10:50, 14/06/2010
NÆ°á»›c Nháºt vừa thay đổi thêm má»™t vị thủ tÆ°á»›ng, ông Naoto Kan lên thay ông Yukio Hatoyama. Äây là vị thủ tÆ°á»›ng thứ 5 trong vòng 4 năm. Ông Hatoyama cÅ©ng là vị thủ tÆ°á»›ng thứ 4 liên tiếp tại vị chÆ°a tròn má»™t năm. Äáng nể nhất là trong vòng 21 năm qua, nÆ°á»›c Nháºt đã "xà i" đến 14 vị thủ tÆ°á»›ng. Nếu không tÃnh ông Junichiro Koizumi (2001-2006) vá»›i thá»i gian tại vị 5 năm, 5 tháng (lâu thứ 5 trong lịch sá» nÆ°á»›c Nháºt hiện đại), thì 13 vị còn lại chỉ tại vị tổng cá»™ng có 16 năm, tức trung bình má»—i vị chỉ ngồi yên trên chiếc "ghế nóng" đó khoảng 1 năm. NÆ°á»›c Nháºt cÅ©ng Ä‘ang giữ ká»· lục vá» số thủ tÆ°á»›ng được bầu nhiá»u nhất (65 vị) và nhiệm kỳ thủ tÆ°á»›ng ngắn nhất thế giá»›i (Thủ tÆ°á»›ng Fumio Goto chỉ tại vị có 3 ngà y, từ 26/2 đến 29/2/1936). Lý giải hiện tượng "ká»· lục" nà y, giá»›i chuyên gia chÃnh trị tại Tokyo Ä‘Æ°a ra 3 nguyên nhân. Thứ nhất, tình trạng quan liêu, xa rá»i dân chúng. NgÆ°á»i Nháºt gá»i những chÃnh khách, công chức xa dân, khó gần gÅ©i là các obo-chan, kiểu "con ông cháu cha". Cách gá»i nà y thÆ°á»ng được dùng để nói vá» các chÃnh khách hoặc công chức con nhà già u có, con cháu các gia tá»™c quyá»n thế. Há» không quyết liệt trong các chÃnh sách Ä‘iá»u hà nh vì lợi Ãch của công chúng. Äa số các chÃnh khách nà y lên lãnh đạo đất nÆ°á»›c nhỠđảng của hỠđược dân chúng tÃn nhiệm rồi sau đó dá»±a và o quyá»n thế gia tá»™c để lên nắm quyá»n. Cá»±u Thủ tÆ°á»›ng Taro Aso là má»™t obo-chan Ä‘iển hình. Xuất thân là cháu ngoại Thủ tÆ°á»›ng Shigeru Yoshida (1946-1954), Taro Aso là con rể của Thủ tÆ°á»›ng Zenko Suzuki (1980-1982) và là anh vợ của Hoà ng thân Tomohito xứ Mikasa - em há» của Nháºt hoà ng Akihito,... Gốc gác gia tá»™c "dữ dằn" nhÆ° váºy, thá» há»i có ai "đấu" lại ông trong cuá»™c bầu chá»n chức Chủ tịch đảng Dân chủ tá»± do (LDP) để sau đó lên là m Thủ tÆ°á»›ng? Thế nhÆ°ng Taro Aso cÅ©ng chỉ tại vị chÆ°a tròn năm (từ 24/9/2008 đến 16/9/2009). Sá»± thất bại của ông Aso há»™i tụ đủ cả 3 nguyên nhân nêu trên: vừa obo-chan, vừa quá nhiá»u bê bối lại bị báo chà khai thác không thÆ°Æ¡ng tiếc, khiến cho tỉ lệ ủng há»™ của cá» tri luôn ở mức trên dÆ°á»›i 20%. Nguyên nhân thứ hai là đủ loại bê bối cứ nhÆ° là "bệnh" của chÃnh khách Nháºt Bản khi há» lên nắm chÃnh quyá»n. Ông Hatoyama và bá»™ sáºu của ông khi chÆ°a lên nắm quyá»n, không ai nghe nói há» có dÃnh lÃu bê bối gì cả, tháºm chà khi già nh chiến thắng lên thay ông Taro Aso, đồng thá»i chấm dứt luôn chuá»—i cầm quyá»n hÆ¡n ná»a thế ká»· của đảng LDP, Hatoyama và bá»™ sáºu của ông được báo chà mô tả là "luồng sinh khà má»›i" hứa hẹn những thay đổi lá»›n lao trên chÃnh trÆ°á»ng Nháºt Bản. Thế nhÆ°ng, chÆ°a ngồi nóng ghế, ông Hatoyama đã phải lo lắng vì vụ bê bối tà i chÃnh (quỹ tranh cá» của đảng DPJ) liên quan các trợ lý Tổng thÆ° ký đảng Ichiro Ozawa.
