Giải mã bí ẩn lăng mộ Quang Trung Imprimer
Jeudi, 16 Décembre 2010 14:17
8:00, 23/01/2009

Tượng Vua Quang Trung ở gò Äống Äa, Hà Ná»™i.

Äã hÆ¡n 200 năm sau ngày Hoàng đế Quang Trung mất, nhÆ°ng  lăng má»™ của ông ở đâu vẫn là má»™t bí ẩn lịch sá»­. Giải mã bí ẩn này, Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên và trÆ°á»›c hết là trách nhiệm của các nhà sá»­ há»c. NhÆ°ng rất lạ là suốt hàng chục năm lại đây, những ngÆ°á»i thá»±c sá»± tận tâm vá»›i việc này lại là những ngÆ°á»i “ngoại đạoâ€. Há» là má»™t số nhà văn, nhà thÆ¡, nhà báo, giáo viên. Dù mục đích có khác nhau nhÆ°ng tất cả Ä‘á»u vào cuá»™c vá»›i má»™t sá»± hào hứng đáng nể. Thậm chí có ngÆ°á»i say mê đến mức bị coi là lập dị.

 

NgÆ°á»i “ngoại đạo†vào cuá»™c

Ông Nguyá»…n Äắc Xuân là ngÆ°á»i Thừa Thiên - Huế, nay đã ở cái tuổi “thất thập cổ lai hyâ€. Ông là nhà văn, nhà báo chuyên nghiệp, từng nhiá»u năm làm Phó tổng biên tập Tạp chí Sông HÆ°Æ¡ng, Trưởng văn phòng đại diện Báo Lao Ä‘á»™ng tại miá»n Trung. Viết văn, làm báo là công việc tay phải  nhÆ°ng Nguyá»…n Äắc Xuân lại nổi tiếng nhiá»u hÆ¡n trong danh nghÄ©a của má»™t nhà Huế há»c chuyên cung cấp cho Ä‘á»™c giả những thông tin tÆ° liệu quý vá» Huế và các triá»u đại nhà Nguyá»…n. Công trình nghiên cứu vá» lăng má»™ Vua Quang Trung có lẽ là công trình hao tốn nhiá»u công sức và Ä‘am mê nhất trong suốt cuá»™c Ä‘á»i ông.

NhÆ° đã nói, Nguyá»…n Äắc Xuân vốn là má»™t nhà văn, nhà báo. CÅ©ng có thể vì thế nên việc ông Ä‘i sâu nghiên cứu giải mã bí ẩn lăng má»™ Vua Quang Trung cÅ©ng xuất phát từ những căn cứ nghe rất lãng mạn. Số là trong lúc tiếp xúc vá»›i bài thÆ¡ “Cảm hoài†của Ngô Thì Nhậm, Nguyá»…n Äắc Xuân lÆ°u ý đến câu cuối bài thÆ¡: “Äan DÆ°Æ¡ng cung Ä‘iện nhật tam thu†(Trông vá» Ä‘iện Äan DÆ°Æ¡ng má»™t ngày coi bằng ba thu) được Ngô Thì Nhậm chú thích: “Cung Ä‘iện Äan DÆ°Æ¡ng là sÆ¡n lăng  phụng chứa bảo y tiên hoàng taâ€. Khi Vua Quang Trung mất, Ngô Thì Nhậm - Bá»™ Binh thượng thÆ° thá»i Tây SÆ¡n - là ngÆ°á»i được triá»u đình cá»­ sang Trung Quốc báo tang và cầu phong cho Vua Cảnh Thịnh, vì được Trung Quốc đón tiếp trá»ng thị nên Ngô Thì Nhậm cảm Ä‘á»™ng nghÄ© đến công Æ¡n Vua Quang Trung mà viết bài thÆ¡ này.

