Toà n văn bà i phát biểu của GS Ngô Bảo Châu
TPO - Tối qua, 29 - 8, GS Ngô Bảo Châu đã có bà i phát biểu tại buổi Lá»… chà o mừng anh nháºn giải Fields tại TT Há»™i nghị Quốc gia, Mỹ Äình, Hà Ná»™i. DÆ°á»›i đây là toà n văn bà i phát biểu của GS Ngô Bảo Châu.
|
Ảnh : Tuổi Trẻ.
|
KÃnh thÆ°a Thủ tÆ°á»›ng ChÃnh phủ Nguyá»…n Tấn DÅ©ng! KÃnh thÆ°a Chủ tịch Há»™i đồng Há»c hà m, Phó Thủ tÆ°á»›ng Nguyá»…n Thiện Nhân! KÃnh thÆ°a các vị khách quốc tế. KÃnh thÆ°a các thầy các cô giáo, các đồng nghiệp, các bạn sinh viên, há»c sinh thân mến. TrÆ°á»›c hết, tôi xin bà y tá» tấm lòng cảm kÃch của tôi đối vá»›i nhà nÆ°á»›c, chÃnh phủ đã tổ chức buổi lá»… mừng công hôm nay vá»›i má»™t tấm lòng trân trá»ng và chân thà nh. Tôi thá»±c sá»± cảm Ä‘á»™ng khi nháºn thấy niá»m vui, niá»m tá»± hà o vá» giải thưởng Fields đã được chia sẻ vá»›i đồng bà o cả nÆ°á»›c, bắt gặp sá»± hân hoan, niá»m tá»± hà o trong mắt các bạn há»c sinh, sinh viên trong buổi lá»… hôm nay là m niá»m hân hoan, tá»± hà o của cá nhân tôi nhân lên nhiá»u lần. Lần đầu tiên, giải thưởng Fields, giải thưởng quan trá»ng nhất của toán há»c đã được trao cho má»™t nhà toán há»c xuất thân từ má»™t nÆ°á»›c Ä‘ang phát triển. Sá»± kiện nà y có thể tạo tiá»n Ä‘á» cho sá»± thay đổi lá»›n vá» chất ná»n toán há»c Việt Nam nói riêng và công tác nghiên cứu khoa há»c nói chung. Äó là điá»u mà cá nhân tôi và rất nhiá»u nhà khoa há»c, nhà quản lý khoa há»c tâm huyết Ä‘ang rất hy vá»ng. NhÆ°ng trÆ°á»›c khi nói vá» tÆ°Æ¡ng lai, tôi nghÄ©, chúng ta nên Ä‘iểm lại quá khứ để tìm hiểu cái gì là nguyên nhân, những nhân tố tÃch cá»±c nà o đã Ä‘Æ°a đến thà nh công ngà y hôm nay. Tôi xin tâm sá»± má»™t và i Ä‘iá»u. Tôi sinh ra trong kháng chiến chống Mỹ và lá»›n lên trong hoà n cảnh kinh tế khó khăn của thá»i kỳ háºu chiến. Tuy không ai thÃch thú những chuyện ôn nghèo, kể khổ, ta vẫn không thể không nhá»› rằng những yếu tố đã tạo thà nh con ngÆ°á»i của chúng ta, cả vá» thể xác lẫn tinh thần. Ngay khi còn bé, tôi đã hiểu rằng bố mẹ đã phải nhịn ăn nhịn mặc để nuôi tôi khôn lá»›n. Gần 20 năm trở lại đây, tôi sinh sống ở nÆ°á»›c ngoà i, rất lâu ở Pháp và gần đây ở Mỹ, tiếp xúc vá»›i cuá»™c sống của ngÆ°á»i nÆ°á»›c ngoà i, tôi hiểu ra má»™t Ä‘iá»u rằng: tuổi thÆ¡ của tôi và các bạn cùng lứa của tôi có thể thiệt thòi hÆ¡n vá» cái ăn, cái chÆ¡i nhÆ°ng vá» há»c táºp thì chÆ°a chắc. Sinh ra trong má»™t gia đình trà thức có truyá»n thống, việc há»c hà nh của tôi luôn là ưu tiên số 1 của bố mẹ. Có lẽ, vì bố mẹ là những nhà khoa há»c nên niá»m Ä‘am mê khoa há»c, giá trị tuyệt đối của trà thức đã ngấm và o máu tôi từ lúc nà o mà tôi không biết! Trong hầu hết các gia đình Việt Nam, việc há»c hà nh vẫn được coi là quan trá»ng nhất nhÆ°ng tình yêu trà thức, yêu khoa há»c trong suy nghÄ© chủ quan của tôi vẫn là sá»± hiếm hoi. Äiá»u kiện thuáºn lợi đặc biệt nữa cần kể đến là tuổi há»c trò của tôi đã được cá»™ng đồng toán há»c Việt Nam nuôi dưỡng. Tôi hiểu cá»™ng đồng Toán há»c theo nghÄ©a