|
Äại Nguyên soái Stalin và tÆ°á»›ng Vorochilov, Ủy viên Dân ủy ná»™i vụ (năm 1941). |
|
|
"Ngà y mai đã là Chiến tranh" - tên bá»™ phim nổi tiếng của Ä‘iện ảnh Xôviết kể vá» buổi sáng ngà y 22/6/1941, ngà y Chủ nháºt hạ chà đẹp nhất trong năm, khi há»c sinh vừa kết thúc năm há»c và các sÄ© quan kết thúc đợt táºp huấn. Song, chÃnh ngà y hôm ấy Hitler ra lệnh mở mà n cuá»™c tấn công Liên Xô. Äó là cuá»™c chiến gần 1.500 ngà y đêm ác liệt mà kết cục của nó đã đánh dấu bÆ°á»›c ngoặt quan trá»ng trong lịch sá» thế giá»›i vá»›i sá»± ra Ä‘á»i của phe XHCN và phong trà o giải phóng dân tá»™c.
Mưu đồ của Hitler
Sau khi lên nắm quyá»n, Hitler nuôi má»™ng thá»±c hiện chủ nghÄ©a "Äại Äức". TrÆ°á»›c mắt Hitler là hai chÆ°á»›ng ngại lá»›n, đó là Liên Xô và khối các nÆ°á»›c châu Âu do Anh và Pháp đứng đầu. Nếu tấn công Liên Xô ngay thì các nÆ°á»›c châu Âu nhá» bé sẽ lo sợ, có thể sẽ quay sang liên minh vá»›i nhau để ủng há»™ Liên Xô. Vì váºy Hitler đã thá»±c thi má»™t chiến lược khôn khéo. Äó là vừa xúc tiến các cuá»™c Ä‘Ã m phán, "ve vãn" Liên Xô, vừa lần lượt đánh chiếm toà n bá»™ châu Âu nhằm ra đòn quyết định cuối cùng đánh chiếm Liên bang Xôviết.
Khi đó cuá»™c Ä‘Ã m phán giữa Liên Xô vá»›i phái Ä‘oà n Anh-Pháp không thà nh, trong khi Mỹ vẫn giữ chiến thuáºt "quan sát chá» các đối thủ đánh nhau" mà không trá»±c tiếp tham chiến. Do đó ngà y 20/8/1939, Hitler quyết định gá»i cho Stalin má»™t bức thÆ°, Ä‘á» nghị Liên Xô đón Bá»™ trưởng Ngoại giao Äức Ritbentrob đến Moskva để Ä‘Ã m phán và ký hiệp Æ°á»›c không tấn công lẫn nhau.
Äược Stalin đồng ý, ngà y 23/8 Ritbentrob đã đến Moskva và có cuá»™c gặp 3 tiếng đồng hồ vá»›i Stalin cùng Molotov. Ngà y 27/9, Hitler Ä‘i thêm má»™t nÆ°á»›c cá» nữa khi cá» Ritbentrob lại bay đến Moskva để ký bản hiệp Æ°á»›c má»›i vá» quan hệ hữu nghị và đưá»ng biên giá»›i giữa Äức và Liên Xô vá»›i ý đồ chiến lược đánh lạc hÆ°á»›ng Stalin đồng thá»i tạo sá»± yên ổn háºu phÆ°Æ¡ng để tấn công Anh và Pháp.
Ngà y 22/6/1940, sau khi thôn tÃnh Pháp và hầu nhÆ° toà n bá»™ châu Âu trong vòng 44 ngà y, Hitler giao cho bá»™ tham mÆ°u của mình chuẩn bị kế hoạch tấn công Liên Xô. Nhằm bảo đảm bà máºt và có phÆ°Æ¡ng án lá»±a chá»n, kế hoạch tấn công được Hitler giao cho hai nhóm cùng soạn thảo. Äó là nhóm của tÆ°á»›ng Jold, Cục trưởng Cục Tác chiến và nhóm của tÆ°á»›ng Ph.Hander, để cuối cùng chá»n má»™t phÆ°Æ¡ng án.
