ Kabul từ năm 1996. Äó là lần thứ hai Mỹ can thiệp vào Afghanistan.
Hậu quả là Taliban lại chứa chấp và trợ lá»±c mạng lưới khá»§ng bố Al-Qaeda, dùng Afghanistan làm hậu cứ huấn luyện đặc công khá»§ng bố và tấn công các cÆ¡ sở quyá»n lợi cá»§a Mỹ trên thế giá»›i. Vụ khá»§ng bố ngày 11/9/2001 cá»§a Al-Qaeda đảo lá»™n tất cả vì từ chá»n lá»±a, Afghanistan lại trở thành chiến trưá»ng cần thiết.
Ngày 10/10/2001, chính quyá»n George W. Bush cho quân vào Afghanistan, vá»›i sá»± đồng tình cá»§a Tổ chức NATO. Trong 30 ngày, Mỹ không thể chuyển quân vào làm chá»§ trận địa, mà ông Bush cÅ©ng chẳng muốn vậy.
"Cá»§a Ä‘i thay ngưá»i" vẫn là phương sách hay, được hiểu theo cả nghÄ©a Ä‘en lẫn nghÄ©a bóng. NghÄ©a Ä‘en là Mỹ dùng máy bay oanh tạc chiến lược và lá»±c lượng biệt kích hÆ¡n là các đơn vị bá»™ binh quy mô để đánh bật lá»±c lượng Taliban ra khá»i thá»§ đô Kabul và các thành phố miá»n Bắc Afghanistan. NghÄ©a bóng là vận động sá»± hợp tác cá»§a các lá»±c lượng Hồi giáo đối lập vá»›i Taliban, như Liên minh Phương Bắc hay nhiá»u lãnh đạo thị tá»™c khác, và các nhóm Hồi giáo theo dòng Shite có quan hệ vá»›i Iran hay cả Ấn Äá»™. Cá»§a ở đây gồm có cả tiá»n bạc, viện trợ hay sá»± mua chuá»™c.
Kết cuá»™c thì Mỹ huy động được vào má»™t trận tuyến nhiá»u lá»±c lượng Afghanistan đã từng bị Taliban đánh bại từ 1996. Nhưng Taliban bị đánh mà không bại. Há» chỉ phân tán trong các khu vá»±c hiểm trở cá»§a Afghanistan.
Chiến lược cá»§a Tổng thống Bush tại Afghanistan là chỉ đánh cầm chừng, vá»›i mục tiêu là tiêu diệt lá»±c lượng khá»§ng bố Al-Qaeda, phá vỡ khả năng yểm trợ khá»§ng bố cá»§a Taliban và lập ra má»™t chính quyá»n thân Mỹ tại Kabul. Nhược Ä‘iểm cá»§a chiến lược ấy là Mỹ không đủ quân số kiểm soát được cả lãnh thổ dù vẫn đạt kết quả là làm tê liệt bá»™ phận đầu não cá»§a Al-Qaeda. Từ 2001 đến nay, Al-Qaeda hết khả năng tái diá»…n “thành tích†11/9. Nhưng từ đó đến nay, Taliban đã tái phối trí lại lá»±c lượng và kiểm soát được nhiá»u khu vá»±c hẻo lánh tại nông thôn, Ä‘a số ở miá»n Nam Afghanistan.
Äiểm lại chuyện cÅ©, Mỹ đã tận dụng nghệ thuật "mượn sức" tại Afghanistan, mượn sức ngưá»i để giải quyết chuyện mình. Cho tá»›i khi ông Obama nhậm chức. Ông đắn Ä‘o rất lâu trước khi gián tiếp thông báo mục tiêu cá»§a chiến lược má»›i qua bài diá»…n văn cuối năm 2009 tại West Point. Khi quyết định má»i nguồn lá»±c tại Afghanistan, Tổng thống Obama nhắm đến ba mục tiêu. Thứ nhất, không cho Al-Qaeda tồn tại ở Afghanistan; thứ hai là rút quân khá»i chiến trưá»ng này như tại Iraq qua việc thương thuyết vá»›i các lãnh đạo Taliban vá» Ä‘iá»u kiện then chốt là chấm dứt yểm trợ Al-Qaeda và thứ ba là bắt đầu triệt thoái từ tháng 7/2011.
