Bà ẩn xác ướp cổ tại Sà i Gòn |
Dimanche, 20 Mai 2012 03:22 | |||||||
3:30, 12/09/2011
MÆ°á»i bảy năm trÆ°á»›c, khi giải tá»a để bà n giao mặt bằng xây dá»±ng công trình ở khu vá»±c xóm Cải, phÆ°á»ng 8, quáºn 5, TP HCM các công nhân thi công phát hiện ra má»™t cụm má»™ cổ nằm trong khu vá»±c nà y. Thông tin trên nhanh chóng thu hút sá»± quan tâm của giá»›i khảo cổ, nghiên cứu lịch sá» lẫn truyá»n thông… Xác Æ°á»›p gần nhÆ° còn nguyên vẹn của má»™t ngÆ°á»i phụ nữ trở thà nh Ä‘á» tà i bà n tán sôi nổi má»™t thá»i. HÆ¡n má»™t tháºp niên trôi qua, má»i thứ bắt đầu trôi và o quên lãng…
Trong phóng sá»± nà y, PV Chuyên Ä‘á» ANTG sẽ tái hiện lại chuyện xa xÆ°a lẫn tình tiết má»›i nhất vá» xác Æ°á»›p bà ẩn nà y. Ngôi má»™ hoà ng tá»™c Tháng Giêng năm 1994, trong đợt chỉnh trang các khu nghÄ©a địa và khu gò mả nhá» lẻ cho phù hợp vá»›i kiến trúc đô thị chung, nhiá»u công nhân bắt đầu tiến hà nh khai quáºt 16 ngôi má»™ nằm riêng lẻ trong khu xóm Cải, quáºn 5. Những ngôi má»™ khác được tiến hà nh bình thÆ°á»ng, cho đến khi nhóm công nhân chạm phải ngôi má»™ nằm trong khuôn viên cả trăm mét vuông vá»›i kết cấu chắc chắn nhÆ° má»™t ngôi đình. Cứ liệu lịch sá» của Viện Bảo tà ng Lịch sá» Việt Nam Tp HCM ghi chép rất tỉ mỉ vá» kết cấu ngôi má»™ nà y. Vòng thà nh má»™ hình chữ nháºt có kÃch thÆ°á»›c dà i 10m, ngang 6m, cao 1,2m, dà y 0,8m. Cổng tam quan có hình mặt tròn, trang trà búp sen trên đầu cá»™t. Cổng cao 1,4m, rá»™ng 0,8m và cao 0,6m được xây dá»±ng có mái vòm cong lót giả ngói ống trang trà hình rồng. Sân thá» là khoảng đất rá»™ng có chiá»u dà i 6m và ngang 4m… Gò má»™ là khối hợp chất lá»›n dà i 3,6m, rá»™ng 3m, cao 3,2m bao gồm 2 phần: phần trÆ°á»›c có bia má»™ nằm chìm trong khối hợp chất và phần sau có trang trà hoa văn, má»—i bên hông Ä‘á»u có vẽ hình mặt tròn lá»›n. Chữ trên bia má»™ đã bị mòn, chỉ còn Ä‘á»c được 3 chữ Ká»· Tỵ Niên. Tiến hà nh khai quáºt bằng cách san phẳng gò má»™, giá»›i khảo cổ phát hiện 2 huyệt má»™. Bao gồm má»™t huyệt má»™ nam và má»™t huyệt má»™ nữ. Huyệt má»™ nam dà i 2,3m, rá»™ng 0,8m, sâu 1,56m, từ miệng huyệt xuống đến đáy má»™ được bao phủ nhiá»u lá»›p hợp chất. Äáng lÆ°u ý, có má»™t lá»›p cát má»ng phủ trên quách gá»—. Quách và quan tà i còn nguyên lá»›p sÆ¡n mà u Ä‘en, bên trong quan tà i còn lại má»™t Ãt xÆ°Æ¡ng cốt và những hiện váºt, nhÆ°: 7 chiếc nhẫn và ng có mặt đá, quạt giấy, lược, ống và cây ngoáy trầu bằng đồng, há»™p bạc có dây xÃch hình cầu dẹt chạm dây lá, nút áo mạ và ng, bút lông… Huyệt má»™ nữ nhá» hÆ¡n huyệt