Trong cuốn hồi ký “Known and Unknown†(tạm dịch: “Biết và chưa biếtâ€) dà y 815 trang cá»§a mình, cá»±u Bá»™ trưởng Quốc phòng Mỹ Donald Rumsfeld công khai thừa nháºn ông đã sai lầm khi tuyên bố Tổng thống Iraq Saddam Hussein sở hữu vÅ© khà há»§y diệt hà ng loạt (WMD) - ông nói: “Tôi đã tuyên bố saiâ€.
Không giống như cá»±u Ngoại trưởng Colin Powell, cá»±u Bá»™ trưởng Quốc phòng Donald Rumsfeld không xuất hiện trong những chương trình phá»ng vấn ngà y Chá»§ nháºt trên truyá»n hình Mỹ hay Ä‘i khắp đất nước để Ä‘á»c diá»…n văn ở những quảng trưá»ng đông nghịt ngưá»i. Donald Rumsfeld không thà nh láºp má»™t trung tâm cố vấn như cá»±u Ngoại trưởng Condoleezza Rice, Cố vấn An ninh quốc gia Stephen Hadley hay Bá»™ trưởng An ninh ná»™i địa Michael Chertoff.
Khi trở vá» vị trà cá»§a má»™t công dân Mỹ bình thưá»ng, Rumsfeld rút lui vá» căn nhà trên vùng Bá» Äông ở Maryland và nông trại cá»§a ông ở Taos, bang New Mexico, chỉ Ä‘i ăn trưa vá»›i những đồng nghiệp và bạn bè cÅ©. Và , ở tuổi 78, Rumsfeld cÅ©ng mắc phải những bệnh thông thưá»ng cá»§a tuổi già như bao ngưá»i bình thưá»ng khác, đồng thá»i cÅ©ng trải qua và i lần phẫu thuáºt chữa bệnh liên quan đến khá»›p. Nhưng cuối cùng rồi Rumsfeld cÅ©ng chịu bước ra khá»i bóng tối. Ông có má»™t trang trên Facebook, xuất hiện Ä‘á»u đặn trên Twitter và nổi đình nổi đám nhất là cuốn hồi ký "Biết và chưa biết".
Trong hồi ký, Rumsfeld duyệt lại lịch sá» cá»§a chÃnh quyá»n Bush vá» má»i vấn đỠtừ Iraq đến nhà tù nổi tiếng Guantanamo. Rumsfeld được coi là má»™t trong những nhân váºt được bà n đến nhiá»u nhất trong ká»· nguyên cá»§a George W. Bush và chắc hẳn má»i ngưá»i từ lâu đã mong ngóng sá»± xuất hiện cuốn hồi ký cá»§a ông.
Cá»±u Bá»™ trưởng Quốc phòng thừa nháºn: “Tin tưởng má»™t ná»— lá»±c ngoại giao hung hăng Ä‘i kèm vá»›i sá»± Ä‘e dá»a sá» dụng vÅ© lá»±c có thể thuyết phục Saddam Hussein cùng vá»›i những ngưá»i thân cáºn cá»§a ông ta tìm kiếm con đưá»ng sống lưu vong".
Nhưng thay và o đó, lịch sỠđã cho thấy Rumsfeld trở thà nh má»™t nhân váºt chá»§ chốt trong ý đồ xâm lược Iraq cá»§a chÃnh quyá»n Bush dẫn đến sá»± sụp đổ cá»§a chÃnh quyá»n Saddam Hussein và cái chết cá»§a ông cùng vá»›i hÆ¡n 4.400 binh sÄ© Mỹ thiệt mạng.
Rumsfeld không ngần ngại kể lại chuyện ông đã yêu cầu chương trình thông tin vá» WMD như thế nà o trong cuá»™c xâm lược cá»§a Mỹ và o Iraq năm 2003. Ông nói ông hết sức cố gắng để có được thông tin tình báo chÃnh xác nhưng rồi ông vẫn mắc sai lầm. Rumsfeld viết ông rất tức giáºn khi bị chÃnh quyá»n Bush đã lừa dối ông vá» WMD ở Iraq, song cho dù biết Saddam không sở hữu WMD ông cÅ©ng á»§ng há»™ chiến tranh chống Iraq.
