Ai kiểm soát kho vũ khà hạt nhân của Pakistan? |
Sunday, 05 June 2011 14:42 |
Thá»i gian gần đây, dÆ° luáºn thế giá»›i lo ngại rằng kho vÅ© khà nguyên tá» của Pakistan có thể lá»t và o tay Taliban sau khi nhóm nà y già nh được quyá»n kiểm soát thung lÅ©ng Swat và tiếp tục mở rá»™ng phạm vi ảnh hưởng tá»›i khu vá»±c giáp thủ đô Islamabad. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu của Nicolas Ténèze, Giáo sÆ° sá» há»c thuá»™c Viện Nghiên cứu chÃnh trị Toulouse, Pháp, má»›i đây cho thấy mối Ä‘e dá»a nà y là hão huyá»n vì kho vÅ© khà nà y hiện nằm trong quyá»n kiểm soát của Mỹ. Pakistan, quốc gia có phần đông ngÆ°á»i Hồi giáo theo dòng Sunni, được thà nh láºp ngà y 14/8/1947, trên cÆ¡ sở liên minh các khu vá»±c tá»± trị, vá» lý thuyết sở hữu bom nguyên tá» và o khoảng năm 1987, nhÆ°ng chỉ thá» nghiệm thà nh công lần đầu và o năm 1998. Do váºy, ngà y nà y được coi là mốc đánh dấu vị thế nguyên tá» của Pakistan hiện nay. Theo nhiá»u nghiên cứu khác nhau, Pakistan hiện sở hữu từ 20 đến 100 đầu đạn hạt nhân. NÆ°á»›c nà y không tham gia ký Hiệp Æ°á»›c chống phổ biến vÅ© khà hạt nhân (NPT), Hiệp Æ°á»›c Cấm toà n bá»™ các vụ thá» hạt nhân (TICE). Ngoà i ra, theo báo cáo của CÆ¡ quan tình báo Canada ngà y 9/6/2000 thì Pakistan còn phát triển má»™t chÆ°Æ¡ng trình vÅ© khà sinh há»c, chủ yếu táºp trung và o vi khuẩn gây bệnh than (anthrax), mặc dù nÆ°á»›c nà y đã ký và phê chuẩn Hiệp Æ°á»›c vá» vÅ© khà hóa há»c (CAB). Hiện nay không chỉ các phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n thông mà ngay cả phát ngôn của các quan chức ngoại giao phÆ°Æ¡ng Tây Ä‘á»u cho rằng kho vÅ© khà hạt nhân của Pakistan có khả năng rÆ¡i và o tay những kẻ khủng bố, và khi đó sẽ vô cùng nguy hiểm vì chúng sẽ sá» dụng để Ä‘e dá»a phÆ°Æ¡ng Tây, Israel và các đồng minh của nÆ°á»›c nà y hay Ä‘Æ¡n giản là để chống Ấn Äá»™. Tuy nhiên, có rất nhiá»u câu há»i được đặt ra liên quan tá»›i vấn Ä‘á» nà y liệu rằng Pakistan đã thá»±c sá»± có những nghiên cứu mà các cÆ°á»ng quốc hạt nhân không há» biết và kho vÅ© khà nà y tuá»™t khá»i tầm kiểm soát của há»? Äể biết rõ thá»±c hÆ° vá» vấn Ä‘á» nà y, cần quay lại lịch sá» chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của Pakistan. ChÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của Pakistan bắt đầu từ tháºp niên 70 thế ká»· XX, và chÃnh thức được khởi Ä‘á»™ng trong cuá»™c chiến vá»›i Ấn Äá»™ năm 1971 và vụ thỠđầu tiên diá»…n ra và o năm 1974. Và o thá»i kỳ đó, Ấn Äá»™ là quốc gia thân khối Xôviết trong khi Pakistan theo Mỹ. Do váºy, Islamabad khởi Ä‘á»™ng má»™t chÆ°Æ¡ng trình nguyên tỠđể cạnh tranh vá»›i quốc gia láng giá»ng Ấn Äá»™, vá»›i sá»± giúp đỡ nhiệt tình của Mỹ. Quả bom nguyên tá» của Pakistan được cho là có vai trò