09/04/2009
|
Cảnh Belgrade ngáºp chìm trong lá»a đạn 10 năm trÆ°á»›c đây.
|
Ngà y 24/3 vừa qua chÃnh là mốc thá»i Ä‘iểm tròn 10 năm ngà y không quân của Tổ chức Hiệp Æ°á»›c Bắc Äại Tây DÆ°Æ¡ng (NATO) ồ ạt tấn công và o đất nÆ°á»›c Nam TÆ° cÅ©. Chiến dịch quân sá»± lá»›n nhất trong lịch sá» của liên minh nà y đã gây ra những thiệt hại to lá»›n cả vá» ngÆ°á»i và của cho ngÆ°á»i dân Nam TÆ° cÅ©, chia tách vùng đất Kosovo ra khá»i Serbia, kéo theo má»™t loạt những hệ lụy và háºu quả phức tạp khác trên phạm vi khu vá»±c cÅ©ng nhÆ° thế giá»›i. Trong khi Brussels hoà n toà n im lặng thì ngÆ°á»i dân Serbia rầm rá»™ xuống Ä‘Æ°á»ng để tưởng nhá»› vá» các nạn nhân và nhắc nhở nhau vá» má»™t vết thÆ°Æ¡ng có lẽ sẽ không bao giá» là nh trong lịch sá» của dân tá»™c mình... Những phản ứng trái ngược Thá»i Ä‘iểm tròn 10 năm ngà y NATO mở đầu chiến dịch không kÃch ồ ạt - bắt đầu từ ngà y 24/3/1999 vá»›i những tráºn ném bom và o Belgrade - đã được ngÆ°á»i dân Serbia ká»· niệm vá»›i nhiá»u hình thức: những cuá»™c mÃttinh tưởng nhá»›, má»™t phút mặc niệm, đặt vòng hoa tại những Ä‘iểm tưởng niệm các nạn nhân thiệt mạng vì bom đạn tại Belgrade và má»™t loạt các thà nh phố khác v.v... Äúng và o giữa trÆ°a ngà y 24/3/2009, trên khắp đất nÆ°á»›c Serbia đã vang lên nhiá»u tiếng còi hú, nhắc nhở má»i ngÆ°á»i nhá»› vá» những tiếng còi báo Ä‘á»™ng phòng không từ 10 năm vá» trÆ°á»›c, những âm thanh gợi nên sá»± lo lắng và chết chóc thÆ°á»ng nghe thấy suốt 78 ngà y đêm Ä‘en tối trong lịch sỠđất nÆ°á»›c. Phát biểu trÆ°á»›c Há»™i đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc (LHQ) tại New York ngay trÆ°á»›c lá»… ká»· niệm, Tổng thống Serbia Boris Tadic đã gá»i chiến dịch của NATO là "má»™t chiến dịch quân sá»± mang đầy bi kịch", đồng thá»i nhắc nhở tá»›i những con số hà ng chục ngà n dân thÆ°á»ng bị chết và bị thÆ°Æ¡ng. Tại Belgrade, ngà y tưởng niệm các nạn nhân trong thảm kịch quân sá»± trên tại Nam TÆ° cÅ© được bắt đầu vá»›i má»™t phiên há»p của ChÃnh phủ Serbia vá»›i sá»± chủ trì của Thủ tÆ°á»›ng Mirko Svetkovic. Phát biểu trong phiên há»p, ngÆ°á»i đứng đầu ChÃnh phủ Serbia khẳng định rằng: "Việc tấn công và o đất nÆ°á»›c chúng ta là má»™t hà nh vi trái phép, vi phạm quyá»n quốc tế và không có sá»± cho phép của LHQ. Những vụ ném bom trong quá khứ nà y vẫn Ä‘ang gây ra những háºu quả sâu xa đối vá»›i Serbia, đối vá»›i khu vá»±c và đối vá»›i cả những mối quan hệ tÆ°Æ¡ng tác chÃnh trị trên toà n thế giá»›i. Serbia sẽ không bao giá» quên cái ngà y bi kịch nà y". Còn tại Kosovo, lá»… ká»· niệm nà y được nhắc tá»›i vá»›i những quan Ä‘iểm hoà n toà n trái ngược. Äối vá»›i cá»™ng đồng ngÆ°á»i gốc Albani tại Kosovo - khu vá»±c 10 năm vá» trÆ°á»›c còn là má»™t tỉnh tá»± trị của Serbia, và o tháng 2 năm ngoái đã chÃnh thức tuyên bố Ä‘á»™c láºp - thì đây là "má»™t ngà y lịch sá» vÄ© đại giúp mở ra má»™t chÆ°Æ¡ng má»›i trong lịch sá» Kosovo" (theo nhÆ° ngÆ°á»i đứng đầu chÃnh quyá»n Kosovo Hashim Thaci). Ở