Muốn đạt các mục tiêu ấy, Mỹ phải đưa thêm 30.000 quân tá»›i và kêu gá»i các đồng minh trong NATO góp sức. Yêu cầu thứ hai là giúp chính quyá»n Hamid Karzai tại Kabul lập ra má»™t quân đội và lá»±c lượng cảnh sát để thay thế các đơn vị Mỹ - NATO. Yêu cầu thứ ba là phải tạo ra phép lạ kinh tế để ổn định cuá»™c sống ngưá»i dân và phát triển má»™t xã há»™i tiá»n công nghiệp.
Yêu cầu thứ tư gây sức ép bằng nghệ thuật chiến tranh chống nổi dậy để vừa phân hóa phe Taliban vừa tranh thá»§ hậu thuẫn cá»§a dân chúng nhằm có thêm thông tin vá» tình báo... Tức là thay vì chỉ đánh cầm chừng như vị tiá»n nhiệm, ông Obama cho dồn quân đánh tá»›i để rút quân thật nhanh. Má»™t “ấn bản†khác cá»§a chiến lược dồn quân tại Iraq mà ông đã lên án. Nhưng Afghanistan không phải là Iraq. Hậu cứ chính yếu cá»§a Al-Qaeda nay không còn là Afghanistan: lá»±c lượng này đã tản qua Pakistan và phát triển cÆ¡ sở tại nhiá»u nÆ¡i khác, như Yemen hay Somalia. Mục tiêu đầu tiên cá»§a chiến lược Obama tại Afghanistan coi như đã... đạt trước khi chiến lược thành hình.
Nhưng quét sạch Al-Qaeda chỉ là mục tiêu phụ. Chuyện chính là tạo Ä‘iá»u kiện cho Mỹ rút quân. Äiá»u kiện ấy là cấp tốc Afghanistan hóa chiến tranh- trao cho Afghanistan trách nhiệm tá»± vệ, vá»›i má»™t chính quyá»n liên hiệp giữa phe thân Mỹ tại Kabul và các lãnh đạo Taliban ly khai. Nhìn lại thì đây vẫn là phép "mượn sức" cá»§a nhiá»u thế lá»±c khác nhau. Má»—i thế lá»±c lại theo Ä‘uổi má»™t mục đích riêng - có khi là quyá»n lá»±c, có khi là quyá»n lợi kinh tế - vá»›i kết quả chung là cầm chân nhau cho Mỹ triệt thoái các đơn vị tác chiến.
Chiến lược ấy đòi há»i má»™t sức ép quân sá»± đáng sợ và nhiá»u chương trình viện trợ tốn kém. Äầu tháng 6, tướng Stanley McChrystal cÅ©ng tưá»ng trình lên các tổng trưởng quốc phòng cá»§a NATO rằng phải mất cả năm chứ không vài tháng mà có kết quả và tình hình mấy tháng tá»›i sẽ còn nhiá»u khó khăn. Có lẽ đây má»›i là lý do thật - chứ không phải bài viết trên tá» Rolling Stone vào cuối tháng 6 - khiến ông bị giải nhiệm khá»i chức Tư lệnh chiến trưá»ng Afghanistan.