trong việc ngăn cản tầm ảnh hưởng của Liên bang Xôviết nhất là sau khi diá»…n ra cuá»™c ná»™i chiến tại Afghanistan năm 1979 (giữa các lá»±c lượng quân sá»± Xôviết ủng há»™ chÃnh phủ của đảng Dân chủ nhân dân Afghanistan (PDPA) MácxÃt chống lại lá»±c lượng Mujahideen Afghanistan chiến đấu để láºt đổ chÃnh quyá»n cá»™ng sản. Liên bang Xôviết ủng há»™ chÃnh phủ trong khi phe đối láºp nháºn được sá»± ủng há»™ từ nhiá»u phÃa gồm Mỹ, Pakistan và các quốc gia Hồi giáo khác trong bối cảnh cuá»™c Chiến tranh lạnh). Washington và Bắc Kinh đã cùng phối hợp phát triển chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của Pakistan (nhất là sau chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Nixon tháng 2/1972). Bắc Kinh, dù lưỡng lá»± trong việc cung cấp kiến thức khoa há»c của mình, đã đồng ý giúp Pakistan vá» công nghệ và cung cấp cho nÆ°á»›c nà y các loại tên lá»a thô sÆ¡ thông qua China National Nuclear Corporation. Và o tháºp niên 60 trong giai Ä‘oạn của chủ nghÄ©a xét lại, Cá»™ng hòa Dân chủ Nhân dân Trung Hoa tách khá»i khối Xôviết, để trang bị cho mình má»™t chÃnh sách ngoại giao riêng. Do váºy, Trung Quốc và phÆ°Æ¡ng Tây khi đó có nhiá»u quan Ä‘iểm đồng nhất. Trong bối cảnh đó, Bắc Kinh và Islamabad liên minh trong vấn Ä‘á» vá» Kashmire, nÆ¡i mà cả Pakistan và Trung Quốc Ä‘á»u đòi má»™t phần chủ quyá»n trÆ°á»›c Ấn Äá»™. ChÃnh vì thế, việc cả Ấn Äá»™, Trung Quốc và Pakistan Ä‘á»u sở hữu vÅ© khà nguyên tá» lại cho phép tạo được thế cân bằng tại khu vá»±c nà y. Cha đẻ của quả bom nguyên tỠđầu tiên của Pakistan là Giáo sÆ° Abdul Qadeer Khan, ngÆ°á»i được các phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n thông phÆ°Æ¡ng Tây giá»›i thiệu hiện nay nhÆ° là má»™t nhà bác há»c Ä‘iên cuồng. Khan được Ä‘Ã o tạo năm 1976 tại Almelo (thuá»™c Táºp Ä‘oà n nguyên tá» Urenco có trụ sở tại Äức, Bỉ và Hà Lan). Lò phản ứng Kahuta, viên gạch đầu tiên của chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân Pakistan, được xây dá»±ng năm 1979 vá»›i sá»± trợ giúp của Trung Quốc và Pháp, và đi và o hoạt Ä‘á»™ng năm 1984. Theo các phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n thông thì sÆ¡ đồ xây dá»±ng lò phản ứng Kahuta đã bị Khan đánh cắp, trong khi trên thá»±c tế, đây là những bản thiết kế do Táºp Ä‘oà n Urenco phụ trách và đã bà máºt giao cho chÃnh quyá»n Pakistan thá»i đó sau khi được Mỹ phê chuẩn. Từ sau khi quân Ä‘á»™i Xôviết trà n và o thủ đô Kabul để bảo vệ chÃnh quyá»n PDPA, Mỹ đã ủy quyá»n cho Trung Quốc việc chuyển giao các bản thiết kế vÅ© khà nguyên tá» cho Pakistan để bảo vệ nÆ°á»›c nà y. NhÆ°ng đến năm 1985, Washington Post cho rằng có thể Pakistan đã sở hữu má»™t quả bom nguyên tá», nhÆ°ng lại không phải do nÆ°á»›c nà y chế tạo. Sau đó