Kế hoạch tấn công Liên Xô được Hitler đặt máºt danh là "Barbarosa" theo tên vị Hoà ng đế Phridric Barbaros - thần tượng của Hitler. Äây là kế hoạch được Hitler dà nh nhiá»u tâm trà nhất trong cuá»™c Ä‘á»i chÃnh trị của mình. Mục tiêu của kế hoạch nà y là tấn công chiếm Moskva trong thá»i gian… 6 đến 9 tuần! Ngà y 18/12/1940, Hitler đặt bút ký phê duyệt toà n bá»™ kế hoạch “Barbarosaâ€.
Äể thá»±c hiện kế hoạch, Hitler tráºp trung ở biên giá»›i tá»›i 190 sÆ° Ä‘oà n, vá»›i tổng quân số 5,5 triệu quân và 4.300 xe tăng cùng 4.980 máy bay quân sá»± các loại. Hitler táºp trung binh lá»±c quyết tâm giải quyết nhanh, tháºm chà còn chở sẵn đá Ä‘á» vùng Bavaria để sau khi tiến và o Moskva sẽ đúc tượng Hitler ở trung tâm Quảng trÆ°á»ng Äá».
Nước cỠcủa Stalin
Stalin đã nhìn thấu ý đồ của Hitler và đi trÆ°á»›c má»™t bÆ°á»›c. Ngay tại buổi gặp Ritbentrob, ông đã yêu cầu ngay láºp tức ký bản "phụ Æ°á»›c máºt". Sá»± tồn tại bản phụ Æ°á»›c nà y đến táºn bây giá» vẫn là tình tiết gây nhiá»u tranh cãi. Ná»™i dung chÃnh gây tranh cãi sau nà y chÃnh là thá»a thuáºn vá» vùng lãnh thổ thuá»™c khu vá»±c ảnh hưởng của Nga ở Bantich và tây Belarus cùng má»™t phần Ba Lan. Bản Phụ Æ°á»›c nà y có hai bản gốc. Bản của Äức đã bị phÃa Mỹ tìm thấy và đem vá» London và o tháng 5/1945, mặc dù ngà y 23/5/1946, lần đầu tiên ná»™i dung bản phụ Æ°á»›c đã được công bố trên tá» Sant Luis Post Express. Song theo quy định của luáºt pháp Anh, loại văn bản tối máºt nhÆ° váºy chỉ được công bố sau 80 năm, có nghÄ©a là đến táºn năm 2017. PhÃa Mỹ thì không biết đến bao giá» má»›i công bố, còn phÃa Liên Xô thì đến táºn bây giá» vẫn chÆ°a biết bản gốc nà y nằm ở đâu.
Theo Pablov, phiên dịch riêng của Stalin thì chÃnh lãnh tụ Xôviết nà y đã yêu cầu phải ký má»™t phụ Æ°á»›c và dá»± định không bao giá» công bố. Äây là tÃnh toán chiến lược của Stalin vì ông hiểu rằng Hitler Ä‘ang rất cần ổn định háºu phÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c khi tấn công châu Âu nên sẽ ký bằng má»i giá. Việc ký thá»a Æ°á»›c má»›i cùng bản "phụ Æ°á»›c máºt" sẽ giúp Stalin đẩy lùi biên giá»›i vá» phÃa tây và tạo cho Liên Xô thêm hÆ¡n 2 năm để chuẩn bị đối phó vá»›i cuá»™c chiến tranh, đồng thá»i tÆ°á»›c của Äức vùng đất bà n đạp chiến lược ở vùng BantÃch.
Â
|
Xây dá»±ng tráºn địa phòng thủ tại Leningrad năm 1941. |
Tại cuá»™c há»p Bá»™ ChÃnh trị ngà y 18/11/1940, sau khi nghe Molotov báo cáo vá» kết quả cuá»™c Ä‘Ã m phán vá»›i Hitler tại Berlin, Stalin đã nói: "Cần phải hiểu tÃnh hai mặt và trò chÆ¡i chÃnh trị của Hitler. Hitler là má»™t kẻ tráo trở. Ông ta đã ký hiệp Æ°á»›c hòa bình vá»›i Ba Lan, Ão, Tiệp, Bỉ và Hà Lan nhÆ°ng đã ngay láºp tức xé bá» chúng. Chắc chắn chúng ta không thể coi hiệp Æ°á»›c nà y là cÆ¡ sở an ninh của chúng ta…".
