Nhật Bản khác ta những gì ? Imprimer
Mercredi, 15 Décembre 2010 07:48

Chia sẻ ý kiến vỠnước Việt Nam trong tương lai

GS Nguyễn Lân Dũng
02:23' PM - Thứ hai, 18/01/2010

NÆ°á»›c ta có 85 triệu ngÆ°á»i, đứng thứ 13 trong 200 nÆ°á»›c trên thế giá»›i, nếu kể cả Việt kiá»u là 88 triệu ngÆ°á»i. Theo tài liệu thì vào tháng 07-2007 dá»± kiến nÆ°á»›c ta có 85.403.000 ngÆ°á»i! NhÆ° vậy chắc chắn không phải là nÆ°á»›c nhá». Chúng ta có má»™t lịch sá»­ hàng nghìn năm dá»±ng nÆ°á»›c và giữ nÆ°á»›c, đã đánh bại chiến tranh xâm lược của hầu hết các cÆ°á»ng quốc trên thế giá»›i. Chắc chắn không phải là nÆ°á»›c yếu. Thế hệ trẻ Việt Nam vứt vào môi trÆ°á»ng Äại há»c nào ở nÆ°á»›c ngoài Ä‘á»u há»c giá»i và rất nhiá»u ngÆ°á»i gốc Việt Ä‘ang giữ các trá»ng trách tại các Trung tâm khoa há»c và công nghệ tiên tiến ở các nÆ°á»›c phát triển . Chắc chắn trí tuệ dân mình chẳng chịu thua ai khi có Ä‘iá»u kiện phát huy.
NhÆ°ng chúng ta là nÆ°á»›c nghèo và kém phát triển so vá»›i rất nhiá»u nÆ°á»›c trên thế giá»›i. GDP bình quân đầu ngÆ°á»i chỉ được có khoảng 640 USD (!). Má»—i năm hiện nay bình quân còn phải trả nợ 2 tá»· USD và càng ngày càng nhiá»u hÆ¡n nữa (!)

Do Ä‘iá»u kiện công tác tôi có nhiá»u dịp sang Nhật Bản và lần nào tôi cÅ©ng không thể không tá»± há»i: Vì sao nÆ°á»›c Nhật có thể phát triển nhanh đến nhÆ° vậy ?
NÆ°á»›c Nhật rá»™ng gần 378 nghìn km2 , không hÆ¡n ta bao nhiêu (Việt Nam gần 330 nghìn km2) nhÆ°ng Nhật Bản gồm tá»›i khoảng 6800 hòn đảo, trong đó chỉ có 5 đảo lá»›n, hÆ¡n nữa có tá»›i 67% lãnh thổ là...núi! Äất trồng trá»t thÆ°á»ng xuyên chỉ chiếm 0,9% diện tích (!). Tá»· lệ này ở nÆ°á»›c ta là 6,93% .Chúng ta không nghèo vì đất.
NÆ°á»›c Nhật có tá»›i khoảng 80 núi lá»­a hoạt Ä‘á»™ng (10% tổng số núi lá»­a hoạt Ä‘á»™ng trên thế giá»›i ). Nhật lại là nÆ°á»›c có cấu tạo địa tầng không ổn định nên rất hay Ä‘á»™ng đất. Các trận Ä‘á»™ng đất lá»›n là: năm 1923 làm khoảng 90 nghìn ngÆ°á»i chết và 100 nghìn ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng, năm 1995 làm chết 6 nghìn ngÆ°á»i và 40 nghìn ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng... Trung bình má»—i năm Nhật có 4 cÆ¡n bão đổ vào và có lần sóng thần đổ vào Okushiri đã làm cho 230 ngÆ°á»i chết và bị thÆ°Æ¡ng. Ta không có những hoàn cảnh khó khăn nhÆ° vậy .
Chữ Nhật khó Ä‘á»c và khó há»c vì bên cạnh chữ phiên âm lại còn có tá»›i 5 vạn chữ Hán (Kanji) viết nguyên dạng, má»—i ngÆ°á»i dân tối thiểu cÅ©ng phải thuá»™c 1945 chữ Hán (!). Lại còn chữ má»m (Hiragana) dùng để ghép âm tiếng Nhật , chữ cứng (Katakana) dùng để phiên âm tiếng nÆ°á»›c ngoài. Chữ Quốc ngữ của ta đâu có khó nhÆ° thế, ngÆ°á»i dân há»c 3 tháng đã đủ thoát nạn mù chữ !