má»™ nam má»™t chút. Quách và quan tà i còn nguyên vẹn, tiến hà nh mở quách rồi mở tấm ván thiên quan tà i, giá»›i khảo cổ thấy phÃa bên trong được sắp xếp rất ngăn nắp. PhÃa trên là 2 chiếc chiếu cói trải rá»™ng che phủ diện tÃch mặt áo quan, 2 chiếc chiếu nà y còn giữ được mà u sắc tÆ°Æ¡i má»›i. PhÃa dÆ°á»›i 2 chiếc chiếu cói, là má»™t lá»›p giấy bản, từng tá» cuá»™n dà y khoảng 10cm trải Ä‘á»u. Tiếp đến, là má»™t tấm lá triệu (có thể là lá phÆ°á»›n - PV) bằng lụa, trên mặt lụa có nhiá»u chữ Hán nhÆ°ng do bị dung dịch là m nhòe mặt chữ, nên giá»›i khảo cổ chỉ còn Ä‘á»c được 4 chữ vá»›i nghÄ©a là "...Hoà ng gia cung liệm". Kế đến, là má»™t lá»›p vải bó tròn thắt 9 nút cÅ©ng trải Ä‘á»u trên diện tÃch mặt áo quan. Nhiá»u khả năng, 9 nút thắt nà y tượng trÆ°ng cho phái nữ theo tÃn ngưỡng "Nam thất nữ cá»u" (Trai 7 gái 9). Phần chÃnh yếu là má»™t bá»c dà i lá»›n cuốn bằng lụa và gấm, có 9 dây vải cÅ©ng thắt 9 nút. Tiến hà nh tháo mở lá»›p vải nà y, giá»›i khảo cổ vô cùng kinh ngạc khi phát hiện xác của ngÆ°á»i phụ nữ hầu nhÆ° còn vẹn nguyên, tóc vẫn còn Ä‘en mun. Duy có Ä‘iá»u, nhãn cầu và sụn mÅ©i đã bị phân hủy, da và các khá»›p, cơ… vẫn còn má»m có mà u tái xanh. PhÃa dÆ°á»›i chân ngÆ°á»i phụ nữ nà y còn Ä‘i hà i bằng vải bố thêu kim tuyến, bên cạnh là má»™t đôi hà i khác. Â
Xác Æ°á»›p được quấn hà ng chục lá»›p vải may theo kiểu vừa áo vừa quần bằng lụa và gấm, áo rá»™ng cà i khuy chéo. Khuy được là m bằng mã não và kim loại mạ và ng. Trên cổ xác Æ°á»›p nà y có má»™t xâu chuá»—i là m bằng hạt bồ Ä‘á», má»™t túi nhá» bằng gấm bên trong có phong bì Ä‘á»±ng 3 tá» giấy viết chữ Hán, bao gồm 1 tá» ghi chép bà i chú Vãng sanh Tịnh Ä‘á»™, má»™t tá» ghi tên năm vị Pháºt và má»™t tá» giấy khác vá»›i ngữ nghÄ©a chỉ việc quy y. Trên hai cổ tay của xác Æ°á»›p có Ä‘eo 2 vòng kim loại bằng và ng. DÆ°á»›i lá»›p vải bá»c xác là má»™t lá»›p nhá»±a thông dà y khoảng 10cm. Sau cùng, là má»™t tấm gá»— đục 7 lá»— tròn theo hình Thất tinh cách ván địa và i xentimét. Vá»›i tấm gá»— nà y, vô hình trung đã tạo nên má»™t cá»— áo quan có hai đáy. Tất cả những váºt dụng nà y Ä‘á»u thấm má»™t lá»›p dung dịch mà u Ä‘á», có mùi thÆ¡m, hÆ¡i nhầy. Trong bức ảnh được chụp lại khi tiến hà nh mở vải bá»c xác, còn thể hiện lá»›p dung dịch Ä‘á» thẫm nà y rất dà y và có cảm giác sá»n sệt nhÆ° hồ dán. Sau khi kiểm tra sÆ¡ bá»™, xác Æ°á»›p nà y được chuyển vá» Bệnh viện Äại há»c Y Dược để tiếp tục nghiên cứu và khảo nghiệm. Kế đến, giá»›i khảo cổ chuyển giao lại xác Æ°á»›p cho Viện Bảo tà