Cuối tháng 12/1940, Stalin chủ trì má»™t há»™i nghị quân sá»± quan trá»ng. Trong há»™i nghị nà y, Stalin đã Ä‘Æ°a ra má»™t quyết định rất quan trá»ng mà sau nà y lịch sá» chứng minh đó là má»™t quyết định vô cùng sáng suốt. Äó là việc ông quyết định chuyển Äại tÆ°á»›ng Merescov ra khá»i cÆ°Æ¡ng vị Tổng tham mÆ°u trưởng và bổ nhiệm Giucov và o vị trà đó, đồng thá»i ông đã cho triển khai ký vá»›i Nháºt Bản hiệp Æ°á»›c không tấn công lẫn nhau ngà y 12/4/1941. Äến tháng 5/1941 thì Stalin hiểu rằng không thể đẩy lùi thá»i Ä‘iểm bắt đầu chiến tranh hÆ¡n được nữa.
Tại kỳ há»p Trung Æ°Æ¡ng thá»i Ä‘iểm đó, ông đã yêu cầu cả nÆ°á»›c sẵn sà ng chuẩn bị cao nhất cho chiến tranh. Tuy nhiên, bÆ°á»›c chuyển nà y quá muá»™n. Vá»›i thá»i gian hÆ¡n má»™t tháng không đủ để chuyển Ä‘á»™ng cả bá»™ máy quốc gia khổng lồ và tâm thức của cả má»™t dân tá»™c. HÆ¡n nữa, khi đó Äức sá» dụng toà n bá»™ ná»n công nghiệp châu Âu cho mục Ä‘Ãch của mình thì Liên Xô má»›i chỉ qua 2 kế hoạch 5 năm để công nghiệp hóa...
Stalin là m gì trong ngà y đầu chiến tranh?
Chiá»u 21/6/1941, Nguyên soái Timosenko, Bá»™ trưởng Quốc phòng và Äại tÆ°á»›ng Giucov đến gặp Stalin báo cáo, có má»™t tên lÃnh Äức Ä‘Ã o tẩu chạy sang phÃa Liên Xô thông báo rằng quân Äức đã táºp trung ở biên giá»›i để tấn công Liên Xô và o rạng sáng ngà y hôm sau. Do trÆ°á»›c đó đã có quá nhiá»u thông tin vá» thá»i Ä‘iểm bắt đầu chiến tranh nên Stalin lúc đầu có phần chần chừ, cho rằng phải chăng đó là âm mÆ°u khiêu khÃch của Hitler để tạo cá»› tấn công. NhÆ°ng Giucov cố thuyết phục Stalin rằng kẻ Ä‘Ã o tẩu đã nói tháºt.
Stalin láºp tức yêu cầu triệu táºp há»p Bá»™ ChÃnh trị, sau đó giao cho Giucov và Vatutin dá»± thảo Quân lệnh số 1 gá»i Há»™i đồng Quân sá»± các quân khu và hạm Ä‘á»™i. Tuy nhiên, bản quân lệnh đó đã không được triển khai kịp thá»i đến má»i quân khu vì hệ thống thông tin liên lạc đã bị các toán đặc nhiệm Äức mặc quân phục Nga Ä‘á»™t nháºp sâu và o lãnh thổ Liên Xô phá hoại. Vì váºy nhiá»u Ä‘Æ¡n vị đã không chuyển cấp kịp thá»i và tổn thất trong những ngà y đầu chiến tranh là rất lá»›n.