NÆ°á»›c Nhật là má»™t quốc gia đất chật, ngÆ°á»i đông và hầu nhÆ° có rất ít tài nguyên thiên nhiên. Dân số Nhật Bản là 127,46 triệu ngÆ°á»i (2006), đứng hàng thứ 7 trên thế giá»›i , vậy mà vì diện tích nhá» bé, lại nhiá»u núi non cho nên tuy theo lý thuyết thì bình quân mật Ä‘á»™ dân cÆ° là 335 ngÆ°á»i/km2 nhÆ°ng thá»±c tế các khu dân cÆ° có mật Ä‘á»™ dân số rất cao. NgÆ°á»i Nhật phải dành má»™t nguồn ngoại tệ rất lá»›n (năm 2005 là 451,1 tá»· USD f.o.b.) để nhập khẩu nhiên liệu, kim loại, lÆ°Æ¡ng thá»±c, thá»±c phẩm... NÆ°á»›c ta có mật Ä‘á»™ dân cÆ° thấp hÆ¡n nhiá»u, là nÆ°á»›c đứng thứ hai vá» xuất khẩu gạo, đứng thứ bậc cao trong xuất khẩu hải sản và nhiá»u sản phẩm cây công nghiệp (cà phê, Ä‘iá»u, tiêu, cao su...), có nguồn dầu thô , khí thiên nhiên cùng nhiá»u khoáng sản quý giá khác Ä‘ang được khai thác và còn có lượng dá»± trữ không nhá».

NÆ°á»›c Nhật phải đối đầu vá»›i tình trạng ô nhiá»…m hết sức nghiêm trá»ng . Mặc dầu Bá»™ luật Môi trÆ°á»ng công bố năm 1967 đã làm giảm thiểu Ä‘i rõ rệt các bệnh có nguồn gốc từ các nhà máy (nhÆ° bệnh hen suyá»…n do khí thải của công nghiệp lá»c dầu, bệnh Mizumata do ô nhiá»…m thủy ngân, bệnh Itai-Itai do ô nhiá»…m cadmium...) nhÆ°ng đến nay vẫn chÆ°a thể khắc phục được ô nhiá»…m từ các đám mây quang hóa, từ thủy triá»u Ä‘á» (do sinh vật phù du phát triển quá mạnh khi tiếp nhận nhiá»u N và P trong nÆ°á»›c thải) dẫn đến làm hạn chế sản lượng hải sản, các ô nhiá»…m do mÆ°a acid gây thiệt hại cho mùa màng...