ng Lịch sá» Việt Nam. Và từ khi ấy cho đến nay, xác Æ°á»›p trên được lÆ°u giữ tại nÆ¡i nà y. Những váºt dụng tùy táng cá»™ng vá»›i dòng chữ “Hoà ng gia cung liệmâ€, bên cạnh vị trà của ngôi má»™ lẫn kết cấu bên trên huyệt má»™, cho phép nháºn định đây là ngôi má»™ của hai ngÆ°á»i thuá»™c hoà ng thân triá»u Nguyá»…n. Niên đại được xác định là và o thá»i Vua Tá»± Äức. Máºt mã xác Æ°á»›p cổ Căn cứ và o các di váºt tìm kiếm được trong huyệt má»™ nữ, giá»›i khảo cổ tạm chấp nháºn quan Ä‘iểm vá» nhân thân của xác Æ°á»›p nà y. Bà tên là Nguyá»…n Thị Hiệu, có khả năng mất và o năm 60 tuổi. Việc bảo quản xác Æ°á»›p bà Hiệu là nhằm kéo dà i tuần lá»… ma chay, Ä‘iá»u chỉ được thá»±c hiện ở các tầng lá»›p trên, dà nh cho hoà ng thân quốc thÃch. Tiếp đến, phân tÃch và o tá» lòng phái quy y và những chữ Hán còn sót lại trong mảnh lụa phủ quan tà i, có thể thá»a mãn vá»›i nháºn định: "Bà Hiệu có pháp danh là Minh TrÆ°á»ng. Vị sÆ° truyá»n đạo cho bà là Thiá»n sÆ° Chánh Niệm, tên húy là Tiên Liá»…u, thuá»™c Ä‘á»i thứ 37 dòng đạo Bổn Nguyên, tông Lâm Tế. Nhiá»u khả năng bà là dâu hoặc thân thÃch bên đằng ngoại của các chúa hay vua triá»u Nguyá»…n". Khi tiến hà nh khai quáºt ngôi má»™ cổ trên, giá»›i khảo cổ xác định được váºt liệu để xây dá»±ng má»™ rất cầu kỳ. Äó là má»™t há»—n hợp gồm vôi sống giã nhá» từ san hô, vá» sò trá»™n vá»›i cát, máºt Ä‘Æ°á»ng mÃa, than và thêm má»™t số chất khác chÆ°a phân tÃch được. Tất cả há»—n hợp nà y khi quyện và o nhau trở thà nh má»™t kết cấu bá»n chắc đến mức "cứng hÆ¡n cả bê tông". Äể bảo vệ xác Æ°á»›p, có thể gia quyến của bà Hiệu đã dùng hợp chất nà y đổ thà nh má»™t khối thống nhất và hết sức rắn chắc bao bá»c toà n bá»™ nấm má»™ sâu đến táºn đáy huyệt. Khi khai quáºt, các nhà khảo cổ phải nhỠđến sức của 15 công nhân mà y mò đục từng mảnh nhá» của khối kết cấu nà y, đục ròng rã 40 ngà y má»›i chạm được lá»›p cát dà y khoảng 40cm phủ trên quách của quan tà i. Nhà khảo cổ há»c lừng danh Äá»— Äình Truáºt, ngÆ°á»i có mặt từ đầu cho đến cuối để giám sát và tìm hiểu việc khai quáºt má»™ cổ đã mô tả chi tiết ngôi má»™ và lai lịch xác Æ°á»›p. Theo tÆ° liệu của nhà khảo cổ Äá»— Äình Truáºt thì bá»c ngoà i quan tà i là cái quách bằng gá»— rất dà y, cao 0,5m dà i 2,2m. Toà n bá»™ quách và quan tà i được phủ bằng lá»›p sÆ¡n ta cổ, rất tốt và kÃn mÃt từa tá»±a nhÆ° lá»›p dầu hắc (hắc Ãn). ChÃnh nhá» lá»›p sÆ¡n nà y, mà nÆ°á»›c mÆ°a thấm và o lòng đất không thể ngấm và o áo quan và dung dịch Æ°á»›p xác cÅ©ng không trà n ra bên ngoà i. Việc dung