Theo Nguyá»…n Äắc Xuân, câu chú thích vá» Cung Ä‘iện Äan DÆ°Æ¡ng là má»™t tÆ° liệu lịch sá»­ vô giá, cho chúng ta biết Vua Quang Trung có má»™t cung Ä‘iện tên là Äan DÆ°Æ¡ng ở vùng núi sâu; vá» sau cung Ä‘iện này được sá»­ dụng làm lăng cho Vua Quang Trung nên gá»i là SÆ¡n Lăng. Có lẽ ở nÆ°á»›c ta chÆ°a từng có ai dùng thÆ¡ ca để giải mã má»™t Ä‘iá»u bí ẩn vào bậc nhất của lịch sá»­ nÆ°á»›c nhà nhÆ° trÆ°á»ng hợp của Nguyá»…n Äắc Xuân.

Còn vì sao khẳng định cung Ä‘iện Äan DÆ°Æ¡ng ở ấp Bình An thuá»™c phÆ°á»ng TrÆ°á»ng An, TP Huế, cụ thể hÆ¡n là ở gần chùa Thiá»n Lâm, cÅ©ng được Nguyá»…n Äắc Xuân giải thích là xuất phát từ má»™t câu chú thích trong má»™t bài thÆ¡ của Phan Huy Ãch cho biết, Phan Huy Ãch  đã trá» trong má»™t ngôi chùa để làm việc vá»›i Thái sÆ° Bùi Äắc Tuyên ở chùa Thiá»n Lâm và “bá»n tiểu giám giữ lăng thÆ°á»ng đến hầu rượuâ€. Chùa Thiá»n Lâm ở ấp Bình An, phía nam sông HÆ°Æ¡ng, phía bắc đàn Nam Giao thuá»™c TP Huế bây giá».

Toàn bá»™ công sức nghiên cứu của Nguyá»…n Äắc Xuân ban đầu được tập hợp lại trong cuốn sách “Äi tìm Lăng má»™ Vua Quang Trung†đã được Viện Sá»­ há»c xuất bản năm 1992. Cuốn sách đã gây không ít tranh cãi. NhÆ°ng cuốn sách này lại được rất nhiá»u cán bá»™ ở Viện Khảo cổ, Viện Sá»­ há»c, Sở Văn hóa - Thông tin Bình Trị Thiên (cÅ©) đồng tình và chia sẻ bằng việc hứa sẽ tiến hành ngay má»™t cuá»™c khai quật theo các thông tin của ông để xác định chính xác có phải lăng má»™ Vua Quang Trung ở đó hay không?

Không nản chí, Nguyá»…n Äắc Xuân tiếp tục lao vào nghiên cứu vá»›i tâm ý: “Tìm được Cung Ä‘iện Äan DÆ°Æ¡ng thì cÅ©ng đã là tặng vật vô giá cho lịch sá»­ Việt Nam rồiâ€.

Sau bao nhiêu công sức lao khó lẫn tốn kém tiá»n bạc, tháng 10/2007 ông cho xuất bản tiếp cuốn “Äi tìm dấu tích Cung Ä‘iện Äan DÆ°Æ¡ng - SÆ¡n Lăng của Hoàng đế Quang Trungâ€. Cuốn sách dày 416 trang in được nhà văn Nguyá»…n Khắc Phê giá»›i thiệu là Nguyá»…n Äắc Xuân đã tung hết “bảo bối†cho lập luận của mình. Vá»›i cuốn sách này, có thể nói ông đã thá»±c sá»± trở thành má»™t ngÆ°á»i “ngoại đạo†có nghiên cứu quy mô nhất, mất nhiá»u công sức và thá»i gian nhất nÆ°á»›c trong việc tìm kiếm lăng má»™ Vua Quang Trung. Tuy nhiên, không vì thế mà chúng ta đã vá»™i khẳng định  ngay rằng  Nguyá»…n Äắc Xuân đã giải mã được bí ẩn lịch sá»­ này. Bởi cho dù những lập luận của Nguyá»…n Äắc Xuân Ä‘á»u đúng thì sá»± thật vẫn còn nằm sâu dÆ°á»›i lòng đất. Không có má»™t cuá»™c khai quật đúng nghÄ©a thì giả thuyết vẫn chỉ là giả thuyết; còn có khai quật và lúc nào khai quật thì vẫn chÆ°a có ai trả lá»i.

