Di tích Äấu trÆ°á»ng Hoàng cung: Äang từng ngày hoang phế Print
Sunday, 20 May 2012 03:47

1:30, 28/12/2011


Cá»­a nhốt cá»p ở đấu trÆ°á»ng Hổ Quyá»n nhìn từ trên xuống.

Sá»­ cÅ© chép lại rằng: Trận đấu cuối cùng tại Hổ Quyá»n diá»…n ra vào năm 1904, dÆ°á»›i thá»i Vua Thành Thái nhÆ° sau: "Hôm đó, má»™t con voi cái hiên ngang Ä‘i vào trÆ°á»ng đấu, con voi cất tiếng rống to. Nhìn thần thái con vật, nhà vua buông lá»i: "Con voi này can đảm lắm".

 

Những trận thÆ° hùng trong hổ quyá»n

Äối vá»›i các nhà nghiên cứu sá»­ há»c nói chung, các nhà nghiên cứu Huế nói riêng và những ngÆ°á»i có trách nhiệm vá»›i Huế, Hổ Quyá»n - má»™t đấu trÆ°á»ng của hoàng cung (les Arenes Royales) có chá»— đứng hết sức quan trá»ng trong quần thể di tích Huế. Có ngÆ°á»i đã ví von rằng: Ngoài đấu trÆ°á»ng giác đấu nổi tiếng thá»i La Mã cổ đại nhÆ° Coloseum, không đâu tìm được má»™t đấu trÆ°á»ng quy mô nhÆ° Hổ Quyá»n.

Hổ Quyá»n là má»™t đấu trÆ°á»ng giữa voi và cá»p được xây dá»±ng vào năm Minh Mạng thứ 11 (1830) dÆ°á»›i triá»u Vua Minh Mạng. Vị trí ở gần đồi Long Thá», thuá»™c thôn TrÆ°á»ng Äá, làng Nguyệt Biá»u, xã Thủy Biá»u, Tp Huế (Thừa Thiên - Huế), cách kinh thành 4 km vá» phía tây nam. Hổ Quyá»n vừa là chá»— vua quan nhà Nguyá»…n giải trí đồng thá»i cÅ©ng là nÆ¡i luyện tập cho voi quen vá»›i không khí chiến đấu lúc lâm trận.

DÆ°á»›i thá»i Vua Gia Long (1802-1819), các trận thÆ° hùng giữa voi và cá»p được tổ chức ngay trên dải đất trống trÆ°á»›c mặt Kinh thành. Äấu trÆ°á»ng không có phòng thành, nhà vua bắt lính đứng vây quanh thành má»™t vòng tròn để làm hàng rào cho đấu trÆ°á»ng hết sức nguy hiểm. Má»™t ngÆ°á»i được xem cuá»™c thÆ° hùng ấy là ông Michel Äức Chaingeau.

Vá» sau viết cuốn hồi ký Hoài niệm Huế (Souvenirs de Huế), ông đã thuật lại má»™t ká»· niệm hết sức rùng rợn: Trong trận đấu hôm ấy, mặc dù con cá»p đã bị tÆ°á»›c bá» hết nanh vuốt và cá»™t chặt vào má»™t cái cá»c đóng kiên cố... NhÆ°ng không ngá» nó mạnh và dữ quá, nó gồng mình bứt đứt sợi dây rồi nhảy phóc lên tát anh nài Ä‘ang ngồi trên đầu voi. Anh nài hoảng hốt chÆ°a kịp kêu cứu thì đã bị tấn công bay xuống đất và bị con voi của chính anh giẫm chết tại chá»—. Äến nhÆ° thế con cá»p hung dữ vẫn chÆ°a hả cÆ¡n giận, nó lao tiếp xuống đám lính Ä‘ang đứng làm hàng rào xung quanh, gây cho nhiá»u binh sÄ© bị thÆ°Æ¡ng và vua quan triá»u Gia Long phải má»™t phen thất kinh hồn vía.