Lúc 3h30' sáng ngà y 22/6/1941, Hitler táºp trung đến 60% lá»±c lượng không quân và  pháo binh tổng công kÃch trên toà n biên giá»›i phÃa tây của Liên Xô. Sau đó, 5,5 triệu quân, 190 sÆ° Ä‘oà n bá»™ binh và xe tăng à o ạt trà n qua biên giá»›i Liên Xô và chỉ trong ngà y đầu tiên đã tiến sâu và o lãnh thổ Liên Xô hà ng trăm kilômét. Äại sứ Äức đã chÃnh thức thông báo công hà m bắt đầu chiến tranh và đỠnghị phÃa Liên Xô cho phép các nhân viên ngoại giao hai nÆ°á»›c trở vá» thông qua Ä‘Æ°á»ng Iran…
Mặc dù Ä‘oán trÆ°á»›c được ý đồ của Hitler và đã chạy Ä‘ua vá»›i thá»i gian để nâng cao khả năng phòng thủ, nhÆ°ng sai lầm trong đánh giá thá»i Ä‘iểm cuá»™c tấn công bất ngá» của Hitler và thá»i gian quá ngắn không đủ để hiện đại hóa quân Ä‘á»™i đã gây ra tổn thất to lá»›n cho Liên Xô. Má»™t số đánh giá cố tình hạ thấp uy tÃn Stalin bằng cách cho rằng Stalin đã rất bối rối, suy nhược trong ngà y đầu chiến tranh, tháºm chà có ngÆ°á»i còn Ä‘Æ°a ra giả thuyết là Stalin đã Ä‘i khá»i Moskva. Tuy nhiên, trong cuốn "Äại nguyên soái Stalin"- Nhà xuất bản QÄND - đã cho thấy rõ vai trò của Stalin nhÆ° thế nà o.
Äể phản bác ý kiến cho rằng Stalin bạc nhược, V.Karpov đã trÃch dẫn nháºt ký của Äá»™i bảo vệ Äiện Kremlin, trong đó thống kê 7 ngà y đầu chiến tranh, Stalin đã chủ trì gần 200 cuá»™c há»p quan trá»ng, trong đó hÆ¡n má»™t ná»a là các cuá»™c là m việc vá»›i các tÆ°á»›ng lÄ©nh, Bá»™ trưởng Quốc phòng, Tổng Tham mÆ°u trưởng, TÆ° lệnh Không quân, Hải quân.. vá» kế hoạch tác chiến và các chủ trÆ°Æ¡ng lá»›n trong phòng thủ quốc gia. Lịch là m việc của Stalin trong ngà y đầu cuá»™c chiến tranh bắt đầu lúc 4h sáng và kết thúc và o 3h sáng hôm sau. Thá»±c tế lịch sá» chứng minh rằng, Stalin sau sai lầm ban đầu của mình đã kiên định đứng vững cùng ban lãnh đạo Äảng Cá»™ng sản Liên Xô.
TỠthủ hay rút chạy?
Và o đầu tháng 10/1941, Hitler yêu cầu Nguyên soái Von Bock - TÆ° lệnh Táºp Ä‘oà n quân trung tâm thúc đẩy mạnh mẽ Chiến dịch Taiphool tấn công Moskva. Trong lịch sỠđã có 4 lần Moskva bị xâm chiếm. Lần gần nhất là năm 1812, sau tráºn Borodino lịch sá». Nguyên soái Kutuzov đã khuyên Nga hoà ng Aleksandr I tạm thá»i bá» Moskva và Napoleon đã chiếm Moskva trong 3 tháng trÆ°á»›c khi phải rút chạy vì quá lạnh và không có lÆ°Æ¡ng thá»±c.
Lần nà y quân Äức đã áp sát Moskva. Hitler tuyên bố sẽ san bằng Moskva và biến thà nh phố nà y thà nh má»™t cái hồ, ở giữa dá»±ng bức tượng của hắn! NhÆ°ng Hitler không ngỠđược sức kháng cá»± của Hồng quân. Thêm nữa, mùa đông năm 1941 lại đến rất sá»›m và rất lạnh. Stalin đã quyết định Ä‘iá»u Nguyên soái Giukov vá» là m TÆ° lệnh Táºp Ä‘oà n quân phÃa Tây, trá»±c tiếp chỉ huy chiến dịch bảo vệ Moskva.