má»™t khÃa cạnh hoà n toà n khác, hà ng ngà n ngÆ°á»i Serbia tại Kosovo đã cùng nhau tuần hà nh trên các Ä‘Æ°á»ng phố ở Mitrovica để tưởng nhá»› các nạn nhân của chiến dịch không kÃch. May mắn là không có vụ xung Ä‘á»™t đáng kể nà o giữa hai cá»™ng đồng ủng há»™ và chống lại ná»n Ä‘á»™c láºp của Kosovo. Trên phạm vi quốc tế, hai "đối tác" hà ng đầu trên chÃnh trÆ°á»ng và o thá»i Ä‘iểm đó là phÆ°Æ¡ng Tây và Nga cÅ©ng có những phản ứng khác nhau. Tại Brussels - là nÆ¡i Ä‘Æ°a ra quyết định vá» chiến dịch không kÃch mang máºt danh "Allied Force" - các quan chức Ä‘á»u giữ thái Ä‘á»™ hoà n toà n im lặng. Còn Moskva nhân sá»± kiện nà y đã lên tiếng nhắc nhở công luáºn vá» "hà nh Ä‘á»™ng xâm lược, vi phạm các tiêu chuẩn của luáºt pháp quốc tế" của NATO. Theo phÃa Nga, bà i há»c vá» chiến dịch quân sá»± của NATO đã cho thấy nhu cầu cần thiết vá» việc xây dá»±ng má»™t hệ thống an ninh chung của cả châu Âu. 10 năm nhìn lại Chiến dịch có máºt danh "Allied Force" của NATO chống lại Nam TÆ° cÅ© đã kéo dà i trong suốt 78 ngà y, vá»›i sá»± tham gia của tổng cá»™ng 19 quốc gia thà nh viên trong liên minh nà y dù ở mức Ä‘á»™ nà y hay mức Ä‘á»™ khác. Trong chiến dịch trên, NATO đã thá»±c hiện 35.000 chuyến bay ném bom, huy Ä‘á»™ng gần 1.000 máy bay và trá»±c thăng các loại, ném xuống Nam TÆ° 79.000 tấn thuốc nổ (trong đó có tổng cá»™ng 37.400 quả bom chùm, loại phÆ°Æ¡ng tiện chiến tranh bị các công Æ°á»›c quốc tế ngăn cấm). Tổng số thiệt hại đối vá»›i các cÆ¡ sở công nghiệp, giao thông váºn tải và dân sá»± của Nam TÆ° theo các đánh giá dao Ä‘á»™ng từ 60 đến 100 tỉ USD. Ước tÃnh có gần 2.500 dân thÆ°á»ng bị thiệt mạng (trong đó có 89 trẻ em), chÆ°a kể gần 12.500 ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng.
|
Äà i tưởng niệm các nạn nhân thiệt mạng trong chiến dịch ném bom của NATO tại Mitrovica.
|
Chiến dịch xâm lược nà y được nhìn nháºn nhÆ° má»™t đòn trừng phạt nặng ná» của phÆ°Æ¡ng Tây đối vá»›i má»™t Nam TÆ° "cứng đầu", không muốn ngÆ°á»i ngoà i giải quyết những vấn Ä‘á» ná»™i bá»™ của mình. Nguyên cá»› của vụ tấn công bắt đầu từ sá»± phản đối của Belgrade vá»›i Ä‘á» nghị của Mỹ triển khai má»™t lá»±c lượng quân Ä‘á»™i nÆ°á»›c ngoà i tại Kosovo, là nÆ¡i quân Ä‘á»™i và cảnh sát Nam TÆ° Ä‘ang mở má»™t cuá»™c chiến chống lại các tay súng gốc Albani đòi Ä‘á»™c láºp cho Kosovo. Theo nhiá»u nhà quan sát, cuá»™c chiến tại Nam TÆ° xảy ra trÆ°á»›c tiên xuất phát từ những lợi Ãch riêng của nÆ°á»›c Mỹ. Má»™t mặt, Washington lần đầu tiên đã công khai "qua mặt" LHQ, tìm cách khẳng định có thể tá»± giải quyết những vấn Ä‘á» khủng hoảng trên thế giá»›i mà không cần có sá»± tham gia của tổ chức nà y. Nói cách khác, cuá»™c chiến đã đánh dấu má»™t há»c thuyết chÃnh trị má»›i của phÆ°Æ¡ng Tây vá»›i sá»± thống trị của chiến thuáºt sá» dụng sức mạnh để giải quyết má»i vấn Ä‘á». Mỹ cÅ©ng lợi dụng cuá»™c chiến nà y để khẳng định "vai trò lãnh đạo" đối vá»›i châu Âu, nhất là trong bối cảnh sau khi Liên Xô