Qua thá»i Minh Mạng, vào năm 1829, nhân lá»… Tứ tuần Äại khánh (mừng thá» vua 40 tuổi) triá»u đình cÅ©ng tổ chức má»™t trận đấu giữa voi và cá»p ở bá» bắc sông HÆ°Æ¡ng. Nhà vua ngá»± trên thuyá»n rồng gần bỠđể xem. Con cá»p cÅ©ng bị buá»™c chặt vào má»™t cây cá»c trÆ°á»›c khi đấu vá»›i voi. NhÆ°ng khi Ä‘ang đấu, con cá»p giật đứt được sợi dây và nhảy xuống sông bÆ¡i vá» chiếc thuyá»n ngá»±. Khán giả gồm vua quan và dân chúng má»™t phen hoảng hốt. Không có vÅ© khí trong tay, chính Vua Minh Mạng phải dùng má»™t cây sào để đẩy lùi con cá»p và sai lính tượng dịch nhảy xuống má»™t chiếc thuyá»n nhá» chèo xáp lại gần con cá»p và giết chết nó giữa dòng sông.

 

Äấu trÆ°á»ng Hổ Quyá»n nhìn từ bên ngoài.

Vá» sau này, để bảo đảm an toàn cho ngÆ°á»i xem, năm Canh Dần (1830), Vua Minh Mạng đã cho xây dá»±ng Hổ Quyá»n ở gần đồi Long Thá» và Thành Lồi của ngÆ°á»i Chiêm Thành xÆ°a. Vị trí xây Hổ Quyá»n ở gần vá»›i miếu Long Châu, nÆ¡i thá» những con voi từng chiến đấu giúp Nguyá»…n vÆ°Æ¡ng dá»±ng nghiệp. Hổ Quyá»n là má»™t đấu trÆ°á»ng lá»™ thiên hình vành khăn. Vòng tÆ°á»ng ở bên trong cao 5,90m và vòng tÆ°á»ng bên ngoài cao 4,75m (kể cả lan can) có khuynh Ä‘á»™ 1/10 chúc đầu vào nhau, ôm chặt lấy mô đất ở giữa. Bá» dày đỉnh tÆ°á»ng ngoài dày 35cm và đỉnh tÆ°á»ng trong 47cm. Cả hai cá»™ng vá»›i mô đất ở giữa tạo thành má»™t bá» dày 4m ở đỉnh và 5m ở mặt đất thÆ°á»ng.

Mặt trên của mô đất ấy cao bằng tÆ°á»ng ngoài, tạo thành con Ä‘Æ°á»ng chạy vòng tròn (chỉ gián Ä‘oạn ở khán đài nÆ¡i vua ngồi xem) để khán giả Ä‘i quanh trên đấu trÆ°á»ng và để xem voi cá»p đánh nhau trong lòng chảo. Mô đất chạy vòng ấy cÅ©ng đã được dùng để trổ thành 5 chuồng cá»p và hệ thống các cá»­a gá»— được đóng mở bằng cách kéo dây từ trên xuống. Ngoài ra, có má»™t cá»­a vòm lá»›n dành cho voi ra vào chiến đấu, rá»™ng 1,90m, cao gần 4m, có hai cánh lá»›n, bản lá» bằng đá. ÄÆ°á»ng kính trong lòng chảo Ä‘o được 44m, chu vi ngoài Hổ Quyá»n là 140m.

Khán đài vua ngồi, theo nguyên tắc của Dịch há»c, quay mặt vá» hÆ°á»›ng Nam, xây cao hÆ¡n khán đài bình thÆ°á»ng chạy quanh đấu trÆ°á»ng và cÆ¡i ná»›i ra sau tạo má»™t không gian tÆ°Æ¡ng đối rá»™ng. Bên trái khán đài là cầu thang A có hệ thống bậc cấp Ä‘i lên gồm 24 cấp dành cho vua và các hoàng thân quốc thích, quốc khách và đại thần. Hai bên có hai hệ thống tÆ°á»ng xây bằng gạch hoa đúc rá»—ng. Bên phải khán đài là cầu thang B có má»™t hệ thống 20 bậc cấp được xây tÆ°Æ¡ng tá»± dành cho quan chức, binh lính và thÆ°á»ng dân.