Vậy yếu tố nào làm cho nÆ°á»›c Nhật nhanh chóng vÆ°Æ¡n lên từ đống tro tàn sau thế chiến II và hiện đã trở thành má»™t quốc gia có ná»n kinh tế đứng thứ hai trên thế giá»›i?
Nhiá»u ngÆ°á»i Nhật nói vá»›i tôi: nguyên nhân chính là do đạt tá»›i trình Ä‘á»™ kỹ thuật cao nhá» trí thông minh và tinh thần lao Ä‘á»™ng cần cù, nghiêm túc. Tôi cÅ©ng tin là nhÆ° vậy.
Trong khi nhiá»u cÆ°á»ng quốc lao vào công cuá»™c chạy Ä‘ua vÅ© trang thì nÆ°á»›c Nhật tập trung vào phát triển kinh tế. Äá»™ Ä‘á»™c lập ngoại thÆ°Æ¡ng (căn cứ vào tá»· lệ giữa tổng lượng mậu dịch (xuất nhập khẩu) trên tổng thu nhập quốc gia. Chỉ số này năm 1955 đã đạt tá»›i 10%, nhÆ°ng từ năm 1955 đã tăng lên đến 20% và từ năm 1958 đến nay luôn giữ được ở mức 22-23%. Không có nÆ°á»›c thứ hai nào trên thế giá»›i đạt đến mức tăng trưởng nhÆ° vậy. Năm 1960 GNP của Nhật chiếm 2,8% tổng sản lượng của thế giá»›i, nhÆ°ng đến năm 1980 tá»· lệ này đã tăng lên đến 10,1% .GDP (tính theo PPP) của Nhật năm 2005 là 3 914 nghìn tá»· USD, trong khi GDP (tính theo PPP) của nÆ°á»›c ta năm 2005 là 253,2 tá»· USD. Kim ngạch xuất khẩu của Nhật (f.o.b.)năm 2005 là 550,5 tá»· USD, trong khi của Việt Nam (f.o.b.)năm 2005 là 32,23 tá»· USD . Con Ä‘Æ°á»ng công nghiệp hóa của Nhật phản ảnh rõ nét trong việc thu hẹp lại tá»· lệ nông dân. Nếu nhÆ° năm 1960 còn có 26,8% dân số thuá»™c khu vá»±c sản xuất nông nghiệp thì đến năm 1992 tá»· lệ này chỉ còn 5,5%. Diện tích canh tác thu hẹp lại rất nhiá»u nhÆ°ng nhá» có cải tiến kỹ thuật mà năng suất nông nghiệp lại tăng rất nhanh. Dù sao thì nÆ°á»›c Nhật đã chá»n con Ä‘Æ°á»ng không cần tá»± túc lÆ°Æ¡ng thá»±c , thá»±c phẩm mà đầu tÆ° vào các ngành công nghiệp, trong đó có Công nghệ sinh há»c. Tôi không chỉ được đến làm việc tại những trung tâm Công nghệ sinh há»c cấp quốc gia hết sức hiện đại nhÆ° NITE, RIKEN...mà còn vô cùng ngạc nhiên khi tiếp cận vá»›i các trung tâm Công nghệ sinh há»c dược phẩm của tÆ° nhân vá»›i quy mô đầu tÆ° và hiệu quả lá»›n hÆ¡n rất nhiá»u. Sản phẩm nông nghiệp dùng làm nguyên liệu để lên men các chủng vi sinh vật mang gen tái tổ hợp nhằm chế tạo ra dược phẩm thì giá trị tăng lên không hiểu là hàng nghìn hay hàng vạn lần? Chắc là còn cao hÆ¡n nữa rất nhiá»u (!)

Có thể nói dân chúng Nhật có cuá»™c sống rất sung túc khi GDP bình quân tính theo đầu ngÆ°á»i đã đạt đến 30 700 USD (2005) đứng thứ nhì thế giá»›i. Tuổi thá» bình quân của ngÆ°á»i Nhật đứng vào hàng cao nhất thế giá»›i (sau 60 năm mà tuổi thá» bình quân cả nam lẫn nữ Ä‘á»u tăng thêm ...30 tuổi (!).Tuổi thá» bình quân hiện nay vá»›i nam là 77,96, vá»›i nữ là 84,7 (2006) .

Sá»± tiến triển vượt bậc vá» trình Ä‘á»™ khoa há»c và công nghệ không thể tách rá»i vá»›i các thành tá»±u vá» giáo dục. Giáo dục bắt buá»™c vá»›i bậc Tiểu há»c (6 năm) và Cấp II- gá»i là Trung há»c (3 năm). Có thể há»c tiếp lên cấp III- gá»i là Cao há»c (3 năm) hoặc vào thẳng các TrÆ°á»ng chuyên nghiệp (5 năm). Gần 100% há»c sinh Nhật há»c tiếp cấp III sau đó nếu muốn chuyển sang TrÆ°á»ng chuyên nghiệp chỉ cần há»c thêm 2 năm. Bậc há»c sau cấp III là Äại há»c (thÆ°á»ng là 4 năm nhÆ°ng có trÆ°á»ng chỉ 2 năm), bậc há»c mà ta gá»i là Cao há»c thì Nhật gá»i là Tu há»c. Sau bậc Thạc sÄ© là bậc Tiến sÄ© vá»›i trình Ä‘á»™ tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i đẳng cấp quốc tế. Còn có các TrÆ°á»ng dạy nghá» (chỉ há»c 1 năm) và các TrÆ°á»ng đặc biệt dành cho ngÆ°á»i khuyết tật. Ai cÅ©ng được há»c hành nhÆ°ng không phải ai cÅ©ng đổ xô vào việc có bằng được mảnh bằng Äại há»c. Có khoảng 48-50% há»c sinh cấp III vào há»c các TrÆ°á»ng Äại há»c. Số còn lại chuyển sang há»c nghá» và có tiá»n đồ cÅ©ng rất sáng sủa. Äã thi Ä‘á»— vào Äại há»c thi hầu nhÆ° không có sinh viên nào không tốt nghiệp. Äiá»u kiện nghiên cứu khoa há»c của thầy và trò ở các TrÆ°á»ng Äại há»c là rất tốt.

