Năm 1959, đúng và o sinh nháºt lần thứ 69 của Chủ tịch Hồ Chà Minh, Äoà n 559 thà nh láºp, đánh dấu sá»± khởi đầu của tuyến Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n. VnExpress.net xin giá»›i thiệu má»™t số hình ảnh Ä‘ang được trÆ°ng bà y tại Hà Ná»™i nhân ngà y ká»· niệm 50 năm ngà y khai sinh tuyến Ä‘Æ°á»ng huyá»n thoại nà y. > Những ngÆ°á»i mở Ä‘Æ°á»ng năm xÆ°a trở lại TrÆ°á»ng SÆ¡n
Äược trÆ°ng bà y tại Bảo tà ng Lịch sá» Quân sá»± Việt Nam, triển lãm "Huyá»n thoại Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n" trÆ°ng bà y hÆ¡n 500 hiện váºt, tranh ảnh trong 16 năm chiến tranh giải phóng đến thắng lợi năm 1975.
Äến triển lãm, ngÆ°á»i xem sẽ được táºn mắt chứng kiến chiếc xe cút kÃt do bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n chế tạo, bá»™ sÆ°u táºp các loại bi đông; bức ảnh vá» tiểu Ä‘á»™i trưởng thanh niên xung phong La Thị Tám đã đánh dấu hÆ¡n 1.000 trái bom chÆ°a nổ trong 7 tháng, chỉ dẫn cho xe qua an toà n...
Sá»± phát triển của tuyến Ä‘Æ°á»ng trong cuá»™c chiến tranh giải phóng đã trở thà nh ná»—i khiếp sợ của Mỹ, Ngụy, đến ná»—i các chuyên gia quân sá»± Mỹ đã phải gá»i đây là "tráºn đồ bát quái xuyên rừng ráºm".
Từ phÆ°Æ¡ng thức Ä‘i bá»™, gùi thồ sÆ¡ khai những năm đầu, việc váºn chuyển hà ng hóa trên tuyến Ä‘Æ°á»ng chuyển sang cÆ¡ giá»›i. Äến năm 1967, váºn tải cÆ¡ giá»›i kết hợp vá»›i hợp đồng binh chủng, hình thà nh thế tráºn chi viện chủ Ä‘á»™ng, vừa chi viện vừa đánh lui địch. Vá»›i chiến thắng Ä‘Æ°á»ng 9 Nam Là o 1971 và "Äiện Biên Phủ trên không" 1972, bá»™ Ä‘á»™i ta hoà n toà n già nh được thế chủ Ä‘á»™ng trên tuyến Ä‘Æ°á»ng - chiến trÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n. ÄÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n từ đây phát triển hoà n thiện, chi viện đắc lá»±c cho chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, góp phần đẩy nhanh việc thống nhất nÆ°á»›c nhà .
Nhiá»u chuyên gia quân sá»± Mỹ sau nà y bình luáºn, sở dÄ© Mỹ thất bại ở Việt Nam là do không ngăn chặn được tuyến chi viện từ miá»n Bắc.
Sau 16 năm xây dá»±ng, tổng kết lại tuyến Ä‘Æ°á»ng có 5 trục dá»c, 21 trục ngang nhÆ° má»™t tráºn đồ phủ kÃn dãy TrÆ°á»ng SÆ¡n, cả sÆ°á»n Äông lẫn sÆ°á»n Tây. Tổng chiá»u dà i toà n tuyến lên tá»›i 20.000 km, xuyên Bắc - Nam, xuyên 3 nÆ°á»›c Äông DÆ°Æ¡ng, vÆ°Æ¡n tá»›i tất cả các chiến trÆ°á»ng. Hệ thống háºu cần Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n đã chuyển được hÆ¡n má»™t triệu tấn hà ng, vÅ© khà và o cho các chiến trÆ°á»ng, bảo đảm chỉ huy hà nh quân cho hÆ¡n 2 triệu lượt ngÆ°á»i và o chiến trÆ°á»ng hoặc từ chiến trÆ°á»ng ra Bắc; váºn chuyển cÆ¡ Ä‘á»™ng 10 lượt sÆ° Ä‘oà n, 3 quân Ä‘oà n, há»™ tống 90 Ä‘Æ¡n vị binh chủng kỹ thuáºt...
DÆ°á»›i đây là má»™t số hình ảnh trên tuyến Ä‘Æ°á»ng huyá»n thoại nà y:
|
Và o những năm đầu, việc váºn chuyển hà ng chi viện được thá»±c hiện bằng hình thức Ä‘i bá»™, gùi thồ. |
|
Tuy giữ được bà máºt nhÆ°ng hiệu quả không đáng kể do quãng Ä‘Æ°á»ng váºn tải dà i tá»›i 2.000 km |
|
Sau 2 năm nhÆ° váºy, chúng ta bắt đầu thá»±c hiện váºn tải cÆ¡ giá»›i. Hiệu quả váºn chuyển tăng lên rõ rệt nhÆ°ng nhiá»u cung Ä‘Æ°á»ng đã trở thà nh mục tiêu không kÃch của quân Ä‘á»™i Mỹ. |
|
Mỹ, Ngụy liên tục dùng máy bay, bá»™ binh, chất Ä‘á»™c hóa há»c... ngăn chặn khiến việc chi viện trở nên vô cùng nan giải. Äến năm 1967, vá»›i bÆ°á»›c phát triển má»›i của hợp đồng binh chủng bảo vệ các Ä‘oà n xe, xây dá»±ng các tuyến Ä‘Æ°á»ng tránh, Ä‘Æ°á»ng nghi binh, vấn Ä‘á» nà y má»›i được giải quyết. Tuyến Ä‘Æ°á»ng từ đây hoạt Ä‘á»™ng ngà y cà ng thông suốt, hiệu quả. |
|
Trong thá»i gian nà y, vai trò của lá»±c lượng thanh niên xung phong thể hiện rõ hÆ¡n bao giá» hết. Trong ảnh là chị La Thị Tám, tiểu Ä‘á»™i trưởng TNXP là m nhiệm vụ tại Ngã ba Äồng Lá»™c. Trong 7 tháng chị đánh dấu được 1.039 quả bom chÆ°a nổ, chỉ dẫn cho ngÆ°á»i và xe qua tá»a Ä‘á»™ lá»a nà y an toà n. Chị và 9 đồng Ä‘á»™i hy sinh và o trÆ°a 24/7/1968, khi 1 quả bom trong tráºn bom thứ 15 trong ngà y dá»™i sát miệng hầm các chị tránh bom. Tất cả đã hy sinh khi tuổi Ä‘á»i còn rất trẻ, chÆ°a ai trong số há» láºp gia đình. |
|
Xuyên dãy TrÆ°á»ng SÆ¡n, bá»™ Ä‘á»™i ta được đồng bà o các dân tá»™c thiểu số dốc lòng giúp đỡ. Trong ảnh là đồng bà o Vân Kiá»u (Quảng Bình) cung cấp lÆ°Æ¡ng thá»±c dá»c Ä‘Æ°á»ng. |
|
Trá»ng Ä‘iểm Tha Mé tan hoang vì bom đạn. Trên toà n tuyến Ä‘Æ°á»ng có tá»›i 2.500 trá»ng Ä‘iểm đánh phá của địch. Suốt 16 năm, chiến trÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n hứng chịu hÆ¡n 4 triệu tấn bom mìn đủ loại. |
|
Tuy nhiên, vá»›i sá»± phát triển của thế tráºn phòng ngá»± chủ Ä‘á»™ng, ta ngà y cà ng là m chủ chiến trÆ°á»ng. Vá»›i tổng chiá»u dà i hà ng chục ngà n km trải dà i trên 5 trục dá»c, 21 trục ngang... các Ä‘oà n xe váºn tải có thể dá»… dà ng xuyên dãy TrÆ°á»ng SÆ¡n từ Bắc và o Nam. Trong ảnh là má»™t xưởng sá»a chữa xe quy mô ngay dÆ°á»›i tán rừng. |
|
Năm 1968, Mỹ phát hiện ta có tuyến Ä‘Æ°á»ng ống dẫn xăng dầu ở Tây Nam thà nh phố Vinh (Nghệ An). Äến 1969, hệ thống nà y đã vượt qua biên giá»›i vá»›i Là o, 1970 vÆ°Æ¡n tá»›i thung lÅ©ng A Sầu (Thừa Thiên Huế)... |
|
Mặc dù ra sức đánh phá, nhÆ°ng đến cuối cuá»™c chiến, hệ thống nà y đã được nối dà i tá»›i 2.000 km, đến táºn cụm cuối tuyến Ä‘Æ°á»ng tại Lá»™c Ninh (Bình PhÆ°á»›c), tiếp "máu" cho các Ä‘oà n xe váºn tải. |
|
Thông tin liên lạc trên toà n tuyến lúc phát triển cao nhất lên tá»›i 1.600 km Ä‘Æ°á»ng dây, giúp nối thông giữa tổng hà nh dinh chỉ huy tá»›i các chiến dịch. |
|
DÅ©ng sÄ© diệt máy bay Mỹ cấp Æ°u tú KhÆ¡th (ngÆ°á»i cầm súng) đã bắn rÆ¡i 3 trá»±c thăng Mỹ khi má»›i 15 tuổi (1969). Chiến trÆ°á»ng Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n ghi dấu vô số tấm gÆ°Æ¡ng anh hùng song cÅ©ng để lại những mất mát khó có thể bù đắp, 22.000 chiến sÄ© đã ngã xuống tại đây, 30.000 ngÆ°á»i nhiá»…m chất Ä‘á»™c da cam... |
|
Äại tÆ°á»›ng Võ Nguyên Giáp (giữa) và trung tÆ°á»›ng Äồng Sỹ Nguyên (bên phải) trong chiến dịch Ä‘Æ°á»ng 9 Nam Là o 1971 - chiến dịch Ä‘em lại quyá»n kiểm soát hoà n toà n trên mặt đất cho bá»™ Ä‘á»™i ta trên chiến trÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n. |
|
Äá»™i tuyên truyá»n văn hóa xung kÃch E515 công binh phục vụ bá»™ Ä‘á»™i mở Ä‘Æ°á»ng Äông TrÆ°á»ng SÆ¡n, mùa khô 1973-1974. Äây là thá»i kỳ ta hoà n toà n là m chủ chiến trÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n cả trên không lẫn mặt đất. |
|
|
Äoà n xe váºn tải hùng háºu và quân Ä‘á»™i ta trong chiến dịch Hồ Chà Minh 1975 trên Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n - chiến dịch cuối cùng thống nhất hai miá»n Nam, Bắc. Sau 16 năm xây dá»±ng và phát triển, Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n thá»±c sá»± đã trở thà nh tuyến Ä‘Æ°á»ng huyá»n thoại. |
Nguyá»…n HÆ°ng
Ảnh: Bảo tà ng Lịch sỠQuân sự VN
|