Pakistan tiếp tục phát triển khả năng là m già u uranium vá»›i nhà máy ly tâm tại Dera Ghaza Khan. Sau vụ đảo chÃnh láºt đổ Tổng thống Zulfikar Ali Bhutto năm 1977, tÆ°á»›ng Zia ul Haq (1977-1988) lại nháºn được sá»± trợ giúp nhiá»u hÆ¡n từ Washington vì Mỹ coi Pakistan dÆ°á»›i thá»i Zia ul Haq là đồng minh tốt nhất ngoà i khối NATO. NhỠđó kể từ năm 1986, Pakistan tiếp tục chế tạo bom nguyên tá». Năm 1988, Tổng thống Ghulam Ishaq Khan và Thủ tÆ°á»›ng Benazir Buttho lên nắm quyá»n Ä‘iá»u hà nh má»™t đất nÆ°á»›c Pakistan đã trở nên vô dụng sau khi Chiến tranh lạnh kết thúc. Năm 1990, khoản tà i trợ 574 triệu USD hà ng năm của Mỹ cho Pakistan bị cúp. NhÆ°ng lo sợ vá» việc Pakistan để lá»™ kỹ thuáºt chế tạo bom hạt nhân cho các quốc gia trong "trục ma quá»·" đã khiến Washington ăn ngủ không yên. Ngà y 6/1/1988, nghị sÄ© đảng Cá»™ng hòa Larry Pressler, thông báo rằng Pakistan sở hữu bom hạt nhân và ám chỉ rằng Islamabad hợp tác vá»›i Tehran sau những chuyến thăm của Giáo sÆ° Khan tại Iran. Tổng thống George H. Bush (Bush- cha) Ä‘á»™t nhiên lên tiếng tố cáo "quả bom Hồi giáo" mà cho tá»›i trÆ°á»›c đó vẫn không được nhắc tá»›i. Bị cáo buá»™c tham nhÅ©ng, Thủ tÆ°á»›ng Benazir Buttho bị Nawaz Sharif láºt đổ. Vì Nawaz Sharif thân vá»›i giá»›i quân Ä‘á»™i nên trung tâm nghiên cứu tại Karachi được hiện đại hóa và lò phản ứng Kahuta có khả năng sản xuất uranium là m già u. CIA tố cáo việc nà y nhÆ°ng cứ để cho Pakistan tiến hà nh, song cá» nhiá»u Ä‘Æ¡n vị tình báo khác theo dõi. ChÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của Pakistan lúc nà y đã trở nên không kiểm soát nổi và quá tham vá»ng. Năm 1993, Washington dá»n Ä‘Æ°á»ng cho Benazir Bhutto trở lại nắm quyá»n và Tổng thống Mỹ thá»i bấy giá», Bill Clinton, thúc ép Tổng thống Pakistan Farouq Leghari ký Hiệp Æ°á»›c NPT nhÆ°ng ngÆ°á»i nà y từ chối. Năm 1996, bà Bhutto má»™t lần nữa bị Nawaz Sharif láºt đổ vì tham nhÅ©ng. Giáo sÆ° Samar Mobarik Mand, Trưởng phụ trách chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của Pakistan dÆ°á»›i thá»i Nawaz Sharif đã cho tiến hà nh các vụ thá» hạt nhân chÃnh thức đầu tiên và o ngà y 28 và 30/5/1998, để đáp trả các vụ thá» hạt nhân của Ấn Äá»™. Và đây cÅ©ng được coi là cá»™t mốc chÃnh thức cho việc Pakistan sở hữu vÅ© khà hạt nhân. Äối vá»›i phÆ°Æ¡ng Tây, vấn Ä‘á» không nằm ở những vụ thá» hạt nhân của Ấn Äá»™ mà chÃnh là của Pakistan. Islamabad thá»i đó tham vá»ng lãnh đạo các quốc gia Hồi giáo nên dần xa lánh quan hệ vá»›i phÆ°Æ¡ng Tây, kể cả vá»›i Israel. ChÆ°a hết, nguy cÆ¡ vá» việc tiết lá»™ kỹ thuáºt chế tạo bom hạt nhân của Pakistan cho các nÆ°á»›c khác nhÆ° Iran hay Libya lại cà ng khiến phÆ°Æ¡ng Tây lo ngại. Sau nhiá»u hoạt Ä‘á»™ng hà nh lang của Mỹ, cuối cùng