Sá»± phát triển của giáo dục và khoa há»c- công nghệ ở Nhật được phản ánh má»™t phần trên các giải Nobel. Có thể kể đến các giải Nobel dành cho các nhà khoa há»c Nhật Bản nhÆ° Yukawa Hideki (Vật lý, 1949), Tomonaga Shin’ichiro (Vật lý, 1965), Esaki Reona (Vật lý,1973), Fukui Ken’Ichi (Hóa há»c, 1981), Tonegawa Susumu (Y há»c, 1987), Shirakawa Hideki (Hóa há»c, 2000), Noyori Ryoji (Hóa há»c, 2001), Masatoshi Koshiba (Vật lý, 2002), Koichi Tanaka (Hóa há»c, 2002). Trong Văn há»c có Kawabata Yasunari (1968), Oe Kenzaburo (1994). Ngoài ra còn có Nobel Hòa bình dành cho Thủ tÆ°á»›ng Sato Eisaku (1974)...
NgÆ°á»i Nhật chủ yếu làm việc trong các Công ty tÆ° nhân. các Công ty này có truyá»n thống là tuyển dụng suốt Ä‘á»i và tạo được tâm lý Công ty là nhà của mình. NgÆ°á»i Nhật nổi tiếng là làm việc nhiá»u . Tuy theo Luật lao Ä‘á»™ng quy định má»—i tuần chỉ làm 5 ngày, má»—i ngày làm 8 tiếng nhÆ°ng giá» lao Ä‘á»™ng ở Nhật thật sá»± là những giá» lao Ä‘á»™ng nghiêm túc vá»›i ká»· luật rất tá»± giác.
Quan sát xã há»™i Nhật Bản, dù không được sâu sắc, nhÆ°ng theo tôi Ä‘iá»u đáng há»c là việc tạo được Ä‘iá»u kiện cho má»i ngÆ°á»i phát huy được hết năng lá»±c của mình. Không có chuyện tiá»n lÆ°Æ¡ng không đủ sống nên đầu óc không tập trung hết mình vào trách nhiệm được giao nhÆ° chuyện rất phổ biến ở nÆ°á»›c ta. Tiá»n lÆ°Æ¡ng và tiá»n thưởng vừa theo thâm niên vừa theo năng lá»±c và hiệu quả. Äiá»u ấy làm cho ai nấy Ä‘á»u thấy cần gắn mình vào vá»›i Công ty hay Ä‘Æ¡n vị công tác và luôn tìm cách để đạt hiệu quả cao nhất trong công việc được giao. Quản lý tài chính không quá phức tạp .Hầu nhÆ° má»i thứ cần mua Ä‘á»u có ở các siêu thị (và các cá»­a hàng nhá» phục vụ suốt ngày đêm). Tiêu pha chủ yếu bằng thẻ tín dụng, mua gì cÅ©ng được tính tiá»n (và thuế) qua máy tính nên khó có thể gian lận thÆ°Æ¡ng mại . Các cá»­a hàng khác hầu nhÆ° chỉ là cá»­a hàng ăn và may mặc (vì ý thích của má»i ngÆ°á»i quá Ä‘a dạng).
Äiá»u dá»… thấy là lÆ°Æ¡ng công chức rất cao vì bá»™ máy hành chính rất gá»n nhẹ. Má»™t nÆ°á»›c phát triển và đông dân nhÆ° nÆ°á»›c Nhật Bản mà chỉ có 9 bá»™ (!): bá»™ TÆ° pháp, bá»™ Ngoại giao, bá»™ Tài chính, bá»™ Giáo dục-Văn hóa-Khoa há»c (!), bá»™ Y tế- Phúc lợi, bá»™ Nông- lâm- ngÆ° nghiệp, bá»™ Công nghiệp - ThÆ°Æ¡ng mại, bá»™ Quốc thổ-Giao thông, bá»™ Môi trÆ°á»ng. Ngoài ra Thủ tÆ°á»›ng chỉ còn bổ nhiệm thêm Bá»™ trưởng Tổng vụ, Bá»™ trưởng Ngân hàng, Trưởng ban Tổ chức Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban Công an quốc gia ,Tổng tÆ° lệnh Cục phòng vệ, Cục trưởng cục Khoa há»c -Kỹ thuật, Cục trưởng cục Kinh tế -Tài chính, Cục trưởng cục Cải cách hành chính.