rá»™ng. Từ thầy Tôn Thân - giáo viên chuyên toán trÆ°á»ng TrÆ°ng VÆ°Æ¡ng đến thầy cô khối chuyên toán A0 trÆ°á»ng ÄH Tổng hợp Hà Ná»™i cho đến nhiá»u nhà khoa há»c trẻ thá»i đó đã dạy tôi vá»›i tất cả tâm huyết của mình, hoà n toà n vô tÆ° trong hoà n cảnh kinh tế vô cùng khó khăn lúc đấy. Tôi không thể kể tên được hết các anh, nhÆ°ng xin lấy má»™t và dụ, nhÆ° thầy Phạm Hùng khối chuyên Toán. Tôi đến há»c thầy trong căn phòng 8 m2, lúc nà o cÅ©ng nghi ngút khói thuốc bắc vì thầy hay Ä‘au ốm, nhÆ°ng thù lao thầy nháºn từ bố mẹ tôi đôi khi là cân Ä‘Æ°á»ng, đôi khi là má»™t vỉ thuốc bổ. Trong cá»™ng đồng toán há»c Việt Nam, việc ngÆ°á»i Ä‘i trÆ°á»›c nắm tay ngÆ°á»i Ä‘i sau là má»™t Ä‘iá»u hết sức tá»± nhiên. Gần đây do được cá» xát vá»›i má»™t số ngà nh khoa há»c khác tôi má»›i hiểu ra rằng, tinh thần yêu thÆ°Æ¡ng Ä‘oà n kết trong cá»™ng đồng toán há»c Việt Nam là cái rất hiếm hoi và đáng quý. Khoa há»c của nÆ°á»›c chúng ta nói chung và toán há»c nói riêng chÆ°a có má»™t sá»± xuất sắc trên thế giá»›i nhÆ°ng nếu không có sá»± Ä‘oà n kết, tình yêu thÆ°Æ¡ng lẫn nhau cùng tinh thần nghiêm khắc không bao che những yếu kém vá» há»c thuáºt thì toán há»c Việt Nam cÅ©ng nhÆ° các ngà nh khoa há»c khác không theo kịp bất kỳ má»™t cÆ¡ há»™i nà o để tiến bá»™. Cái may mắn tiếp theo là việc được ChÃnh phủ Pháp cấp há»c bổng để sang Pháp há»c đại há»c. Là má»™t sinh viên ngÆ°á»i nÆ°á»›c ngoà i nhÆ°ng trong suốt quá trình há»c táºp ở Pháp, chÆ°a má»™t lần nà o tôi cảm thấy mình được kém Æ°u tiên so vá»›i sinh viên Pháp. Ngược lại, chÃnh giáo sÆ° trưởng khoa toán trÆ°á»ng ÄH SÆ° phạm Paris nÆ¡i tôi há»c đã khuyên tôi nên là m việc vá»›i giáo sÆ° Laumon, lúc đó là má»™t nhà toán há»c Pháp xuất sắc nhất. Ông Laumon là ngÆ°á»i đã giúp tôi từ má»™t cáºu sinh viên thÃch há»c toán trở thà nh nhà Toán há»c chuyên nghiệp. Ông là má»™t ngÆ°á»i thầy tuyệt vá»i. Trong số 6 -7 há»c trò của ông thì tÃnh đến nay có 2 được giải thưởng Fields. Và gần đây nhất, cô há»c trò trẻ nhất của ông đã được phong giáo sÆ° trÆ°á»ng Harvard, khi chÆ°a đầy 30 tuổi. Trưởng thà nh trong nhóm khoa há»c của ông Laumon và má»™t và i đồng nghiệp do ông lãnh đạo không chỉ có tôi và anh Lafforgue, ngÆ°á»i Ä‘oạt giải thÆ°á»ng Fielsl 2002, mà còn rất nhiá»u nhà khoa há»c trẻ xuất sắc khác. Ôn lại thá»i gian nà y, tôi hiểu sá»± quan trá»ng của nguồn sức mạnh của nhóm nghiên cứu khoa há»c, kết hợp những nhà khoa há»c có tên tuổi, có kinh nghiệm, có hiểu biết nhiá»u lÄ©nh vá»±c khác nhau và những sinh viên, nghiên cứu sinh trà n trá» Ä‘am mê khoa há»c. Tôi thá»±c sá»± hạnh phúc khi giải thưởng Fields tuy trao cho cá nhân tôi nhÆ°ng cÅ©ng mang lại vinh dá»± xứng đáng cho cho cá»™ng đồng khoa há»c Pháp cÅ©ng nhÆ° cá»™ng đồng khoa há»c Việt Nam. Mấy năm nay tôi có may mắn hiếm hoi được là m việc tại viện nghiên cứu cÆ¡ bản cao cấp ở Princeton. Viện được thà nh láºp từ những năm 30, là nÆ¡i Albert Einstein đã là m việc hÆ¡n 40 năm. Ngoà i má»™t số nhá» giáo