ÄÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n trong 16 năm kháng chiến 打å°
周四, 2010年 12月 23日 07:03

Năm 1959, đúng vào sinh nhật lần thứ 69 của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Äoàn 559 thành lập, đánh dấu sá»± khởi đầu của tuyến Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n. VnExpress.net xin giá»›i thiệu má»™t số hình ảnh Ä‘ang được trÆ°ng bày tại Hà Ná»™i nhân ngày ká»· niệm 50 năm ngày khai sinh tuyến Ä‘Æ°á»ng huyá»n thoại này.
> Những ngÆ°á»i mở Ä‘Æ°á»ng năm xÆ°a trở lại TrÆ°á»ng SÆ¡n

Äược trÆ°ng bày tại Bảo tàng Lịch sá»­ Quân sá»± Việt Nam, triển lãm "Huyá»n thoại Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n" trÆ°ng bày hÆ¡n 500 hiện vật, tranh ảnh trong 16 năm chiến tranh giải phóng đến thắng lợi năm 1975.

Äến triển lãm, ngÆ°á»i xem sẽ được tận mắt chứng kiến chiếc xe cút kít do bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n chế tạo, bá»™ sÆ°u tập các loại bi đông; bức ảnh vá» tiểu Ä‘á»™i trưởng thanh niên xung phong La Thị Tám đã đánh dấu hÆ¡n 1.000 trái bom chÆ°a nổ trong 7 tháng, chỉ dẫn cho xe qua an toàn...

Sá»± phát triển của tuyến Ä‘Æ°á»ng trong cuá»™c chiến tranh giải phóng đã trở thành ná»—i khiếp sợ của Mỹ, Ngụy, đến ná»—i các chuyên gia quân sá»± Mỹ đã phải gá»i đây là "trận đồ bát quái xuyên rừng rậm".

Từ phÆ°Æ¡ng thức Ä‘i bá»™, gùi thồ sÆ¡ khai những năm đầu, việc vận chuyển hàng hóa trên tuyến Ä‘Æ°á»ng chuyển sang cÆ¡ giá»›i. Äến năm 1967, vận tải cÆ¡ giá»›i kết hợp vá»›i hợp đồng binh chủng, hình thành thế trận chi viện chủ Ä‘á»™ng, vừa chi viện vừa đánh lui địch. Vá»›i chiến thắng Ä‘Æ°á»ng 9 Nam Lào 1971 và "Äiện Biên Phủ trên không" 1972, bá»™ Ä‘á»™i ta hoàn toàn giành được thế chủ Ä‘á»™ng trên tuyến Ä‘Æ°á»ng - chiến trÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n. ÄÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n từ đây phát triển hoàn thiện, chi viện đắc lá»±c cho chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, góp phần đẩy nhanh việc thống nhất nÆ°á»›c nhà.

Nhiá»u chuyên gia quân sá»± Mỹ sau này bình luận, sở dÄ© Mỹ thất bại ở Việt Nam là do không ngăn chặn được tuyến chi viện từ miá»n Bắc.

Sau 16 năm xây dá»±ng, tổng kết lại tuyến Ä‘Æ°á»ng có 5 trục dá»c, 21 trục ngang nhÆ° má»™t trận đồ phủ kín dãy TrÆ°á»ng SÆ¡n, cả sÆ°á»n Äông lẫn sÆ°á»n Tây. Tổng chiá»u dài toàn tuyến lên tá»›i 20.000 km, xuyên Bắc - Nam, xuyên 3 nÆ°á»›c Äông DÆ°Æ¡ng, vÆ°Æ¡n tá»›i tất cả các chiến trÆ°á»ng. Hệ thống hậu cần Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n đã chuyển được hÆ¡n má»™t triệu tấn hàng, vÅ© khí vào cho các chiến trÆ°á»ng, bảo đảm chỉ huy hành quân cho hÆ¡n 2 triệu lượt ngÆ°á»i vào chiến trÆ°á»ng hoặc từ chiến trÆ°á»ng ra Bắc; vận chuyển cÆ¡ Ä‘á»™ng 10 lượt sÆ° Ä‘oàn, 3 quân Ä‘oàn, há»™ tống 90 Ä‘Æ¡n vị binh chủng kỹ thuật...

DÆ°á»›i đây là má»™t số hình ảnh trên tuyến Ä‘Æ°á»ng huyá»n thoại này:

ÄÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n trong 16 năm kháng chiến
Vào những năm đầu, việc vận chuyển hàng chi viện được thực hiện bằng hình thức đi bộ, gùi thồ.
ÄÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n trong 16 năm kháng chiến
Tuy giữ được bí mật nhÆ°ng hiệu quả không đáng kể do quãng Ä‘Æ°á»ng vận tải dài tá»›i 2.000 km
Sau 2 năm nhÆ° vậy, chúng ta bắt đầu thá»±c hiện vận tải cÆ¡ giá»›i. Hiệu quả vận chuyển tăng lên rõ rệt nhÆ°ng nhiá»u cung Ä‘Æ°á»ng đã trở thành mục tiêu không kích của quân Ä‘á»™i Mỹ.
Mỹ, Ngụy liên tục dùng máy bay, bá»™ binh, chất Ä‘á»™c hóa há»c... ngăn chặn khiến việc chi viện trở nên vô cùng nan giải. Äến năm 1967, vá»›i bÆ°á»›c phát triển má»›i của hợp đồng binh chủng bảo vệ các Ä‘oàn xe, xây dá»±ng các tuyến Ä‘Æ°á»ng tránh, Ä‘Æ°á»ng nghi binh, vấn Ä‘á» này má»›i được giải quyết. Tuyến Ä‘Æ°á»ng từ đây hoạt Ä‘á»™ng ngày càng thông suốt, hiệu quả.
Trong thá»i gian này, vai trò của lá»±c lượng thanh niên xung phong thể hiện rõ hÆ¡n bao giá» hết. Trong ảnh là chị La Thị Tám, tiểu Ä‘á»™i trưởng TNXP làm nhiệm vụ tại Ngã ba Äồng Lá»™c. Trong 7 tháng chị đánh dấu được 1.039 quả bom chÆ°a nổ, chỉ dẫn cho ngÆ°á»i và xe qua tá»a Ä‘á»™ lá»­a này an toàn. Chị và 9 đồng Ä‘á»™i hy sinh vào trÆ°a 24/7/1968, khi 1 quả bom trong trận bom thứ 15 trong ngày dá»™i sát miệng hầm các chị tránh bom. Tất cả đã hy sinh khi tuổi Ä‘á»i còn rất trẻ, chÆ°a ai trong số há» lập gia đình.
Xuyên dãy TrÆ°á»ng SÆ¡n, bá»™ Ä‘á»™i ta được đồng bào các dân tá»™c thiểu số dốc lòng giúp đỡ. Trong ảnh là đồng bào Vân Kiá»u (Quảng Bình) cung cấp lÆ°Æ¡ng thá»±c dá»c Ä‘Æ°á»ng.
Trá»ng Ä‘iểm Tha Mé tan hoang vì bom đạn. Trên toàn tuyến Ä‘Æ°á»ng có tá»›i 2.500 trá»ng Ä‘iểm đánh phá của địch. Suốt 16 năm, chiến trÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n hứng chịu hÆ¡n 4 triệu tấn bom mìn đủ loại.
Tuy nhiên, vá»›i sá»± phát triển của thế trận phòng ngá»± chủ Ä‘á»™ng, ta ngày càng làm chủ chiến trÆ°á»ng. Vá»›i tổng chiá»u dài hàng chục ngàn km trải dài trên 5 trục dá»c, 21 trục ngang... các Ä‘oàn xe vận tải có thể dá»… dàng xuyên dãy TrÆ°á»ng SÆ¡n từ Bắc vào Nam. Trong ảnh là má»™t xưởng sá»­a chữa xe quy mô ngay dÆ°á»›i tán rừng.

Năm 1968, Mỹ phát hiện ta có tuyến Ä‘Æ°á»ng ống dẫn xăng dầu ở Tây Nam thành phố Vinh (Nghệ An). Äến 1969, hệ thống này đã vượt qua biên giá»›i vá»›i Lào, 1970 vÆ°Æ¡n tá»›i thung lÅ©ng A Sầu (Thừa Thiên Huế)...
Mặc dù ra sức đánh phá, nhÆ°ng đến cuối cuá»™c chiến, hệ thống này đã được nối dài tá»›i 2.000 km, đến tận cụm cuối tuyến Ä‘Æ°á»ng tại Lá»™c Ninh (Bình PhÆ°á»›c), tiếp "máu" cho các Ä‘oàn xe vận tải.
Thông tin liên lạc trên toàn tuyến lúc phát triển cao nhất lên tá»›i 1.600 km Ä‘Æ°á»ng dây, giúp nối thông giữa tổng hành dinh chỉ huy tá»›i các chiến dịch.
DÅ©ng sÄ© diệt máy bay Mỹ cấp Æ°u tú KhÆ¡th (ngÆ°á»i cầm súng) đã bắn rÆ¡i 3 trá»±c thăng Mỹ khi má»›i 15 tuổi (1969). Chiến trÆ°á»ng Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n ghi dấu vô số tấm gÆ°Æ¡ng anh hùng song cÅ©ng để lại những mất mát khó có thể bù đắp, 22.000 chiến sÄ© đã ngã xuống tại đây, 30.000 ngÆ°á»i nhiá»…m chất Ä‘á»™c da cam...
Äại tÆ°á»›ng Võ Nguyên Giáp (giữa) và trung tÆ°á»›ng Äồng Sỹ Nguyên (bên phải) trong chiến dịch Ä‘Æ°á»ng 9 Nam Lào 1971 - chiến dịch Ä‘em lại quyá»n kiểm soát hoàn toàn trên mặt đất cho bá»™ Ä‘á»™i ta trên chiến trÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Äá»™i tuyên truyá»n văn hóa xung kích E515 công binh phục vụ bá»™ Ä‘á»™i mở Ä‘Æ°á»ng Äông TrÆ°á»ng SÆ¡n, mùa khô 1973-1974. Äây là thá»i kỳ ta hoàn toàn làm chủ chiến trÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n cả trên không lẫn mặt đất.
Äoàn xe vận tải hùng hậu và quân Ä‘á»™i ta trong chiến dịch Hồ Chí Minh 1975 trên Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n - chiến dịch cuối cùng thống nhất hai miá»n Nam, Bắc. Sau 16 năm xây dá»±ng và phát triển, Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n thá»±c sá»± đã trở thành tuyến Ä‘Æ°á»ng huyá»n thoại.

Nguyá»…n HÆ°ng

Ảnh: Bảo tàng Lịch sử Quân sự VN