Tôi đã có dịp giao thiệp vá»›i ngÆ°á»i phụ trách lÄ©nh vá»±c Công nghệ sinh há»c trong Bá»™ Công nghiệp và ThÆ°Æ¡ng mại Nhật Bản. Tôi không ngỠđược ở vị trí quan trá»ng nhÆ° vậy mà lại là má»™t ngÆ°á»i còn rất trẻ, và tất nhiên là rất thạo chuyên môn. Làm việc vá»›i chuyên gia Nhật Bản phải theo má»™t lịch trình chính xác hết sức vá» giá» giấc và thÆ°á»ng vá»›i cÆ°á»ng Ä‘á»™ khá căng thẳng. Hiệu quả cao của công việc tất yếu phải lÄ©nh lÆ°Æ¡ng cao. Nhiá»u ngÆ°á»i cho rằng nÆ°á»›c ta hiện nay có tình trạng không làm việc thật sá»± nên không có lÆ°Æ¡ng thật sá»±. Tôi nghÄ© rằng muốn có lÆ°Æ¡ng thật sá»± thì phải rà soát lại từng cÆ°Æ¡ng vị và trách nhiệm công tác của má»—i ngÆ°á»i để không phải gánh mãi má»™t biên chế quá khổng lồ và rất kém hiệu quả nhÆ° hiện nay. Nghe nói ngày xÆ°a ở nÆ°á»›c ta bình quân 3000 ngÆ°á»i má»›i có má»™t ngÆ°á»i ăn cÆ¡m Vua (!). Nếu theo tá»· lệ này thì nhẽ ra hiện nay số ngÆ°á»i ăn lÆ°Æ¡ng của Chính phủ không được quá 28 000 ngÆ°á»i (!). Không hiểu số ngÆ°á»i thuá»™c biên chế ăn lÆ°Æ¡ng của ngân sách trong cả nÆ°á»›c hiện nay là gấp bao nhiêu lần so vá»›i con số này? Số ngÆ°á»i hưởng lÆ°Æ¡ng và phụ cấp ngay ở má»™t xã hiện nay cÅ©ng thÆ°á»ng không dÆ°á»›i vài chục ngÆ°á»i (!), hiện nay cấp Thôn cÅ©ng Ä‘ang đòi há»i phải có lÆ°Æ¡ng hay phụ cấp cho cán bá»™. Số tiá»n cho từng ngÆ°á»i thá»±c tế chả đáng là bao, nhÆ°ng cá»™ng lại tất cả xã, phÆ°á»ng, thôn buôn thì số tiá»n lại là hết sức lá»›n.
NgÆ°á»i ta đã tổng kết: Muốn làm giàu trÆ°á»›c hết phải làm Ä‘Æ°á»ng. Giao thông ở Nhật phát triển ở mức Ä‘á»™ rất cao nên đã góp phần rất lá»›n cho sá»± nghiệp phát triển kinh tế- xã há»™i. Nhật Bản hiện có 173 sân bay, 23 577 km Ä‘Æ°á»ng sắt (trong đó có 16 519km Ä‘Æ°á»ng dành cho xe chạy bằng Ä‘iện), 1 177 278 km Ä‘Æ°á»ng bá»™, Ä‘Æ°á»ng thủy vá»›i 683 tầu biển (1000 GRT hay lá»›n hÆ¡n nữa) và rất nhiá»u tầu nhá» hÆ¡n. Việt Nam có 23 sân bay nhÆ°ng chỉ có 2 sân bay quốc tế, chỉ má»›i có 2 600 km Ä‘Æ°á»ng sắt (chÆ°a có Ä‘Æ°á»ng sắt cao tốc và chÆ°a có Ä‘Æ°á»ng tàu Ä‘iện ngầm), 215 628 km Ä‘Æ°á»ng bá»™ (chÆ°a có Ä‘Æ°á»ng cao tốc theo đúng nghÄ©a).
Chúng ta đã xem phim Oshin và thấy rõ sau chiến thanh thế giá»›i (1945) ná»n kinh tế Nhật Bản bị tàn phá kiệt quệ đến mức nào. Vậy mà chỉ đến năm 1954 kinh tế Nhật Bản đã nhanh chóng phục hồi và sau đó là thá»i kỳ phát triển cao Ä‘á»™ (1955-1973). Từ 1974 đến nay tuy tốc Ä‘á»™ phát triển có chậm hÆ¡n nhÆ°ng má»i mặt kinh tế- công nghiệp- tài chính- thÆ°Æ¡ng mại- dịch vụ- khoa há»c- kỹ thuật Ä‘á»u được đánh giá là ở mức đứng thứ nhì trên thế giá»›i (chỉ sau Hoa Kỳ) và vá»›i dá»± trữ ngoại tệ đứng vào hàng đầu thế giá»›i. Ngày xÆ°a Phan Bá»™i Châu, Phan Chu Trinh đã chủ trÆ°Æ¡ng phong trào Äông Du- hÆ°á»›ng tá»›i Nhật Bản để há»c há»i kinh nghiệm. Ngày nay vá»›i xu thế há»™i nhập thế giá»›i nhẽ nào chúng ta không bình tÄ©nh và khiêm tốn nhìn lại những bài há»c kinh nghiệm mà Nhật Bản đã thu được trong 60 năm qua. Vá»›i nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú hÆ¡n, vá»›i Ä‘iá»u kiện địa lý ít thiên tai bất khả kháng (núi lá»­a, Ä‘á»™ng đất), vá»›i bản chất của má»™t dân tá»™c không thua kém gì vá» trí tuệ, vá» tính cần cù lao Ä‘á»™ng và chịu thÆ°Æ¡ng , chịu khó...chúng ta nhẽ nào không thể không có được những bÆ°á»›c tiến nhảy vá»t nếu nhÆ° chúng ta biết Ä‘i ngay vào các mÅ©i nhá»n của khoa há»c và công nghệ , biết thá»±c hiện cải cách hành chính để phát huy cao nhất tiá»m lá»±c của thiên nhiên và năng lá»±c của toàn dân tá»™c ?
Mong sao có một cuộc thảo luận hết sức dân chủ và thẳng thắn: Chúng ta thua kém Nhật Bản ở những mặt nào và vì lý do gì?