Theo quan niệm của triá»u Nguyá»…n, voi vừa tượng trÆ°ng cho sức mạnh của vÆ°Æ¡ng quyá»n vừa là má»™t loài thú có ích cho xã há»™i, còn cá»p lại là ác thú của rừng xanh, luôn Ä‘i phá hoại mùa màng và sinh mạng. Vua Minh Mạng là ông vua đã từng áp dụng chính sách trung Æ°Æ¡ng tập quyá»n và thÆ°á»ng dùng bạo lá»±c để giải quyết các vấn đỠđối ná»™i và đối ngoại. Những kẻ chống đối chế Ä‘á»™ Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i Ä‘á»u bị trừng trị má»™t cách lạnh lùng.

Voi có sức mạnh vô địch trong các loài thú, vua nghÄ© mình cÅ©ng phải có má»™t quyá»n lá»±c tối thượng trong thiên hạ. Vì vậy, trong các trận đấu ở Hổ Quyá»n, voi giết chết cá»p là má»™t vấn Ä‘á» tiên quyết. Cuá»™c đấu phải được kéo dài cho đến lúc nào voi giết chết được cá»p má»›i thôi. TrÆ°á»›c má»—i trận đấu, cá»p còn bị cắt nanh, bẻ vuốt, nói chung là bị con ngÆ°á»i chủ định tÆ°á»›c Ä‘oạt Ä‘i những vÅ© khí lợi hại của nó.

 

Hổ quyá»n xÆ°a.

Thá»i kỳ hÆ°ng thịnh, các trận đấu tại Hổ Quyá»n được tổ chức hàng năm, nhÆ°ng cÅ©ng tùy sở thích của từng ông vua triá»u Nguyá»…n, có khi má»™t năm tổ chức vài ba trận đấu nhÆ°ng cÅ©ng có khi vài ba năm má»›i tổ chức má»™t trận. Sá»­ cÅ© chép lại rằng: Trận đấu cuối cùng tại Hổ Quyá»n diá»…n ra vào năm 1904, dÆ°á»›i thá»i Vua Thành Thái nhÆ° sau: "Hôm đó, má»™t con voi cái hiên ngang Ä‘i vào trÆ°á»ng đấu, con voi cất tiếng rống to. Nhìn thần thái con vật, nhà vua buông lá»i: "Con voi này can đảm lắm".

Trong trận đấu, con cá»p lá»›n dữ tợn nhảy lên tát mạnh vào đầu voi, con vật lắc mạnh nhÆ°ng con hổ vẫn cố sức bám chặt hòng cắn xé giết chết địch thủ. Trong cÆ¡n giận dữ, con chiến tượng đã dùng cả uy mãnh ngàn cân của mình húc thẳng đầu vào thành Hổ Quyá»n, ép mạnh con cá»p vào đó. Lúc voi ngẩng đầu lên, con cá»p rÆ¡i phịch xuống đất và sau đó nó đã bị chà nát".  Từ đó vá» sau, má»™t phần vì kinh tế khó khăn không thể chi phí cho việc săn bắt thêm voi, cá»p để thi đấu, má»™t phần vì sá»± mâu thuẫn ngày càng trầm trá»ng giữa Vua Thành Thái vá»›i chính quyá»n bảo há»™, nên Hổ Quyá»n cÅ©ng bị bá» hoang cho đến ngày nay.

Nằm cách di tích Hổ Quyá»n chỉ 150m là Äiện Voi Ré. Äây là chứng tích má»™t thá»i của Ä‘á»™i Kinh Tượng nhà Nguyá»…n. DÆ°á»›i triá»u Vua Minh Mạng, ngÆ°á»i ta kể lại rằng má»™t voi trận bị thÆ°Æ¡ng chạy vá» phủ phục trÆ°á»›c Ä‘iện rống lên mấy tiếng rồi ngã lăn ra chết. Dân gian quen gá»i nÆ¡i này là Äiện Voi Ré. NhÆ°ng thá»±c ra tên viết chữ Hán ở bức hoành phi treo chính giữa gian tiá»n tế là miếu Long Châu. Từ đó, các con voi có công trong trận mạc thÆ°á»ng được nhà vua sắc phong chức tÆ°á»›c, khi chết cÅ©ng được đắp má»™ và dá»±ng bia.