dịch không trà n ra bên ngoà i, giúp cho thi hà i của ngÆ°á»i chết được bảo quản tốt. Äó là lý do vì sao thi hà i của bà Nguyá»…n Thị Hiệu hầu nhÆ° còn vẹn nguyên, trong khi thi hà i của ngôi má»™ kế bên (khả năng rất cao là chồng của bà Hiệu) dung dịch bị trà n ra ngoà i nên chỉ còn xÆ°Æ¡ng cốt. Äôi hà i còn lại đặt cạnh chân của bà Hiệu được là m bằng chất liệu rất tốt, có khả năng là má»™t loại bố tÆ¡ tằm. Trên thân hà i, được trang trà bằng những sợi và ng má»ng, Ä‘Ãnh và o nhau tạo thà nh hình bông cúc, được kết lại bằng những dây bện bằng và ng má»ng. Việc miếng ván gá»— phÃa dÆ°á»›i quan tà i trong huyệt má»™ của bà Hiệu được đục 7 lá»— theo chòm sao đại Hùng tinh Bắc Äẩu rất giống vá»›i những ngôi má»™ cổ của các báºc cung phi, hoà ng thân vua chúa từng được khai quáºt ở khu vá»±c phÃa Bắc. Quan niệm vá» chòm sao đại Hùng tinh Bắc Äẩu xuất phát từ đạo Lão, ngÆ°á»i xÆ°a tin rằng chòm sao trên sẽ bảo vệ vong linh ngÆ°á»i đã chết thoát khá»i các tai Æ°Æ¡ng của Ä‘á»i sống dÆ°á»›i cõi âm. Vá» dung dịch bao bá»c xác Æ°á»›p bà Hiệu, cô hÆ°á»›ng dẫn viên bảo tà ng nói vá»›i tôi rằng được tạo thà nh bởi dung dịch vữa ô dÆ°á»›c và nhá»±a thông. Vữa ô dÆ°á»›c ở miá»n Bắc còn gá»i là nhá»±a dây tÆ¡ hồng, má»™t hợp chất tá»± nhiên có Ä‘á»™ kết dÃnh rất cao. Nhà khảo cổ Äá»— Văn Ninh viết, những cách thức bảo quản nà y đã giữ được các ngôi má»™ cổ hầu nhÆ° còn nguyên vẹn cả quan tà i và các di váºt chôn theo. Tháºm chÃ, cả miếng cau tÆ°Æ¡i, miếng trầu không, há»™p thuốc, quạt giấy, trà ng hạt… Ä‘á»u có mà u sắc nhÆ° má»›i, cảm giác rằng có thể nhón tay bắt lấy và sá» dụng được. Sau khi bị không khà xâm nháºp, thi thể của bà Hiệu đã không còn má»m nhÆ° lúc được bao bá»c bởi dung dịch. Quan sát xác của bà trong lồng kÃnh đặt ở Viện Bảo tà ng, thấy thi hà i bà đã trở nên khô cứng nhÆ° mảnh cau khô. Duy trên đầu, vẫn còn chá»m tóc dà i mà u Ä‘en, phất phÆ¡. Hốc mắt và mÅ©i của bà gần nhÆ° bị phân hủy hoà n toà n. Và i năm trÆ°á»›c, khi và o Viện Bảo tà ng tham quan, tôi còn được thấy những váºt dụng tùy táng của bà . NhÆ°ng hiện tại, thi thể bà Hiệu đã được đặt trong má»™t gian phòng khác, đẹp hÆ¡n, thông thoáng hÆ¡n… nhÆ°ng do kết cấu của căn phòng, nên các váºt dụng nà y không còn khoảng không để trÆ°ng bà y buá»™c phải lÆ°u giữ trong nhà kho của Viện Bảo tà ng. Các mảnh xÆ°Æ¡ng sá» của cụ ông cÅ©ng lÆ°u trữ tại nhà kho nà y. Theo định kỳ, thi thể của bà Nguyá»…n Thị Hiệu sẽ được Ä‘Æ°a ra khá»i lồng kÃn để bảo quản bằng hóa chất hiện đại. Khả năng là sau