Thưa các bạn,
Má»—i dân tá»™c Ä‘á»u có má»™t cách Ä‘i vào tÆ°Æ¡ng lai riêng vá»›i tốc Ä‘á»™ và mục tiêu khác nhau. Má»™t số dân tá»™c vá»›i ná»n văn hóa của riêng mình đã lá»—i nhịp, xa rá»i trục văn hóa lá»›n của nhân loại, không chịu tiếp thu những giá trị phổ quát chung cho phát triển, nên đã tụt hậu so vá»›i dân tá»™c khác hoặc sụp đổ nhÆ° các ná»n văn hóa Maya, Ai Cập cổ đại, Lưỡng Hà...
Việt Nam, Nhật Bản là những nÆ°á»›c châu à từng trải qua những năm chiến tranh khốc liệt và luôn trăn trở, không ngủ quên đối vá»›i tÆ°Æ¡ng lai của dân tá»™c mình. Qua bài viết này của GS. Nguyá»…n Lân DÅ©ng, chungta.com coi đây là má»™t lá»i kêu gá»i thống thiết vá»›i má»—i ngÆ°á»i Việt chúng ta vá»›i số phận và sức mạnh của đất nÆ°á»›c.
Chungta.com mong bạn Ä‘á»c hãy cùng thảo luận, chia sẻ suy nghÄ© vá» nÆ°á»›c Việt Nam phát triển của tÆ°Æ¡ng lai và cùng góp sức xây dá»±ng nÆ°á»›c Việt Nam giàu mạnh.
Rất mong bạn Ä‘á»c gá»­i ý kiến theo địa chỉ Cette adresse email est protégée contre les robots des spammeurs, vous devez activer Javascript pour la voir. trả lá»i 2 câu há»i:
1- Theo bạn, nước Việt Nam đang có những mặt nào thua kém Nhật Bản?

2- Theo bạn, nÆ°á»›c Việt Nam trong tÆ°Æ¡ng lai cần phải có những Ä‘iá»u gì?

http://chungta.com/Desktop.aspx/ChungTa-SuyNgam/Hanh-Dong/Nhat_Ban_khac_ta_nhung_gi/