Cụ bà Nguyá»…n Thị Huê, là ngÆ°á»i đã sống trá»n cuá»™c Ä‘á»i ở vùng đất này, cho biết: Lúc còn nhá», bà đã từng gánh chuối qua Long Châu miếu má»—i lần có lá»… trá»ng. Theo nhÆ° lá»i của bà Huê thì dòng há» của bà đã có đến 4 Ä‘á»i chăm lo, coi sóc Long Châu miếu. Ông Nguyá»…n Hữu Kiệt, cha của bà Huê là ngÆ°á»i cuối cùng lo việc cúng tế ở đây. Rồi bà cụ Huê còn chỉ cho khách thấy cái mả voi to đùng chôn ngay sau chân Hổ Quyá»n Ä‘ang bị chìm lấp trong cá» cây hoang phế: "Cái mả đó là của "ông" voi chết khi đánh nhau trong Hổ Quyá»n đó.

Nhiá»u bậc cao niên ở khu vá»±c gần Hổ Quyá»n và Long Châu miếu còn kể lại rằng: má»—i viên gạch của Hổ Quyá»n Ä‘á»u rất linh thiêng. Nghe đâu trÆ°á»›c đây có nhiá»u ngÆ°á»i Ä‘em gạch ở đây vá» xây nhà, chẳng hiểu vì lý do gì có ngÆ°á»i làm ăn lụn bại, ngÆ°á»i bị tai nạn chết, từ đó chẳng còn ai dám lấy gạch ở Hổ Quyá»n vá» làm nhà nữa(?).

Di tích dần bị hoang phế

Di tích văn hóa quý giá này đã được công nhận là di tích cấp Quốc gia theo Quyết định số 2009/1998 QÄ/BVHTT, ngày 26/9/1998 Ä‘ang ngày má»™t xuống cấp nghiêm trá»ng. Lá»›p phong hóa của thá»i gian và sá»± tàn phá của con ngÆ°á»i đã và Ä‘ang làm cho nÆ¡i đây hoang tàn nhanh chóng. Hiện tại, hệ thống tÆ°á»ng thành của đấu trÆ°á»ng đã bị nứt gãy nhiá»u Ä‘oạn, những bậc cấp để bÆ°á»›c lên khán đài đã bị bung sụt, Ä‘ang được rào chắn lại má»™t cách tạm bợ vá»›i những cảnh báo nguy hiểm…

TrÆ°á»›c đây, bên cạnh Hổ Quyá»n, phía trÆ°á»›c mặt Long Châu miếu có hồ sen rất rá»™ng, đó là nguồn nÆ°á»›c ăn của cả vùng Long Thá». Ngoài ra, lợi tức bán hạt sen của cái hồ này cá»™ng vá»›i tiá»n cúng tế do triá»u đình cấp cÅ©ng đủ để dùng vào việc lá»… tế voi diá»…n ra khá lá»›n hàng năm ở đây.

Sau này, cùng vá»›i sá»± thá» Æ¡ của ngÆ°á»i Ä‘á»i, mặt nÆ°á»›c linh thiêng biến thành hồ nuôi cá, hÆ°Æ¡ng sen thÆ¡m ngát bị lấn át bởi vô vàn mùi xú uế của rác thải sinh hoạt khiến cho mạch nÆ°á»›c hồ ô nhiá»…m và cạn dần. Vá»›i tốc Ä‘á»™ đô thị hóa chóng mặt, rất nhiá»u nhà dân đã lấn chiếm xây trùm lên đất Ä‘ai di tích. Muốn vào thăm chốn này, du khách phải chui qua cái kiệt 373 nhá» bé nằm khuất lấp trên Ä‘Æ°á»ng Bùi Thị Xuân.