Rumsfeld tiết lá»™ rằng, ông đã thúc giục Mỹ tấn công quân sá»± xuống má»™t địa Ä‘iểm tình nghi có vÅ© khà hóa há»c ở miá»n Bắc Iraq và o năm 2003, và ông muốn cuá»™c tấn công nói trên được bố trà thá»i gian trùng hợp vá»›i việc ông Colin Powell lôi kéo Há»™i đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc á»§ng há»™ kế hoạch chiến tranh nà y. Äịa Ä‘iểm tình nghi nà y chứa má»™t cÆ¡ sở đặt ngầm dưới lòng đất để thá» nghiệm vÅ© khà hóa há»c. Ông gá»i nó là má»™t "hoạt động khá»§ng bố khá lá»›n".
Vụ tấn công trước chiến tranh không hỠdiễn ra, nhưng địa điểm ấy cũng đã bị tấn công trong những ngà y đầu cuộc chiến tranh mà Tổng thống George W. Bush phát động hồi tháng 3/2003, khoảng 6 tuần sau cuộc nói chuyện của Powell trước Liên Hiệp Quốc. Mỹ không bao giỠtìm thấy bằng chứng đáng kể của một chương trình hoạt động sản xuất vũ khà hủy diệt hà ng loạt ở Iraq, nhưng đến nay Rumsfeld vẫn ảo tưởng rằng địa điểm gần biên giới Iran đó từng tồn tại trước khi cuộc chiến bắt đầu.
"Dù vá»›i bất cứ lý do gì, chÃnh quyá»n không bao giỠđược công bố những sá»± tháºt vá» má»™t cÆ¡ sở Ä‘ang sản xuất thứ "vÅ© khà giết ngưá»i hà ng loạt - WMD" do bá»n khá»§ng bố ở Iraq Ä‘iá»u hà nh", Rumsfeld viết.
Tại cuá»™c há»p Há»™i đồng An ninh Quốc gia ngà y 3/2/2003, trong đó Powell giá»›i thiệu sÆ¡ lược phần trình bà y sắp tá»›i cá»§a ông tại Liên Hiệp Quốc ngà y 5/2/2003, ông Rumsfeld đỠnghị Tổng thống Bush nên tấn công Khurmal trong thá»i gian Powell diá»…n thuyết, nhưng Powell cá»±c lá»±c phản đối. Khurmal là tên ngôi là ng gần địa Ä‘iểm bị tình nghi.
Trong bà i giải trình trước Liên Hiệp Quốc, ông Powell mô tả địa Ä‘iểm tình nghi như má»™t "Nhà máy sản xuất bom và chất độc khá»§ng bố", tên gá»i là Khurmal. Ông Rumsfeld nói Khurmal được váºn hà nh thông qua Ansar al-Islam, má»™t nhóm phiến quân Sunni có quan hệ vá»›i Abu Musab al-Zarqawi, má»™t kẻ cá»±c Ä‘oan ngưá»i Jordan vá» sau lãnh đạo chi nhánh mạng lưới khá»§ng bố Al-Qaeda tại Iraq.
Theo Rumsfeld, ông muốn tấn công địa Ä‘iểm tình nghi nà y trước khi ông Powell kết thúc bà i giải trình tại New York, bởi nếu không địa Ä‘iểm nà y sẽ bị quên lãng. Powell không đồng tình vá»›i quan Ä‘iểm cá»§a Rumsfeld, nếu tấn công trước, chÃnh quyá»n Bush có thể đã thu được bằng chứng kết luáºn rằng Iraq có má»™t địa Ä‘iểm chế tạo vÅ© khà giết ngưá»i hà ng loạt Ä‘ang hoạt động.
Quả đúng như dá»± kiến, ngay sau khi bà i phát biểu cá»§a Powell được trình bà y trước Há»™i đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, nhiá»u tên khá»§ng bố bá» chạy khá»i Khurmal. Má»™t phóng viên AP từng đến thăm địa Ä‘iểm nà y và i ngà y sau bà i phát biểu cá»§a Powell đã tìm thấy má»™t xưởng xây dá»±ng dở dang bằng bê tông giả có nhiá»u đà n ông ngưá»i Kurd vÅ© trang táºn răng, thiết bị video - nhưng không còn dấu hiệu sản xuất vÅ© khà hóa há»c nà o nữa. Nhiá»u nÆ¡i trong khu vá»±c trên đã bị há»§y hoại do tên lá»a Mỹ tấn công và o lúc mở mà n cuá»™c tấn công và o Iraq.
