Trong bối cảnh cân bằng quyá»n lá»±c tại châu à sẽ được định hình bằng các sá»± kiện ở rìa Ấn Äá»™ DÆ°Æ¡ng cÅ©ng nhÆ° Äông Ã, Tokyo muốn tăng cÆ°á»ng mối quan hệ vá»›i New Delhi nhằm thúc đẩy  ổn định, cÅ©ng nhÆ° bảo vệ các tuyến Ä‘Æ°á»ng biển quan trá»ng tại châu Ã.
|
Thủ tÆ°á»›ng Nháºt Hatoyama gặp Thủ tÆ°á»›ng Ấn Äá»™ Singh. (Ảnh: AP)
|
Thá»±c chất Nháºt Bản và Ấn Äá»™ đã là đồng minh tá»± nhiên của nhau, vì không chỉ chia sẻ các mục tiêu chung nhằm xây dá»±ng cÆ¡ chế hợp tác và ổn định tại châu Ã, cả hai nÆ°á»›c không có bất cứ xung Ä‘á»™t lợi Ãch nà o. HÆ¡n nữa, giữa Nháºt Bản và Ấn Äá»™ không tồn tại các di sản xấu của lịch sá» hay những vấn Ä‘á» chÃnh trị chÆ°a được giải quyết, hình ảnh 2 nÆ°á»›c Ä‘á»u được đánh giá rất cao trong lòng nhân dân má»—i bên. Chuyến thăm Ấn Äá»™ hồi cuối năm 2009 của Thủ tÆ°á»›ng Hatoyama, vá»›i mục Ä‘Ãch thá»±c hiện cam kết song phÆ°Æ¡ng vá» việc duy trì cuá»™c há»p thượng đỉnh hà ng năm, thể hiện mong muốn của vị tân thủ tÆ°á»›ng trong việc theo Ä‘uổi Æ°u tiên dÃnh lÃu chặt chẽ hÆ¡n vá»›i cÆ°á»ng quốc Nam Ã, vốn đã được 4 vị lãnh đạo tiá»n nhiệm thá»±c hiện đầy đủ.  Rá»i xa Mỹ và xÃch lại gần Ấn Äá»™ Tuy nhiên, việc cam kết sẽ tái định hÆ°á»›ng chÃnh sách đối ngoại của Nháºt và tìm kiếm mối quan hệ “cân bằng†vá»›i Mỹ, mà không Ä‘á» cáºp nhiá»u tá»›i Ấn Äá»™ của thủ tÆ°á»›ng Hatoyama cÅ©ng nhÆ° Äảng Dân chủ Nháºt Bản có thể sẽ dẫn tá»›i sá»± “dè chừng†từ đồng minh tá»± nhiên nà y. Hôm 30/12, Tokyo đã gá»i tÃn hiệu tá»›i Washington rằng Nháºt không thể tiếp tục là má»™t ngÆ°á»i phục vụ trung thà nh cho các chÃnh sách của Mỹ bằng quyết định xem xét lại Hiệp Æ°á»›c 2006 và tuyên bố chấm dứt sứ mệnh tiếp nhiên liệu tại Ấn Äá»™ DÆ°Æ¡ng. GiỠđây, Nháºt không được xem là má»™t nhân tố bất biến trong chÃnh sách châu à của Mỹ. Äiá»u nà y còn được thể hiện rõ rà ng hÆ¡n khi Thủ tÆ°á»›ng Hatoyama ra lệnh Ä‘iá»u tra các hiệp định bà máºt của chÃnh phủ tiá»n nhiệm vá»›i Mỹ, liên quan tá»›i má»™t vấn Ä‘á» hết sức nhạy cảm vá»›i đất nÆ°á»›c là nạn nhân duy nhất của vÅ© khà nguyên tá», là cho phép vÅ© khà hạt nhân của Mỹ hiện diện trên lãnh thổ nÆ°á»›c Nháºt. Ngược lại vá»›i việc “tái định hÆ°á»›ng†chÃnh sách vá»›i Mỹ, New Delhi cần nhìn nháºn chuyến thăm của ông Hatoyama là dấu hiệu tiếp nối chÃnh sách vá»›i Ấn Äá»™ của chÃnh quyá»n má»›i. Äây cÅ©ng là dấu hiệu cho thấy khi châu à đang trong quá trình chuyển giao, vá»›i nguy cÆ¡ tiá»m ẩn vá» mất cân bằng quyá»n lá»±c Ä‘ang ngà y cà ng lan rá»™ng, Tokyo mong muốn liên kết chặt chẽ hÆ¡n vá»›i Ấn Äá»™ vá» mặt chiến lược và kinh tế. Äối trá»ng vá»›i Trung Quốc Là nÆ°á»›c châu à đầu tiên thà nh công trong quá trình hiện đại hóa ná»n kinh tế, Nháºt Bản luôn là tấm gÆ°Æ¡ng sáng cho các ná»n kinh tế khác trong khu vá»±c. Nhá» váºy, sau gần 2 thế ká»· tụt háºu, châu à đang quay lại trÆ°á»ng quốc tế vá»›i sá»± nổi lên của các ná»n kinh tế má»›i và đặc biệt là dấu ấn của “rồng†Trung Quốc và “hổ†Ấn Äá»™.  Tuy nhiên, Ä‘iá»u Ãt được dá»± Ä‘oán nhất tại châu à trong thế ká»· má»›i chÃnh là sá»± nổi lên vá» mặt chÃnh trị của Nháºt Bản, vốn đã được thủ tÆ°á»›ng Koizumi “nhấn nút khởi Ä‘á»™ng†và được trông chá» sẽ tiếp tục phát huy mạnh mẽ dÆ°á»›i thá»i thủ tÆ°á»›ng Hatoyama.  