Xin được nhắc lại rằng: Khắp các nÆ°á»›c Äông Ã, kể cả Trung Quốc và Nhật Bản, không thấy ở quốc gia nào có đấu trÆ°á»ng tÆ°Æ¡ng tá»±. Hổ Quyá»n ở Huế chẳng những là má»™t di tích đặc biệt và Ä‘á»™c đáo của Việt Nam, mà còn là má»™t di tích quý hiếm của thế giá»›i.

Phan Bùi Bảo Thy

http://antg.cand.com.vn

Phan Bùi Bảo Thy



Các bài mới:
Chuyện nữ sĩ quan trẻ tuổi nhất trong quân đội Xôviết (16/05)
NgÆ°á»i chiến sỹ Äiện Biên năm xÆ°a (15/05)
Bại tướng Ngô Quang Trưởng (14/05)
Những điệp viên trong sào huyệt địch (06/05)
Những ngày cuối cùng của một sắc lính (05/05)
Äiệp vụ hoàn hảo (30/04)
Hai viên bại tướng tại phòng tuyến Phan Rang (28/04)
Các bài đã đăng:
Tá»™i ác của tên Tây lai Léon Leroy tại Bình Äại (Bến Tre) (26/12)
Kỳ bí ngôi đình cổ 4 xe bá»c thép kéo không sập (18/12)
Nguy cơ bùng nổ cuộc chiến chống Iran: Chỉ vì khát thèm dầu lửa (05/12)
NgÆ°á»i con trai quyá»n lá»±c nhất đế chế Gaddafi bị bắt: Những bí mật Ä‘á»™ng trá»i sẽ bị phÆ¡i bày (30/11)
Vá» cá»±u Ngoại trưởng Mỹ Condoleezza Rice: Những trang Ä‘á»i riêng bí mật của "Công chúa Châu Phi" (30/11)
Silvio Berlusconi - gần hai thập niên "rong chơi với đôi giày bóng loáng" (27/11)
An ninh Mỹ: "Chim mồi" cất cánh (26/11)

 


à kiến của bạn
Tên của bạn:
Email:
Tiêu Ä‘á»:
Tắt bộ gõ Tự động Telex VNI VIQR

LIÊN HỆ CAND
Hà Nội:
04.39420595
TP HCM:
08.38241917
This e-mail address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it
ÄÄ‚NG Kà TIN THƯ
TIÊU ÄIỂM
Kho báu dÆ°á»›i đáy biển miá»n Trung: Sá»± xuất hiện của Ä‘oàn chuyên gia Nhật
Thông tin má»›i nhất vá» kho báu dÆ°á»›i đáy biển miá»n Trung
Lính cận vệ kể chuyện Vua Bảo Äại: Hạ gục hàng trăm mãnh hổ
Rồng đá, rùa đá bị chặt đầu: Hé lộ những ân oán lịch sử

Tỉ phú Trần Thành: Nghìn vàng mua má»™t trận cÆ°á»i

Kỳ bí vỠngôi miếu cổ rửa mối oan tình
Số phận của "Sáu Lèo" Nguyá»…n Ngá»c Loan - Äao phủ Tết Mậu Thân
Mỹ Sơn suýt chìm xuống đáy hồ
Ba đào tình ái Tết Mậu Thân của tướng Sài Gòn Vĩnh Lộc
Cuộc vượt ngục thần kỳ
Loạn tướng Nguyễn Chánh Thi
Miếu Thất Vị hé lộ dấu tích hài cốt hoàng tộc nhà Tây Sơn?
9 viên đạn AK bắn rơi Thần Sấm F105
Kỳ bí ngôi đình cổ 4 xe bá»c thép kéo không sập
NgÆ°á»i con trai quyá»n lá»±c nhất đế chế Gaddafi bị bắt: Những bí mật Ä‘á»™ng trá»i sẽ bị phÆ¡i bày

"NgÆ°á»i hùng công nghệ Apple" Steve Jobs qua lá»i em gái
Các Ä‘á»i tổng thống Mỹ ngoại giao âm nhạc bên trong Nhà Trắng
“Hùm xám†Trị Thiên
Bí ẩn xác ướp cổ tại Sài Gòn
Những chiến công chÆ°a kể của ngÆ°á»i thÆ°Æ¡ng binh anh hùng