Â
"Biết và chưa biết" cÅ©ng kể lại chuyến Ä‘i đến Baghdad năm 1983 cá»§a ông trong vai trò đại diện ngoại giao cá»§a Tổng thống Ronald Reagan. Saddam đã nói vá»›i Rumsfeld trong cuá»™c gặp mặt kéo dà i 2 giá»: "Tháºt là lẽ bất thưá»ng khi mà cả má»™t thế hệ ngưá»i Iraq lá»›n lên mà không biết bao nhiêu vá» nước Mỹ và cả má»™t thế hệ ngưá»i Mỹ lá»›n lên mà biết không nhiá»u vá» Iraq".
Nhưng trước tiên là Afghanistan, nÆ¡i Osama bin Laden ẩn náu. Rumsfeld đã thúc giục Tommy Franks, tư lệnh cá»§a CENTCOM (Bá»™ Chỉ huy Trung tâm quân lá»±c Hoa Kỳ), nhanh chóng có kế hoạch chiến tranh, gạt sang má»™t bên Ä‘iá»u kiện cần có thá»i gian 2 tháng để đặt ra kế hoạch. Rumsfeld viết trong hồi ký rằng, có lẽ những ngưá»i chỉ trÃch chiến tranh thắc mắc tại sao Mỹ không triển khai tức thì 150.000 quân đến Afghanistan. Nhưng, ông viết: "Chúng ta cần nhiá»u tháng để xây dá»±ng má»™t đội quân chiếm đóng hùng háºu".
Tuy nhiên, Rumsfeld cÅ©ng thừa nháºn sá»± cháºm trá»… nà y đã giúp cho Taliban có thá»i gian để chuẩn bị cho cuá»™c chiến và Al-Qaeda có cÆ¡ há»™i di chuyển nÆ¡i ẩn náu. Rumsfeld dà nh Ãt không gian cho sá»± thất bại ở Tora Bora, ông nói đã thông báo vá»›i CIA trong má»™t tà i liệu rằng, "chúng ta có lẽ đã bá» lỡ cÆ¡ há»™i" ở đó và do đó phải cần thêm nhiá»u lá»±c lượng Mỹ nữa. Mãi vá» sau, Rumsfeld má»›i biết chuyện chiến dịch CIA ở Afghanistan cần được tiếp viện thêm nhiá»u máy bay Ranger nữa, nhưng "tôi chưa bao giá» nháºn được yêu cầu như thế từ phÃa Franks (tư lệnh CENTCOM) lẫn Tenet (Giám đốc CIA)".
Trong nhiá»u tháng trước sá»± kiện ngà y 11/9/2001, Rumsfeld nói ông gặp phải vấn đỠrối trà - đó là chuyện con trai ông, Nick, từng chống chá»i vá»›i ma túy, lại tái nghiện và biến mất má»™t thá»i gian. Sau ngà y 11/9, Rumsfeld bị ngá»™p trong những cuá»™c há»™i đà m vá»›i Tổng thống Bush nhưng trong lòng vẫn cứ canh cánh ná»—i lo vá» con trai mình.
Ngà y 21/11/2001, Bush kéo Rumsfeld đến má»™t căn phòng nhá» gần Phòng Tình huống và hai ngưá»i quyết định phát động chiến tranh - hay Ãt nhất là má»™t kế hoạch chiến tranh quy mô - bất chấp việc có hay không có sá»± liên quan nà o giữa Saddam Hussein và cuá»™c tấn công khá»§ng bố ngà y 11/9.
Năm 2002, tình báo Mỹ đánh giá Saddam Hussein có vÅ© khà hóa há»c và sinh há»c, từ đó Rumsfeld láºp luáºn rằng những vÅ© khà bất hợp pháp "là má»™t trong những lý do chÃnh" cho cuá»™c xâm lược Iraq, bao gồm cả sá»± vi phạm những nghị quyết cá»§a Liên Hiệp Quốc. Nhưng chắc chắn WMD má»›i là lý do chÃnh cá»§a chiến tranh chống Iraq.