Từ năm 2008, Mỹ đã cho khảo sát vá» tình hình tài nguyên Afghanistan, tháng trước má»›i tiết lá»™ rằng trữ lượng tài nguyên khoáng sản ở đây lên tá»›i cả ngàn tỉ USD. Nhưng, đó là tài sản trên giấy, trên núi hay dưới lòng đất. Muốn khai thác ra tiá»n thì còn cần cả nghìn cây số xa lá»™ hay đưá»ng sắt chưa há» có và không thể có nếu còn chiến tranh. Mỹ là nước tư bản chứ không khá»: Afghanistan không là thị trưá»ng có giá trị chiến lược vá» kinh tế cho nước Mỹ. Nhưng lại là chiến trưá»ng làm Mỹ bị hao tốn và các đơn vị tác chiến bị cầm chân tại chá»—. Má»™t lúc vướng bận ở hai chiến trưá»ng thì xoay trở thế nào khi gặp chuyện bất ngá»?
Äã vậy, các đồng minh NATO Ä‘á»u từ chối đôn quân, khá»i cần tá»›i lý do là vì ông Bush ngang bướng. Tiến độ tại Iraq có thể giúp Mỹ tăng viện cho chiến trưá»ng Afghanistan, nhưng các đơn vị Afghanistan vẫn chỉ có danh hÆ¡n thá»±c và chưa thể thay được binh lính Mỹ trước ngày dân Mỹ Ä‘i bầu tổng thống. Äâm ra binh sÄ© Mỹ phải chạy Ä‘ua vá»›i thá»i gian: vào thật sâu mà toàn mạng để rút thật nhanh cho lãnh đạo ca khúc khải hoàn. Trong khi ấy, các viên chức dân sá»± cÅ©ng chạy Ä‘ua vá»›i thá»i gian để lập kế hoạch phát triển kinh tế trong thá»i chiến và thá»i "hậu chiến".
Các lá»±c lượng khác cÅ©ng biết bóc lịch Mỹ và coi giá» Washington. Chính quyá»n Karzai tìm cách móc nối và đối thoại vá»›i má»™t số lãnh đạo Taliban. Chính quyá»n Pakistan bên cạnh cÅ©ng thế, ngày càng gây ảnh hưởng vào Afghanistan - như xưa. Lá»±c lượng Taliban thì cố thá»§ trong các địa phương há» chiếm đóng. Trên thế giá»›i, các quốc gia Hồi giáo, kể cả Iran hay Thổ NhÄ© Kỳ, cÅ©ng theo dõi và chá» ngày Mỹ rút. Ngần ấy lá»±c lượng Ä‘á»u tìm cách trám vào khoảng trống sẽ do Mỹ để lại. Tướng Petreaus phải thuyết phục há» là Mỹ sẽ đánh tá»›i thắng - nhưng vẫn khéo léo để khá»i phá»§ nhận kỳ hạn chính trị do lãnh đạo đặt ra ở hậu phương.
Mỹ can thiệp vào Afghanistan từ 30 năm nay chá»§ yếu nhá» vận dụng các thế lá»±c khác, kể cả các nhóm Thánh chiến biến thành khá»§ng bố, có khi thành đồng minh, có khi là đối thá»§ cá»§a Mỹ. Bây giá», chính quyá»n Obama lại muốn các đơn vị tác chiến phải nhảy vào tạo Ä‘iá»u kiện cho các thế lá»±c này sống chung để Mỹ sá»›m rút. Chiến lược ấy có thể thành công, vá»›i xác suất rất nhá». Nhưng không thể thành công vá»›i cái khung thá»i gian quá hẹp. Vì vậy, nhiá»u phần thì Mỹ sẽ còn ở lại Afghanistan sau kỳ hạn chính trị cá»§a Tổng thống Obama

Nguyễn Lê Bảo Phương (tổng hợp)
http://antg.cand.com.vn/vi-VN/hosomat/2010/7/72987.cand?Page=2

 


 Äăng Nhập 




bogddt 1275359403_Portfolio 1275359468_Book 1275359498_adept_installer  hanhchinh
Tuyển Sinh
 Tuyển Dụng
 Giáo Trình
 Thư Viện Phần Má»m
Góc Cao Há»c