NhÆ°ng bê bối đến mức ăn không ngon ngủ không yên phải kể đến chÃnh quyá»n của ông Shinzo Abe vá»›i hà ng loạt công kÃch từ phÃa đối láºp liên quan chÃnh sách đối ngoại và những bê bối tà i chÃnh ở Bá»™ Nông nghiệp. Taro Aso cÅ©ng váºy, không chỉ bê bối tà i chÃnh, ông còn gặp phải vấn nạn phát ngôn thiếu cẩn trá»ng gây phản ứng mạnh mẽ trong dÆ° luáºn công chúng. Trong tất cả những vấn Ä‘á» mà Thủ tÆ°á»›ng Nháºt Bản gặp phải khi lên nắm quyá»n, ngÆ°á»i ta thấy báo chà đóng má»™t vai trò hết sức quan trá»ng, nếu không nói là quyết định. Báo chà là kênh đầu tiên giá»›i thiệu hình ảnh má»™t chÃnh khách "tiá»m năng" vá»›i công chúng và tạo nên ná»n tảng cá» tri ủng há»™ đầu tiên cho vị chÃnh khách nà y. NhÆ°ng báo chà cÅ©ng lại là kênh Ä‘Æ°a những câu chuyện "bếp núc" của chÃnh quyá»n ra trÆ°á»›c công luáºn để tạo nên những là n sóng dÆ° luáºn khác nhau, lèo lái những dÆ° luáºn đó theo chiá»u hÆ°á»›ng nà o tùy quan hệ của "Ä‘Æ°Æ¡ng sá»±" vá»›i báo chà có tốt hay không. Xin nói thêm má»™t chút, ở Nháºt Bản có những câu lạc bá»™ báo chà bao gồm các tá» báo há»p lại vá»›i nhau để cùng Ä‘Æ°a ra quan Ä‘iểm chung cho má»™t vấn Ä‘á» nà o đó mà há» cùng Ä‘Æ°a tin. Má»™t khi các câu lạc bá»™ báo chà quyết định "soi" chÃnh phủ của má»™t ông thủ tÆ°á»›ng nà o thì chỉ có chạy bằng trá»i! Gần đây, các câu lạc bá»™ báo chà đó đã chuyển hÆ°á»›ng trá»ng tâm và chú ý mạnh h Æ¡n và o phong cách lãnh đạo của Thủ tÆ°á»›ng hÆ¡n là chỉ chăm chăm và o các chÃnh sách Ä‘iá»u hà nh. TrÆ°á»ng hợp từ chức của ông Hatoyama là điển hình thiếu bản lÄ©nh lãnh đạo, bị báo chà quáºt tÆ¡i tả. Vấn Ä‘á» của ông Hatoyama là căn cứ quân sá»± Futenma của Mỹ trên đảo Okinawa. Hatoyama đã hứa vá»›i cá» tri là sẽ di dá»i căn cứ đó ra khá»i đảo Okinawa; đồng thá»i đó cÅ©ng là điá»u kiện để thà nh láºp liên minh cầm quyá»n. Thế nhÆ°ng, thá»±c tế cho thấy ông Hatoyama đã không dứt khoát khi chá»n lá»±a giữ hay di dá»i căn cứ đó. Cuối cùng, sá»± thiếu bản lÄ©nh đã khiến ông Hatoyama phải chịu khuất phục trÆ°á»›c sức ép của Tổng thống Mỹ Barack Obama, Ä‘Ã nh chấp nháºn nhượng bá»™ để Mỹ duy trì căn cứ quân sá»± trên đảo Okinawa. Trong câu chuyện nà y, ông Hatoyama còn mang tiếng "bá»™i Æ°á»›c" vá»›i cá» tri, là điá»u mà giá»›i phân tÃch đánh giá là có thể ảnh hưởng đến uy tÃn của đảng DPJ, đến kết quả bầu cá» Thượng viện và o tháng 7 tá»›i.
Tân Thủ tÆ°á»›ng Naoto Kan có má»™t số lợi thế nhất định. Thứ nhất, ông không thuá»™c thà nh phần "obo-chan". Năm nay 63 tuổi, Kan nổi tiếng là ngÆ°á»i "ăn ngay nói thẳng", và sá»± quyết Ä‘oán và dứt khoát trong xá» lý nhiá»u vấn đỠđã trở thà nh "thÆ°Æ¡ng hiệu" của ông. Do đó, ông được giá»›i phân tÃch kỳ vá»ng sẽ chấn chỉnh những sai lầm mà ông Hatoyama đã mắc phải để hy vá»ng phục hồi lại phần nà o uy tÃn đảng DPJ trÆ°á»›c kỳ bầu cá» tháng 7. Kan cÅ©ng được kỳ vá»ng sẽ tránh được cái "phốt" obo-chan của những ngÆ°á»i tiá»n nhiệm, tránh "vết xe" bê bối, lá»™n xá»™n của các Ä‘á»i chÃnh quyá»n trÆ°á»›c và chắc chắn ông cÅ©ng sẽ tạo ra má»™t hình tượng Thủ tÆ°á»›ng má»›i, bản lÄ©nh hÆ¡n. NgÆ°á»i dân Nháºt Ä‘ang cần má»™t lãnh đạo tháºt sá»± có khả năng lèo lái đất nÆ°á»›c, đủ sức khôi phục lại niá»m tin để Ä‘Æ°a đất nÆ°á»›c ra khá»i những khó khăn chồng chất hiện nay (nợ công gần 200% GDP, nguy cÆ¡ giảm phát của ná»n kinh tế,..). Và Kan, vá»›i những Æ°u Ä‘iểm vừa nêu, hứa hẹn sẽ đáp ứng được các kỳ vá»ng đó
An Châu (tổng hợp) http://antg.cand.com.vn/vi-VN/sukien/2010/6/72512.cand
|