Cuốn "Äi tìm dấu tích cung Ä‘iện Äan DÆ°Æ¡ng-SÆ¡n Lăng của Hoàng đế Quang Trung" - Công trình tâm huyết của Nguyá»…n Äắc Xuân.

Niá»m Ä‘am mê của các nhà giáo

Trần Viết Äiá»n là má»™t trong những sinh viên giá»i nên sau khi tốt nghiệp Äại há»c SÆ° phạm Huế đã được giữ lại trÆ°á»ng làm cán bá»™ giảng dạy. Dạy toán nhÆ°ng thành công nhất của anh lại nằm ở việc nghiên cứu vật lý.

Nếu cứ giảng dạy và nghiên cứu bình thÆ°á»ng, có lẽ bây giá» anh đã đứng vào hàng cây Ä‘a cây Ä‘á» của Ä‘á»™i ngÅ© giảng viên Äại há»c SÆ° phạm Huế. Bởi ít ra thì anh cÅ©ng đã từng làm ngỡ ngàng bao nhiêu đồng nghiệp khi công bố hai công trình nghiên cứu khoa há»c vỠ“Siêu nguyên tá»­ electron-nÆ¡trino và Ná»­a nhóm EgxNo†để mô tả sá»± thống nhất hạt cÆ¡ bản và cá»™ng hưởng. NhÆ°ng gần nhÆ° là má»™t định mệnh, Trần Viết Äiá»n bất ngá» rẽ ngoặt niá»m Ä‘am mê nghiên cứu khoa há»c tá»± nhiên sang việc nghiên cứu lịch sá»­, cụ thể là tìm kiếm lăng má»™ Vua Quang Trung. Anh đã lao vào nghiên cứu và Ä‘am mê đến Ä‘á»™ tàn kiệt sinh lá»±c, vợ con gia đình lắm phen lao Ä‘ao.

20 năm lao tâm khổ tứ, Trần Viết Äiá»n đã trả má»™t cái giá không há» rẻ. Bạn bè ở Huế kể rằng cho đến lúc anh “giật mình sá»±c tỉnh cÆ¡n mê†thì gia đình đã khánh kiệt vì bao nhiêu tiá»n bạc vợ chồng chắt bóp được từ đồng lÆ°Æ¡ng còm của giáo viên thá»i bao cấp đã bị anh đốt sạch sành sanh vào những chuyến Ä‘iá»n dã bất tận và chi phí cho việc nghiên cứu. Äể “chuá»™c lá»—i†vá»›i vợ con, anh chạy đôn chạy đáo khắp thành phố Huế tìm chá»— dạy kèm. Nghe ai thuê dạy kèm, dạy môn gì, cấp nào anh cÅ©ng liá»u nhận hết. CÅ©ng may là Trần Viết Äiá»n có vốn kiến thức không nhá» nên má»i việc Ä‘á»u diá»…n ra suôn sẻ. Nắng mÆ°a, cái rét thấu xÆ°Æ¡ng không nghÄ©a lý gì vá»›i quyết tâm của anh.