sÆ° cÆ¡ hữu mà  hầu hết là những nhà toán há»c, váºt lý hà ng đầu thế giá»›i, viện thÆ°á»ng xuyên đón các nhà khoa há»c trẻ là m việc trong thá»i gian 1 đến 2 năm. Ngoà i nguồn há»— trợ tà i chÃnh lá»›n từ chÃnh phủ Mỹ cÅ©ng nhÆ° các tổ chức tÆ° nhân, cách tổ chức công việc hiệu quả của viện Princeton là cái đáng để há»c táºp. Sau 50 năm, má»™t khoảng thá»i gian không lá»›n so vá»›i lịch sá» nghiên cứu khoa há»c, viện đã trở thà nh lá cỠđầu của Toán há»c, Váºt lý lý thuyết và đóng vai trò rất lá»›n trong sá»± hình thà nh trÆ°á»ng phái toán há»c Mỹ, và và o thá»i Ä‘iểm hiện tại, đóng vai trò số 1 không phải bà n cãi. Nếu không có thá»i gian là m việc ở Princeton, rất có thể, bổ Ä‘á» cÆ¡ bản chÆ°a được hoà n thà nh ở thá»i Ä‘iểm nà y. Ngoà i ra, vá»›i sá»± tiếp xúc vá»›i những thiên tà i nhÆ° Langlands, tôi đã định hình rõ rà ng chÆ°Æ¡ng trình nghiên cứu tiếp theo của mình sau khi bổ Ä‘á» cÆ¡ bản đã được hoà n thà nh. Từ trải nghiệm là m việc ở Pháp cÅ©ng nhÆ° ở Mỹ tôi hiểu ra rằng môi trÆ°á»ng há»c táºp là nh mạnh là điá»u kiện tiên quyết cho sá»± trưởng thà nh của những nhà khoa há»c trẻ. Môi trÆ°á»ng khoa há»c là nh mạnh chÃnh là nÆ¡i há»c thuáºt và đạo đức trong há»c thuáºt được luôn xếp ở vị trà đầu tiên cùng vá»›i sá»± bình đẳng trong các nhà khoa há»c không phân biệt già trẻ cÅ©ng nhÆ° sá»± tá»± do tuyệt đối trong nghiên cứu khoa há»c. Cuối cùng tôi xin nhắc đến má»™t ngÆ°á»i, là nhà khoa há»c, ngÆ°á»i bạn lá»›n của Việt Nam. Äó là ông Henri Van Rogemorter. Khi còn là sinh viên, Henri đã tham gia phong trà o đấu tranh của sinh viên Pháp phản đối chÃnh sách thá»±c dân ở Äông DÆ°Æ¡ng. Sau nà y, ông đã qua Việt Nam nhiá»u lần và trở thà nh ngÆ°á»i bạn thân thiết của cố Thủ tÆ°á»›ng Phạm Văn Äồng và Äại tÆ°á»›ng Võ Nguyên Giáp. Ông là ngÆ°á»i sáng láºp Ủy ban Khoa há»c kỹ thuáºt hợp tác Pháp - Việt. Tôi có may mắn sống trong nhà ông nhiá»u năm, há»c được rất nhiá»u từ con ngÆ°á»i của ông. Ông không bao giá» nói dà i nhÆ° tôi Ä‘ang là m. NhÆ°ng qua việc là m của ông, tôi hiểu rằng, nhiệm vụ của nhà khoa há»c không chỉ Ä‘Æ¡n thuần là chuyên môn mà còn bao gồm việc Ä‘em đến cho những ngÆ°á»i trẻ tuổi, không kể xuất xứ, không nhất thiết phải là ngÆ°á»i thân, cái cÆ¡ há»™i để tiá»m năng của hỠđược phát triển, trong khoa há»c, và rá»™ng hÆ¡n là trong cuá»™c sống. Äấy là điá»u mà tôi mốn nói vá»›i cá nhà khoa há»c Việt Nam, những nhà quản lý và tất cả những ngÆ°á»i là m cha là m mẹ. Hiện trạng khoa há»c và giáo dục của chúng ta chÆ°a được nhÆ° chúng ta mong đợi nhÆ°ng kiến thức của má»—i ngÆ°á»i và sá»± cố gắng của Nhà nÆ°á»›c, ChÃnh phủ qua những quyết sách đúng đắn dÅ©ng cảm chÃnh là tiá»n Ä‘á» cho sá»± chuyển biến theo má»™t chiá»u hÆ°á»›ng tÃch cá»±c. Cuối cùng, tôi xin chúc các bạn trẻ luôn giữ được niá»m tin, niá»m say mê để Ä‘i tiếp con Ä‘Æ°á»ng mình đã chá»n! Xin cảm Æ¡n quý vị! Hoà ng Tuân - Quý Hiên http://www.tienphong.vn/Gioi-Tre/511215/Toan-van-bai-phat-bieu-cua-GS-Ngo-Bao-Chau.html
|