tan rã, các đồng minh tại cá»±u lục địa bắt đầu tÃnh đến việc thoát khá»i bóng của "chiếc ô ảnh hưởng của Mỹ", triển khai những chÃnh sách Ä‘á»™c láºp hÆ¡n vá»›i "ông anh cả" bên kia Äại Tây DÆ°Æ¡ng. Cuá»™c chiến tại Nam TÆ° cÅ©ng là bÆ°á»›c Ä‘i đầu tiên của Mỹ nhằm biến NATO trở thà nh má»™t tổ chức có ảnh hưởng trên toà n cầu, có thể tá»± mình thá»±c thi các sứ mạng an ninh trên khắp thế giá»›i trên cÆ¡ sở tÃnh toán đến các lợi Ãch của Washington. Thá»±c tế sau nà y đã cho thấy, Nam TÆ° chỉ là điểm khởi đầu cho hà ng loạt các chiến dịch quân sá»± vá»›i quy mô và tÃnh chất khác nhau mà NATO đã triển khai tại Äịa Trung Hải, Afghanistan, Iraq, châu Phi v.v... những khu vá»±c từ trÆ°á»›c đó nằm cách xa "phạm vi trách nhiệm" ban đầu của tổ chức nà y. Äến năm 2006, ý tưởng nà y đã trở thà nh má»™t trong những Ä‘á» tà i tranh luáºn chÃnh tại Há»™i nghị Thượng đỉnh của NATO, khi Mỹ Ä‘á» xuất mở rá»™ng cÆ¡ cấu liên minh bằng cách kết nạp thêm các quốc gia nhÆ° Nháºt, Australia và Hà n Quốc. Sá»± kiện bi kịch 10 năm trÆ°á»›c đây đã dẫn tá»›i những thay đổi triệt để trong chÃnh sách đối ngoại của Serbia - những thế lá»±c thân phÆ°Æ¡ng Tây lên nắm quyá»n thay thế cho những chÃnh trị gia theo Ä‘Æ°á»ng lối dân tá»™c chủ nghÄ©a. Sau biến cố nà y, Belgrade bắt đầu các chÃnh sách theo xu hÆ°á»›ng gia nháºp EU, hợp tác chặt chẽ hÆ¡n vá»›i các quốc gia trong NATO. Khi đã bị lâm và o Ä‘Æ°á»ng cùng, Tổng thống Slobodan Milosevic của Nam TÆ° và o ngà y 10/6/1999 đã buá»™c phải tuân theo các Ä‘iá»u kiện của phÆ°Æ¡ng Tây, cho phép quân Ä‘á»™i NATO triển khai tại Kosovo. Câu há»i nhiá»u ngÆ°á»i quan tâm hiện nay là : Bằng việc chÃnh thức công nháºn Ä‘á»™c láºp của Kosovo và o năm 2008, phÆ°Æ¡ng Tây thá»±c ra đã gieo trồng trên vùng đất nà y những "hạt giống dân chủ" gì? NgÆ°á»i ta chỉ biết rằng, sau thá»i Ä‘iểm NATO đổ quân và o đây, các tay súng Albani đã triển khai những chiến dịch thanh trừng sắc tá»™c, truy Ä‘uổi ngÆ°á»i gốc Serbia, khiến không Ãt ngÆ°á»i trong số nà y buá»™c phải rá»i bá» quê hÆ°Æ¡ng Ä‘i di tản. Không chỉ chia cắt Kosovo khá»i Serbia, NATO đã biến vùng đất nà y trở thà nh má»™t vết thÆ°Æ¡ng không bao giá» liá»n da, là nÆ¡i xuất phát của những tệ nạn và tá»™i phạm nghiêm trá»ng, gây ảnh hưởng hà ng ngà y tá»›i những địa phÆ°Æ¡ng giáp ranh trong thà nh phần Serbia. Dù đã tuyên bố Ä‘á»™c láºp, nhÆ°ng các cÆ¡ cấu chÃnh quyá»n cÅ©ng nhÆ° kinh tế của Kosovo vẫn lệ thuá»™c gần nhÆ° hoà n toà n và o phÆ°Æ¡ng Tây. Kosovo còn được coi là má»™t thiên Ä‘Æ°á»ng thá»±c sá»± đối vá»›i những tên tá»™i phạm chiến tranh, buôn bán ma túy, rá»a tiá»n, những thà nh phần Hồi giáo cá»±c Ä‘oan v.v... Äó là lý do khiến Tổng thống Boris Tadic của Serbia dù là ngÆ°á»i có quan Ä‘iểm thân phÆ°Æ¡ng Tây vẫn cÆ°Æ¡ng quyết khẳng định, Belgrade sẽ không bao giá» công nháºn ná»n Ä‘á»™c láºp của Kosovo dù là trá»±c tiếp hay gián tiếp
Äinh Linh (tổng hợp) http://antg.cand.com.vn/vi-VN/hosomat/2009/4/69073.cand
|