Liên Xô từng có tới 3 ghế tại Liên Hiệp Quốc? Print
Thursday, 16 December 2010 21:27

3:20, 06/07/2009

Ngày 4/2/1945, Thủ tướng Anh Winston Churchill, Tổng thống Mỹ Franklin Roosevelt và lãnh tụ Liên Xô - Nguyên soái Iosif Stalin tổ chức Hội nghị Yalta tại thành phố Yalta thuộc Krym và quyết định thành lập Tổ chức Liên Hiệp Quốc (LHQ).
Từ khi LHQ được thành lập năm 1945 đến khi Liên Xô tan rã năm 1991, Ukraina và Belarus Ä‘á»u là thành viên cá»§a LHQ. Hai nước này Ä‘á»u là thành viên cá»§a Liên bang Cá»™ng hòa xã há»™i chá»§ nghÄ©a Xôviết. do vậy Liên Xô có tá»›i 3 chá»— tại LHQ nên còn được gá»i là "má»™t nước 3 phiếu".
Tháng 2/1945, thất bại cá»§a phát xít đã trở nên rõ ràng. Từ ngày 4 đến 11/2/1945, lãnh đạo 3 nước Anh, Mỹ và Liên Xô đã há»p tại Yalta (Krym - nay thuá»™c Ukraina). Trong Há»™i nghị Yalta, Liên Xô lại đưa ra vấn đỠvá» quyá»n đại biểu tại LHQ cá»§a những nước thành viên Cá»™ng hòa xã há»™i chá»§ nghÄ©a Liên bang Xôviết.
Theo đó, trong số 16 thành viên cá»§a Liên Xô phải có 3 nước (Ukraina, Belarus và Litva) hoặc tối thiểu có 2 nước (Ukraina và Belarus) là nước thành viên sáng lập LHQ bởi vì những nước này đã có rất nhiá»u cống hiến trong cuá»™c chiến chống phát xít...


Lễ ký Tuyên ngôn LHQ năm 1942.

Tổng thống Mỹ Roosevelt tá» ra khó khăn trước việc này. Ông cho rằng: "Nếu chúng ta dành cho má»—i quốc gia hÆ¡n má»™t phiếu quyá»n đại biểu thì đã vi phạm vào quy định theo đó má»—i quốc gia chỉ được duy nhất má»™t phiếu quyá»n biểu quyếtâ€. Tuy nhiên, Thá»§ tướng Anh Churchill cÅ©ng muốn dành cho những vùng tá»± trị thuá»™c Anh quyá»n đại biểu nên đã tá» thái độ á»§ng há»™ yêu cầu cá»§a phía Liên Xô. Trên phương diện pháp lý, má»™t vài khu vá»±c tá»± trị thuá»™c Anh như Ấn Äá»™, khi đó vẫn chưa là quốc gia độc lập.
Thái độ cá»§a Churchill đã đẩy Roosevelt vào tình thế bị cô lập. Thêm vào đó Roosevelt hy vá»ng Liên Xô đưa lá»±c lượng quân đội tấn công Nhật Bản nên đã buá»™c phải đồng ý cho Ukraina và Belarus tư cách quốc gia thành viên sáng lập LHQ.
Tuy nhiên, Roosevelt cÅ©ng tranh thá»§ giành được quyá»n tương đương có thêm 2 ghế đại biểu cho nước Mỹ nhưng do không lá»±a chá»n được bang nào trong số 48 bang cá»§a nước Mỹ (Alaska và Hawaii khi đó vẫn chưa trở thành đơn vị hành chính cấp bang cá»§a nước Mỹ) nên quyá»n này đã không được tận dụng.
Có lẽ đây cÅ©ng chính là nguyên nhân khiến cho đến nay, trên website cá»§a Quốc há»™i Mỹ giá»›i thiệu vá» quá trình hình thành LHQ vẫn dẫn rằng: "Nước Mỹ vẫn bảo lưu quyá»n được tăng thêm 2 ghế đại diện tại LHQ vào thá»i Ä‘iểm thích hợp".
Ngày 25/4/1945, tại San Fransisco, đại biểu cá»§a 50 nước đã tham dá»± cuá»™c há»p quan trá»ng có tên là Há»™i nghị các quốc gia liên hiệp vá» các tổ chức quốc tế (United Nations Conference on International Organizations). Các nước đã soạn thảo má»™t văn bản Hiến chương gồm 111 Ä‘iá»u khoản và được ký ngày 26/6/1945. Hiến chương bắt đầu có hiệu lá»±c từ ngày 24/10/1945 và từ đó cả thế giá»›i lấy ngày này ká»· niệm ngày thành lập LHQ.
Há»™i nghị này cÅ©ng đã má»i Ukraina và Belarus tham dá»±. Do những cống hiến đặc biệt cá»§a Liên Xô trong chiến tranh chống phát xít nên Liên Xô có vị thế không cần phải bàn cãi so vá»›i những nước trung bình và nhá» tham gia há»™i nghị. Ngày 25/6, đại biểu cá»§a Ukraina và Belarus đã ký vào bản Hiến chương LHQ và trở thành nước thành viên sáng lập LHQ.


Lễ ký Hiến chương LHQ năm 1945.

Xét vỠphương diện pháp lý thì việc Liên Xô có tới 3 ghế đại biểu tại LHQ không hỠvi phạm Hiến chương của tổ chức này cũng như Hiến pháp Liên Xô. Toàn văn của Hiến chương LHQ không hỠcó nội dung nào quy định quốc gia thành viên phải là nước độc lập.
Bên cạnh đó, Hiến pháp Liên Xô được thông qua năm 1936 quy định má»—i nước cá»™ng hòa thành viên độc lập thá»±c hiện quyá»n quốc gia và chá»§ quyá»n đó được Liên Xô bảo vệ. Bản Hiến pháp này còn quy định các nước cá»™ng hòa thành viên có quốc kỳ, quốc huy,  hiến pháp riêng và được bảo lưu quyá»n tá»± do rút khá»i liên bang.
Ngày 2/2/1944, Liên Xô đã tiến hành sá»­a đổi Hiến pháp năm 1936. Theo đó, Ä‘iá»u 16 cá»§a Hiến pháp được sá»­a đổi như sau: "Má»—i nước cá»™ng hòa thành viên Ä‘á»u có quyá»n phát triển quan hệ trá»±c tiếp, ký kết hiệp định và trao đổi dại diện lãnh sá»±, ngoại giao vá»›i nước ngoài". Ngoài ra, bản Hiến pháp Liên Xô năm 1944 còn dành cho các nước cá»™ng hòa thành viên quyá»n xây dá»±ng lá»±c lượng vÅ© trang riêng.
Thêm vào đó những cống hiến và mất mát cá»§a Ukraina và Belarus trong cuá»™c chiến chống phát xít Ä‘á»u rất lá»›n. Trên thá»±c tế, trước khi Liên Xô giải thể, đại biểu cá»§a 2 nước này luôn thể hiện sá»± nhất trí vá»›i Liên Xô trong những cuá»™c bá» phiếu tại Äại há»™i đồng, Há»™i đồng Bảo an hay các cÆ¡ cấu trá»±c thuá»™c LHQ. Hiện nay, nhiá»u ý kiến cÅ©ng cho rằng sá»± có mặt cá»§a Ukraina và Belarus tại LHQ trong thá»i kỳ Chiến tranh lạnh thá»±c ra chỉ là để tăng thêm 2 phiếu cho Liên Xô

Quang Hải (tổng hợp) http://antg.cand.com.vn/vi-vn/hosomat/2009/7/69809.cand