Ngà y 15/10/1941, quân Äức chỉ cách Moskva 27km, tháºm chà đơn vị tiên phong quân Äức báo cáo chỉ cách Moskva 5 dặm và dùng ống nhòm đã có thể nhìn thấy tháp Ä‘iện Kremlin. Tình hình đã trở nên nguy cấp, Stalin há»i Giucov: "Anh có tin là chúng ta giữ được Moskva không? Tôi há»i anh Ä‘iá»u nà y vá»›i ná»—i Ä‘au lá»›n. Anh hãy nói má»™t cách chân thà nh vá»›i tÆ° cách đảng viên". Giucov hiểu rất rõ, ông gánh trách nhiệm lá»›n thế nà o trÆ°á»›c câu trả lá»i có hay không. Ông đã trả lá»i: "Nhất định chúng ta giữ được, nhÆ°ng chúng ta cần tăng cÆ°á»ng Ãt nhất 2 quân Ä‘oà n và 200 xe tăng!". Stalin đồng ý và láºp tức triệu táºp cuá»™c há»p Há»™i đồng Quốc phòng. Ông đã yêu cầu từng ngÆ°á»i trả lá»i câu há»i: "Tá» thủ hay rút chạy?".
Khi tất cả Ä‘á»u thể hiện sẵn sà ng chiến đấu, Stalin đã ra lệnh cho Malenkov và Serbakov viết Bản nghị quyết của Há»™i đồng Quốc phòng vá» kế hoạch bảo vệ Moskva. Stalin Ä‘Æ°a ra quyết định sáng suốt là điá»u quân dá»± bị từ Siberi vá» giải nguy cho Moskva đồng thá»i chuẩn bị sÆ¡ tán các cÆ¡ quan chÃnh phủ và đoà n ngoại giao ra khá»i Moskva. Và thi hà i Lênin đã được bà máºt di chuyển đến Kubisev.
Sau bà i phát biểu chúc mừng lá»… ká»· niệm 24 năm Cách mạng tháng MÆ°á»i dÆ°á»›i ga tà u Ä‘iện ngầm Maiakovxki, Stalin dá»± kiến sáng ngà y 7/11 sẽ là lá»… duyệt binh trên Quảng trÆ°á»ng Äá». Tuy là rất mạo hiểm, nhÆ°ng đây sẽ là nguồn Ä‘á»™ng viên tinh thần quân Ä‘á»™i và nhân dân cả nÆ°á»›c, đồng thá»i tiếp thêm sức mạnh cho các binh Ä‘oà n tham gia duyệt binh tiến thẳng ra mặt tráºn. Quả là má»™t ý tưởng táo bạo nhÆ°ng thể hiện sá»± dÅ©ng cảm chÃnh trị của Stalin. Buổi sáng ngà y 7/11, trần mây thấp, dà y đã che chở bầu trá»i Moskva. Tình báo và Không quân Äức bị bất ngá» nhÆ°ng không dám báo cáo Hitler.
Tại tổng hà nh dinh của mình, Hitler rất tình cá» mở radio, nghe thấy tiếng nhạc duyệt binh và tiếng ủng lÃnh nện trên mặt Ä‘Æ°á»ng. Lúc đầu Hitler tưởng là buổi diá»…u binh của quân Äức, nhÆ°ng khi nghe thấy các khẩu lệnh bằng tiếng Nga thì Hitler hiểu Ä‘iá»u gì Ä‘ang xảy ra. Hitler láºp tức nhấc Ä‘iện thoại mắng TÆ° lệnh Không quân là "đồ ngu" và cho phép 1 giỠđể sá»a lá»—i. Ngay láºp tức Không quân Äức cất cánh nhÆ°ng chúng không thể đến được Moskva. Nhiá»u chiếc đã bị bắn hạ.
Khi đó, Stalin Ä‘ang đứng trên lá»… Ä‘Ã i Lăng Lênin nghe tin thá»i tiết đã mỉm cÆ°á»i: "Cả ông trá»i cÅ©ng che chở cho Äảng Bônsêvich!"
|