nhiá»u… trăm năm nữa, thi thể bà sẽ tá»± phân hủy (?!). Có thể nói, xác Æ°á»›p gần nhÆ° còn vẹn nguyên của bà Hiệu là xác Æ°á»›p rất Ä‘á»™c đáo mà giá»›i khảo cổ vô tình phát hiện được tại Sà i Gòn. Còn để xác minh sâu hÆ¡n nhân thân của bà Hiệu, có lẽ vẫn còn phải chá». Kể cả gốc tÃch nÆ¡i sinh sống, gia quyến, phẩm hà m, mối quan hệ vá»›i vÆ°Æ¡ng triá»u Gia Long… Tiến sâu và o thế giá»›i xác Æ°á»›p và má»™ cổ, tiếp xúc vá»›i những nhà khoa há»c, khảo cổ lâu năm, má»›i thấy hết sá»± huyá»n bà của xác Æ°á»›p tại miá»n Nam. Chúng tôi sẽ tiếp tục công bố cÅ©ng nhÆ° cố gắng lý giải sá»± huyá»n bà của máºt mã xác Æ°á»›p đến bạn Ä‘á»c. Trao đổi vá»›i PV Chuyên Ä‘á» ANTG, nhà khảo cổ há»c lừng danh Äá»— Äình Truáºt cho biết thêm: Ngay khi tiến hà nh tháo các lá»›p vải liệm của bà Hiệu, chúng tôi rất bất ngá» khi phát hiện hình thể bà đẹp nhÆ° con gái. Dẫu da dẻ do thá»i gian nên có mà u tái xanh. Những trang sức bà Hiệu mang theo khi chết nhiá»u khả năng được xứ Chân Lạp tiến cống cho triá»u đình nhà Nguyá»…n. Vua nhà Nguyá»…n ban lại cho ngÆ°á»i thân, nên bà có được. Tôi tin, bà Hiệu là em ruá»™t của Nguyá»…n Phúc Luân, cha của Nguyá»…n Ãnh, tức Gia Long. Xét, bà là cô ruá»™t của Vua Gia Long, nên má»™ của bà má»›i đồ sá»™ nhÆ° váºy. Theo khảo sát của tôi, bà Hiệu Ä‘i tu từ rất sá»›m, nên không thể có chồng. Ngôi má»™ được gá»i là má»™ ông, tôi không được biết. NhÆ°ng, có chi tiết quan trá»ng không thể bá» lỡ đó chÃnh là , khi tiến hà nh khai quáºt ngôi má»™ cổ của bà Hiệu, chúng tôi phát hiện có má»™ yểm. Má»™ yểm, chÃnh là những ngôi má»™ của các cung nữ hoặc binh lÃnh được chôn theo để bảo vệ chủ nhân. Má»™ yểm, còn có ý nghÄ©a khác vá» mặt tâm linh. Ngôi má»™ yểm mà tôi Ä‘Ã o được nằm sâu dÆ°á»›i lòng đất, có thể đó là má»™ của binh lÃnh, xÆ°Æ¡ng cốt đã vỡ vụn. Khi mang thi thể bà Hiệu vá» TrÆ°á»ng đại há»c Y Dược để nghiên cứu, chúng tôi đã sÆ¡ suất quên mất việc khảo nghiệm hà ng tạ nhá»±a thông lâu năm được đặt dÆ°á»›i quách của bà Hiệu. Thứ nhá»±a thông quý, có khả năng tạo ra mùi thÆ¡m hà ng trăm năm cÅ©ng nhÆ° ngăn chặn không cho vi khuẩn lẫn côn trùng hủy hoại thi thể ngÆ°á»i chết. Do sÆ¡ suất nà y, hà ng tạ nhá»±a thông đã bị ăn cắp hết. Chất liệu để xây má»™ cho đến giá» còn là má»™t bà ẩn, bởi Ä‘á»™ kết dÃnh lẫn khả năng chịu tác Ä‘á»™ng ngoại lá»±c của khối hợp chất nà y là khủng khiếp. Chúng ta chỉ có thể biết má»™t số chất và suy Ä‘oán thêm, nhÆ°ng cách thức, tá»· lệ để phối hợp hợp chất thì không thể Ä‘oán biết hết được. http://antg.cand.com.vn |