Trong cuốn hồi ký, Rumsfeld kể lại chi tiết những sá»± xung đột giữa ông vá»›i những quan chức cao cấp khác trong chÃnh phá»§ Bush như là Ngoại trưởng Colin Powell, Thứ trưởng Ngoại giao Richard Armitage, Condoleezza Rice và cả hai vị tướng James Jones và Eric Shinseki v.v... Nhưng cuá»™c chiến ở Iraq không há» suôn sẻ khi Rumsfeld nhìn thấy những bức ảnh chụp cảnh binh sÄ© Mỹ ngược đãi tù nhân ở nhà tù Abu Ghraib.
Lúc đó Rumsfeld cho biết, ông đã có ý định từ chức Bá»™ trưởng Quốc phòng. Nhưng Bush không há» muốn Rumsfeld ra Ä‘i như thế. Rumsfeld nói những kỹ thuáºt tra tấn hung bạo là cần thiết để thu tháºp những thông tin nhạy cảm nhằm cứu mạng ngưá»i dân Mỹ, nhưng ông không cho phép sá» dụng kỹ thuáºt dá»™i nước (waterboarding) cÅ©ng như má»™t và i kỹ thuáºt tà n bạo khác. Những kỹ thuáºt tra tấn mà Rumsfeld cho phép chỉ để dà nh riêng cho cá nhân duy nhất là Mohammed al-Qahtani - ngưá»i Aráºp Xêút bị đưa đến Guantanamo năm 2002 vì là nghi can trong vụ khá»§ng bố ngà y 11/9.
Rumsfeld viết trong hồi ký: "Qahtani đã cung cấp những thông tin hữu Ãch vá» kế hoạch tấn công ngà y 11/9 cá»§a Al-Qaeda, những mánh khóe vượt biên cá»§a chúng và thông tin vá» những vệ sÄ© cá»§a Bin Laden". Rumsfeld nói, có lẽ Qahtani đã bị dá»™i nước lạnh, bị lá»™t hết quần áo và bị là m nhục. Ông viết: "Tôi rất ngạc nhiên và bối rối. Má»™t số kỹ thuáºt... đã vượt qua khá»i những gì mà tôi cho phép".
Trong hồi ký, Rumsfeld cÅ©ng phê phán Tổng thống Obama đã thúc giục chÃnh quyá»n Bush đóng cá»a Guantanamo trong khi bản thân tân tổng thống cÅ©ng không là m được Ä‘iá»u đó. Äồng thá»i Obama vẫn còn váºn dụng nhiá»u chÃnh sách cá»§a chÃnh quyá»n Bush. Rumsfeld cÅ©ng đỠcáºp đến sá»± gia tăng những chiến dịch máy bay không ngưá»i lái ở Afghanistan và Pakistan cá»§a Obama.
Rumsfeld cho biết, ông chá»n các tà i liệu có sá»± "thú vị đặc biệt vá» lịch sá»" hoặc có liên quan đến các sá»± kiện đỠcáºp trong hồi ký. Các tà i liệu máºt bổ sung lấy từ những năm ông là m việc tại Lầu Năm Góc sẽ được giải máºt và xem xét cho phát hà nh công khai, ông nói.
Trên trang web cá»§a mình, ông khẳng định rất khó khi đưa ra quyết định công bố má»™t số tà i liệu máºt: "Những tà i liệu nà y không nhằm soi mói lịch sá», mà chỉ là hồ sÆ¡ lưu trữ cá»§a má»™t viên chức có thẩm quyá»n". Ông muốn phát hà nh các tư liệu nà y cho độc giả để tá»± má»—i ngưá»i rút ra kết luáºn riêng. Má»™t số ngưá»i gá»i hồi ký cá»§a Rumsfeld là cuốn hồi ký trả thù, nhưng ông phê phán lại rằng há» là "những ngưá»i chưa Ä‘á»c nó". Tâm Ä‘iểm chú ý cá»§a cuốn sách không chỉ táºp trung và o những tranh cãi vá» cuá»™c chiến Iraq, mà ông còn viết vá» giai Ä‘oạn rÆ¡i và o bế tắc cá»§a cuá»™c chiến Afghanistan
Diên San - Phương Nguyên (tổng hợp
http://antg.cand.com.vn/vi-VN/hosomat/2011/2/74526.cand
Ngà y đăng đầu tiên 11:45 PM, 25/02/2011
|