Má»™t thá»i gian sau, TrÆ°á»ng đại há»c SÆ° phạm Huế cho Trần Viết Äiá»n cÆ¡ há»™i trở lại bục giảng dù chỉ vá»›i má»™t chân dạy hợp đồng. Ai cÅ©ng nghÄ© chắc anh đã gác lại chuyện tìm lăng tìm má»™. Hóa ra không phải. Chính lúc quay vá» vá»›i chuyện cÆ¡m áo Ä‘á»i thÆ°á»ng là thá»i Ä‘iểm Trần Viết Äiá»n có má»™t khoảng tÄ©nh lặng để đúc kết những gì đã thu lượm được. Quả nhiên sau đó, anh liên tiếp tung ra hàng loạt những báo cáo nghiên cứu khoa há»c liên quan đến việc định vị lăng má»™ Vua Quang Trung nhÆ°: “Các kiểu thức, mô típ trang trí, quy mô của Lăng Ba Vành há»™i đủ Ä‘iá»u kiện của má»™t lăng má»™ vuaâ€, “Vật liệu xây dá»±ng hoàn toàn giống ở Giao Äàn, Văn Miếu và má»™t số công trình thá»i Tây SÆ¡nâ€, “Gia Long không san thành bình địa lăng để lấy bằng chứng tố cáo vá»›i nhà Mãn Thanh tá»™i khi quân của triá»u Tây SÆ¡nâ€, “Lăng Ba Vành không phải của Há»™ bá»™ thượng thÆ° Lê Quang Äại thá»i Nguyá»…n Phúc Khoátâ€. Quan trá»ng nhất phải kể đến hai công trình “Các luận Ä‘iểm chứng minh Lăng Ba Vành là lăng của Vua Quang Trung†và “Lý sinh và việc tìm sá» của Vua Quang Trungâ€.

Ở Huế, giả thuyết Lăng Ba Vành trên đồi thông Thiên An chính là lăng má»™ Vua Quang Trung là má»™t Ä‘á» tài gây tranh luận sôi nổi từ nhiá»u năm trÆ°á»›c khi có việc nghiên cứu của Trần Viết Äiá»n. NhÆ°ng những kết luận của Trần Viết Äiá»n rốt cuá»™c vẫn chỉ là giả thuyết, bởi vẫn chÆ°a có má»™t kết luận của cÆ¡ quan khoa há»c nào để chúng ta tin rằng anh Ä‘ang đúng.

Cách tiếp cận vấn Ä‘á» tuy có khác, nhÆ°ng  mức Ä‘á»™ lao tâm khổ tứ của bà Võ Thị Minh Liêm - giáo viên ngoại ngữ của má»™t trÆ°á»ng THCS tại quận 8, TP HCM - cÅ©ng không thua kém gì nhà giáo Trần Viết Äiá»n.  Bà là con gái của ông Võ Hồng ở xã Hàm Thắng, huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận. Ông Hồng thÆ°á»ng kể cho bà nghe nhiá»u vá» ná»—i băn khoăn của mình đối vá»›i ngôi má»™ cổ nằm trong má»™t khu vÆ°á»n kín đáo thuá»™c vùng xã Phú Hài, TP Phan Thiết mà ông tình cỠđụng phải trong má»™t lần Ä‘i câu cá. Ngôi má»™ này có chôn theo bức tượng gá»— khắc hình ảnh của má»™t võ tÆ°á»›ng dáng Ä‘iệu uy nghi và to nhÆ° ngÆ°á»i thật. Gần đó còn có nhiá»u ngôi má»™ cổ khác cho phép nghÄ© đến việc có toán quân Ä‘ang canh gác giấc ngàn thu cho má»™t vị vua chúa. Cách đấy không xa có má»™t ngôi má»™ cổ nữa, tuy không có chủ nhÆ°ng lại được ngÆ°á»i dân trong vùng hÆ°Æ¡ng khói quanh năm. Há» gá»i đó là mả ông Dua (giá»ng của ngÆ°á»i Bình Thuận phát âm Vua thành Dua).