Pakistan và Ấn Äá»™ tuyên bố không phổ biến kỹ thuáºt hạt nhân của hỠđể đổi lại việc hai quốc gia nà y không được công nháºn là những nÆ°á»›c sở hữu bom nguyên tá»! Năm 1999 và 2000, tÆ°á»›ng Pervez Musharraf là m đảo chÃnh quân sá»± và lên nắm quyá»n Thủ tÆ°á»›ng rồi Tổng thống kiêm Tổng tÆ° lệnh quân Ä‘á»™i vá»›i sá»± háºu thuẫn của Mỹ nhằm ổn định đất nÆ°á»›c chống lại chủ nghÄ©a Hồi giáo cá»±c Ä‘oan. Äể buá»™c Libya từ bá» giấc mÆ¡ sở hữu vÅ© khà nguyên tá» và khiến cá»™ng đồng quốc tế an tâm vá» việc không có khả năng phổ biến vÅ© khà hạt nhân bà máºt, Giáo sÆ° Khan đã bị bắt năm 2001. NgÆ°á»i nà y bị kết tá»™i bán các bà máºt hạt nhân cho Libya, Iran và CHDCND Triá»u Tiên, nhÆ°ng sau đó lại được tha bổng sau khi... xin lá»—i trÆ°á»›c công luáºn! Mỹ khi đó đã gây sức ép buá»™c Pakistan nhanh chóng kết thúc Ä‘iá»u tra. Từ tháng 3/2000, lò phản ứng hạt nhân Kushab của Pakistan bắt đầu sản xuất plutonium để chế tạo từ 4 đến 5 quả bom hạt nhân má»—i năm Cuối năm 2001, Ngoại trưởng Mỹ Condoleezza Rice coi Pakistan là đồng minh quan trá»ng của Mỹ trong cuá»™c chiến chống khủng bố. Và kể từ đó, vấn Ä‘á» Pakistan sở hữu bom hạt nhân không còn là đỠtà i gây tranh cãi. Tuy nhiên, sá»± thiếu thiện chà của Islamabad sau khi Mỹ tăng cÆ°á»ng cho mặt tráºn Afghanistan đã khiến cho Ä‘á» tà i trên được nhắc lại. Vá»›i hình ảnh chụp vệ tinh ngà y 19/5/2009, Viện Khoa há»c và an ninh quốc tế (ISIS) nhấn mạnh rằng Pakistan Ä‘ang tăng cÆ°á»ng khả năng sản xuất tại các lò phản ứng hạt nhân cÅ©ng nhÆ° đầu đạn hạt nhân. Pakistan coi thách thức lá»›n nhất là khả năng tá»± chế tạo được tên lá»a mang đầu hạt nhân nhÆ°ng Mỹ từ chối để tránh leo thang hạt nhân tại khu vá»±c. Tuy nhiên, tháng 3/2006, Pakistan đã thá» nghiệm thà nh công má»™t tên lá»a hà nh trình loại Hatf-7 Babur, có khả năng mang đầu đạn hạt nhân tầm bắn 500km. Nếu Trung Quốc và Mỹ đã giúp Pakistan có được bom hạt nhân, váºy thì câu há»i được đặt ra là liệu Pakistan có thể là m chủ quả bom của há» không hay là do Mỹ hoặc Trung Quốc kiểm soát. Những quả bom được Pakistan thá» năm 1998 liệu có phải là bom của Iran hay Trung Quốc? Trong cuá»™c chiến tại Kargil (má»™t thà nh phố nhá» nằm ở phần đất Kashmire của Ấn Äá»™), từ tháng 5 đến tháng 7/1999, Islamabad đã nghÄ© tá»›i việc sá» dụng vÅ© khà hạt nhân. Thá»±c chất đây chỉ là đòn phép yêu cầu Washington can thiệp. NhÆ°ng khi đó cả Mỹ và Trung Quốc Ä‘á»u kêu gá»i kiá»m chế, Ä‘iá»u nà y có thể cho thấy quả bom nguyên tá» không phải do Pakistan kiểm soát. Năm 2000, má»™t ủy ban quốc gia quản lý kho vÅ© khà hạt nhân của Pakistan má»›i được thà nh láºp. Cuối năm 2001, Mỹ tà i trợ 100 triệu USD giúp Pakistan an ninh hóa các cÆ¡ sở hạt nhân nÆ°á»›c nà y và để đổi lại có thể Mỹ đã Ä‘á» xuất kiểm soát máºt mã khai há»a kho vÅ© khà hạt nhân của Pakistan. Thá»±c tế thì những quả bom hạt nhân không phải là lúc nà o cÅ©ng nằm sẵn trên bệ phóng mà chúng được tách rá»i các bá»™ pháºn khác nhau nhằm tránh tai nạn hoặc bị lạm dụng. Do đó, ngay cả trong trÆ°á»ng hợp bị đánh cắp thì cÅ©ng khó có thể kÃch hoạt được má»™t quả bom nguyên tá». Trên nguyên tắc, tại má»™t quốc gia sở hữu vÅ© khà nguyên tá» chỉ có 3 ngÆ°á»i nắm giữ máºt mã và chìa khóa kÃch hoạt bom. Tháºm chà còn có những mã tin há»c được láºp trình để tá»± hủy những chi tiết quyết định trong trÆ°á»ng hợp xâm nháºp bất hợp pháp. Báo cáo của CIA trÆ°á»›c Thượng viện Mỹ tháng 2/2008 có Ä‘oạn: Quân Ä‘á»™i Pakistan giám sát chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân - nói khác Ä‘i há» không là m chủ chÆ°Æ¡ng trình nà y. Tháng 6/2009, khi Taliban kiểm soát quáºn Buner, nÆ¡i gần đó đặt má»™t nhà máy là m già u uranium của Pakistan, và dÆ° luáºn thế giá»›i hết sức lo ngại nhà máy nà y sẽ rÆ¡i và o tay Taliban, nhÆ°ng Thủ tÆ°á»›ng Pakistan, Raza Gilani khẳng định việc phòng vệ của Pakistan Ä‘ang nằm trong tay ngÆ°á»i bảo vệ rất tốt và chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của Pakistan hoà n toà n được bảo đảm. Äô đốc Mike Mullen, Chỉ huy trưởng liên quân Mỹ, cÅ©ng tuyên bố rằng kho vÅ© khà hạt nhân của Pakistan hiện rất an toà n. Khi Taliban tiến sát thủ đô Islamabad, báo New York Times dẫn phản ứng của Mỹ cho biết chÃnh quyá»n Tổng thống Obama không biết vá» khả năng kiểm soát kho hạt nhân của quân Ä‘á»™i Pakistan tá»›i mức nà o, và cÅ©ng không biết chÃnh xác vị trà các phòng thà nghiệm và các cÆ¡ sở là m già u uranium của nÆ°á»›c nà y ở đâu. NhÆ°ng có má»™t thá»±c tế ná»±c cÆ°á»i là nếu CIA có thể có những báo cáo rất chÃnh xác vá» các kho vÅ© khà hạt nhân của Iran và CHDCND Triá»u Tiên, váºy thì tại sao há» lại không biết gì vá» kho vÅ© khà của đồng minh Pakistan? Sau các cuá»™c tấn công khủng bố ngà y 11/9/2001, quan hệ Pakistan - Mỹ ấm trở lại sau thá»i gian nguá»™i lạnh từ sau Chiến tranh lạnh. Khoản nợ 1,7 tỉ USD của Pakistan được giãn vô thá»i hạn. Washington còn tà i trợ thêm cho Pakistan 3 tỉ USD từ năm 2004 đến 2009 trong khuôn khổ cuá»™c chiến chống khủng bố. Äể đổi lại những khoản trợ giúp nà y, Islamabad hứa là m pháºn chÆ° hầu nguyên tá». Giá»›i phân tÃch cho rằng lá»±c lượng Taliban, nguồn gốc là do quân Ä‘á»™i Mỹ Ä‘Ã o tạo, vừa đạt được những nhượng bá»™ của Quốc há»™i Pakistan trong các khu vá»±c bá»™ tá»™c, chỉ muốn là m chủ má»™t địa phÆ°Æ¡ng chứ hoà n toà n không muốn chiếm kho vÅ© khà hạt nhân của chÃnh phủ Nguyá»…n Lê Bảo PhÆ°Æ¡ng (tổng hợp) công bố 17/08/2009 trên báo ANTG: http://antg.cand.com.vn/vi-vn/hosomat/2009/8/70120.cand?Page=2 |