Khao khát trở thà nh cÆ°á»ng quốc chÃnh trị của Nháºt cà ng trở nên mạnh mẽ trong bối cảnh vị trà ná»n kinh tế lá»›n thứ hai thế giá»›i có thể sẽ rÆ¡i và o tay Trung Quốc trong năm 2010. Thách thức từ Trung Quốc có thể đã đẩy Nháºt và o việc tăng cÆ°á»ng liên minh quân sá»± vá»›i Mỹ. Song vá» mặt dà i hạn, Nháºt Bản lại muốn hÆ°á»›ng tá»›i má»™t vị thế an ninh Ä‘á»™c láºp hÆ¡n và Ấn Äá»™ chÃnh là đồng minh “sáng giáâ€Ä‘ể Nháºt thá»±c hiện chiến lược nà y. Äối tác chiến lược toà n cầu Mặc dù không có sá»± tÆ°Æ¡ng đồng vá» mặt kinh tế, Ấn Äá»™ và Nháºt Bản lại có rất nhiá»u Ä‘iểm chung vá» mặt chÃnh trị. Hai quốc gia Ä‘á»u là những ná»n dân chủ vá»›i ná»n chÃnh trị luôn bất ổn và các vụ bê bối tại địa phÆ°Æ¡ng, cÅ©ng nhÆ° thá»±c trạng thủ tÆ°á»›ng không phải là chÃnh trị gia quyá»n lá»±c nhất trong Äảng cầm quyá»n. HÆ¡n nữa, trong khi Ấn Äá»™ lá»±a chá»n sá»± thay đổi từ chÃnh sách không liên kết tá»›i chủ nghÄ©a địa chÃnh trị thá»±c dụng, Nháºt Bản Ä‘ang dần tiến bÆ°á»›c trên con Ä‘Æ°á»ng chủ nghÄ©a hiện thá»±c rõ nét, thể hiện trong các chÃnh sách đối ngoại và kinh tế của mình. TÃnh tÆ°Æ¡ng đồng ngà y cà ng tăng trong quan hệ giữa hai nÆ°á»›c vá» các lợi Ãch chiến lược đã dẫn tá»›i hiệp định an ninh Ấn - Nháºt 2008, má»™t dấu mốc đầy ý nghÄ©a trong việc xây dá»±ng sá»± cân bằng quyá»n lá»±c tại châu Ã. Việc các cÆ°á»ng quốc khu vá»±c liên kết vá»›i nhau qua các mối quan hệ hợp tác chiến lược và chia sẻ lợi Ãch chung Ä‘ang ngà y cà ng trở nên quan trá»ng nhằm đảm bảo ổn định tại thá»i Ä‘iểm những chuyển dịch lá»›n vá» quyá»n lá»±c chÃnh trị và kinh tế Ä‘ang là m gia tăng những thách thức an ninh châu Ã. Hiệp định an ninh Ấn - Nháºt, được ký kết khi Thủ tÆ°á»›ng Ấn Äá»™ Manmohan Singh tá»›i thăm Tokyo hồi tháng 10/2008, được dá»±a theo mô hình Hiệp Æ°á»›c phòng thủ Úc - Nháºt tháng 3/2007, và không khác nhiá»u Hiệp Æ°á»›c Úc - Ấn, được ký kết khi Thủ tÆ°á»›ng Úc Kevin Rudd tá»›i thăm New Delhi và o tháng trÆ°á»›c. Các chuyến thăm song phÆ°Æ¡ng của giá»›i chức quân sá»± góp phần củng cố ná»™i dung chiến lược trong “mối quan hệ đối tác chiến lược toà n cầuâ€, Ä‘Æ°a ra hồi năm 2006. Không chỉ có váºy, hai nÆ°á»›c còn Ä‘ang hợp tác trong các sáng kiến chung vá» an ninh hà ng hải, chống chủ nghÄ©a khủng bố, chống phổ biến vÅ© khÃ, quản lý thảm há»a và an ninh năng lượng. Trong khi Ấn Äá»™ có mối quan hệ hợp tác vá» tên lá»a phòng thủ vá»›i Israel thì Nháºt Bản cÅ©ng nắm giữ má»™t mối quan hệ tÆ°Æ¡ng tá»± vá»›i Mỹ. Tuy nhiên, hai nÆ°á»›c nên hợp tác trá»±c tiếp nhằm phát triển má»™t hệ thống phòng thủ chung.  Khi cả hai nÆ°á»›c Ä‘á»u Ä‘ang rất muốn già nh được ghế ủy viên thÆ°á»ng trá»±c tại Há»™i đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, việc hợp tác để thuyết phục những cÆ°á»ng quốc Ä‘ang nắm giữ quyá»n phủ quyết cho phép tiến hà nh cải tổ tại cÆ¡ chế an ninh quan trá»ng nhất thế giá»›i nà y là cần thiết. Không những thế, cả hai nÆ°á»›c cần phải thuyết phục Trung Quốc rằng hòa bình và ổn định tại châu à sẽ được đảm bảo tốt hÆ¡n nếu cả ba cÆ°á»ng quốc châu à đá»u là thà nh viên thÆ°á»ng trá»±c của Há»™i đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. ChÆ°a bao giá» trong lịch sá», cả ba nÆ°á»›c Trung Quốc, Nháºt và Ấn Äá»™ Ä‘á»u mạnh nhÆ° hiện nay. Vì váºy, cả ba nÆ°á»›c cần phải tìm ra phÆ°Æ¡ng cách thống nhất những lợi Ãch của mình tại châu à để há» có thể cùng tồn tại hòa bình và thịnh vượng.
- Trang Anh (theo Japan Times)
|