Năm 1990, ông Hồng qua Ä‘á»i nhÆ°ng Ä‘iá»u tâm huyết và trăn trở của ông không mất. Nó nhÆ° ngá»n lá»­a kịp bùng cháy lên trong lòng ngÆ°á»i con gái của ông là bà Liêm. Bà Liêm tin rằng trong số các ngôi má»™ cổ này chắc chắn có lăng má»™ Vua Quang Trung. Niá»m tin của bà Liêm được dịp bùng lên nhân chuyện dân trong vùng khi đào ao nuôi tôm đã phát hiện má»™t bá»™ xÆ°Æ¡ng to kỳ lạ, có thể nghÄ© đến má»™t bá»™ xÆ°Æ¡ng voi; việc chủ của khu vÆ°á»n có má»™ cổ là má»™t ngÆ°á»i đàn ông dân gốc Bình Äịnh là nÆ¡i nhà Tây SÆ¡n khởi nghiệp, vợ của ngÆ°á»i này là má»™t ngÆ°á»i dân ở huyện đảo Phú Quý tÆ°Æ¡ng truyá»n là nÆ¡i có hậu duệ của nhà Tây SÆ¡n ẩn náu các cuá»™c truy bắt của nhà Nguyá»…n; rồi việc tại sao tỉnh Bình Thuận thá»i nhà Nguyá»…n là má»™t Ä‘Æ¡n vị hành chính cấp phủ nhÆ°ng lại có má»™ của má»™t vị thái giám, thay vì má»™ của các thái giám vẫn phải được chôn cất ở kinh đô; việc ở huyện Tuy Phong của tỉnh Bình Thuận có má»™t ngôi đình lÆ°u truyá»n là có giữ ấn tín của nhà Tây SÆ¡n v.v…

Bằng việc xâu chuá»—i những căn cứ nói trên, bà Liêm đã Ä‘Æ°a ra kịch bản rằng năm 1802 khi Gia Long “Tận pháp trừng trị†nhà Tây SÆ¡n thì nhà Tây SÆ¡n đã bí mật Ä‘Æ°a di hài của Vua Quang Trung vào Nam bằng Ä‘Æ°á»ng thủy và đến chôn cất ở vùng đất Bình Thuận. Äể chứng minh Ä‘iá»u này, bà Liêm đã không tiếc công sức, tiá»n bạc tìm má»i cách để gá»­i Ä‘Æ¡n thỉnh nguyện lên Bá»™ Văn hóa - Thông tin, Viện Khảo cổ, Viện Sá»­ há»c v.v… để Ä‘á» nghị khảo sát. Thậm chí, có lần chỉ nghe tin tại Huế có má»™t há»™i thảo tập trung nhiá»u vị giáo sÆ° đầu ngành sá»­ há»c tham dá»±, bà đã chạy vạy khắp nÆ¡i vay mượn tiá»n bạc rồi khăn gói lặn lá»™i ra ngay Huế để chỉ mong tranh thủ gặp được các nhà sá»­ há»c vào giá» giải lao.

Ròng rã 16 năm trá»i, quên hết chuyện riêng tÆ° để theo Ä‘uổi cho má»™t giả thuyết trong Ä‘iá»u kiện ngặt nghèo vá» tiá»n bạc, bà Liêm đã kiệt quệ sức lá»±c đến mức mang trá»ng bệnh và mất vào năm 2006. TrÆ°á»›c khi mất, bà Liêm hầu nhÆ° chỉ  băn khoăn có má»—i má»™t việc là đã chuyển hồ sÆ¡ tài liệu trong 16 năm trá»i sÆ°u tầm được cho các chuyên gia sá»­ há»c, Ä‘Æ¡n thÆ° thỉnh cầu cÅ©ng đã gá»­i rất nhiá»u cÆ¡ quan nhÆ°ng không biết lúc nào má»›i có được má»™t kết luận thá»a đáng.

NhÆ° vậy, dù lâu nay đã có rất nhiá»u bài viết trên má»™t số cÆ¡ quan thông tin đại chúng khẳng định ngÆ°á»i này hoặc ngÆ°á»i kia đã giải mã được bí ẩn vá» lăng má»™ Vua Quang Trung, thá»±c tế thì tất cả vẫn chỉ là giả thuyết


L.D.C.