Dá»± thảo chÆ°Æ¡ng trình môn Khoa há»c Tá»± nhiên phù hợp vá»›i tâm lý, nháºn thức của há»c sinh |
Wednesday, 31 January 2018 06:58 |
GD&TÄ - Dá»± thảo chÆ°Æ¡ng trình môn há»c trong ChÆ°Æ¡ng trình giáo dục phổ thông má»›i đã nháºn được nhiá»u sá»± đóng góp của các chuyên gia, các nhà khoa há»c. TS TrÆ°Æ¡ng Xuân Cảnh, Viện Khoa há»c Giáo dục Việt Nam đã chia sẻ vá»›i Báo GD&TÄ xung quanh vấn đỠđổi má»›i của Dá»± thảo chÆ°Æ¡ng trình sách giáo khoa má»›i môn Khoa há»c tá»± nhiên (KHTN).
Tiếp cáºn xu hÆ°á»›ng GD tiên tiến Ông đánh giá nhÆ° thế nà o vá» tÃnh Æ°u việt của môn Khoa há»c tá»± nhiên trong Dá»± thảo ChÆ°Æ¡ng trình giáo dục phổ thông má»›i? Dá»± thảo chÆ°Æ¡ng trình môn KHTN có má»™t số Æ°u Ä‘iểm nổi trá»™i so vá»›i chÆ°Æ¡ng trình hiện hà nh nhÆ°: ChÆ°Æ¡ng trình dá»± thảo môn KHTN đã cụ thể hoá được mục tiêu và yêu cầu của ChÆ°Æ¡ng trình giáo dục phổ thông tổng thể. ChÆ°Æ¡ng trình được xây dá»±ng theo hÆ°á»›ng tiếp cáºn hình thà nh và phát triển năng lá»±c ngÆ°á»i há»c, đảm bảo cho HS vừa tiếp thu được tri thức khoa há»c vừa áp dụng tri thức đó và o thá»±c tiá»…n. ChÆ°Æ¡ng trình dá»± thảo đã tiếp cáºn được các xu hÆ°á»›ng giáo dục tiên tiến của các nÆ°á»›c trong khu vá»±c và quốc tế. Cụ thể: Thứ nhất, chÆ°Æ¡ng trình tÃch hợp ná»™i dung chÃnh của 3 môn há»c riêng rẽ trÆ°á»›c đây: Váºt lý, Hóa há»c, Sinh há»c theo má»™t logic dá»±a trên các nguyên lý chung vá» tÃnh cấu trúc, sá»± Ä‘a dạng, tÆ°Æ¡ng tác, tÃnh hệ thống cùng sá»± váºn Ä‘á»™ng và biến đổi, tức là có tÃnh tÃch hợp vá» mặt ná»™i dung và nguyên lý váºn Ä‘á»™ng của váºt chất trong tá»± nhiên. Äồng thá»i, dá»± thảo chÆ°Æ¡ng trình chú trá»ng đến bản chất váºn Ä‘á»™ng của thế giá»›i tá»± nhiên, quan tâm đến rèn luyện kÄ© năng tiến trình khoa há»c, phát triển năng lá»±c của ngÆ°á»i há»c, giản lược được những ná»™i dung nặng vá» kiến thức. Thứ hai, các chủ đỠđược sắp xếp chủ yếu theo logic tuyến tÃnh, có kết hợp ở mức Ä‘á»™ nhất định vá»›i cấu trúc đồng tâm, đồng thá»i có thêm má»™t số chủ Ä‘á» liên môn, tÃch hợp nhằm hình thà nh các nguyên lÃ, quy luáºt chung của thế giá»›i tá»± nhiên. Thứ ba, chÆ°Æ¡ng trình môn KHTN chú trá»ng hoạt Ä‘á»™ng thá»±c hà nh, thà nghiệm, hoạt Ä‘á»™ng trải nghiệm. Äây là điá»u kiện thuáºn lợi trong tổ chức dạy há»c để phát triển năng lá»±c nháºn thức kiến thức khoa há»c, năng lá»±c tìm tòi, khám phá và váºn dụng kiến thức khoa há»c và o thá»±c tiá»…n. Thứ tÆ°, chÆ°Æ¡ng trình dá»± thảo cÅ©ng đã đáp ứng được yêu cầu phân luồng HS sau cấp THCS, chuẩn bị hà nh trang tri thức cho há»c sinh theo Ä‘uổi tiếp con Ä‘Æ°á»ng há»c thuáºt hoặc rẽ nhánh há»c nghá» phù hợp vá»›i năng lá»±c bản thân. Vấn Ä‘á» tÃch hợp trong môn há»c nà y được thể hiện ra sao trong việc xây dá»±ng chÆ°Æ¡ng trình? ChÆ°Æ¡ng trình môn KHTN được xây dá»±ng dá»±a trên sá»± kết hợp của 3 trục cÆ¡ bản là : Chủ Ä‘á» khoa há»c - Các nguyên lÃ/khái niệm chung của khoa há»c - Hình thà nh và phát triển năng lá»±c. Trong đó, các nguyên lÃ/khái niệm chung là vấn Ä‘á» xuyên suốt, gắn kết các chủ Ä‘á» khoa há»c của chÆ°Æ¡ng trình. Äây là cách xác định hợp lý để xây dá»±ng chÆ°Æ¡ng trình môn KHTN. Các chủ Ä‘á» khoa há»c được xây dá»±ng vá»›i sá»± tÃch hợp kiến thức ở nhiá»u ná»™i dung sẽ giúp là m sáng tá» các nguyên lÃ/khái niệm xuyên suốt nà y. Tuy nhiên, khi biên soạn ná»™i dung các chủ Ä‘á» khoa há»c cần cố gắng để có sá»± hòa quyện má»™t cách tá»± nhiên. Bởi việc tÃch hợp trong môn KHTN mang tÃnh tổng thể, hệ thống nhÆ°ng lại mất Ä‘i tÃnh phát triển liên tục của đối tượng. Do đó, cần quan tâm đến tÃnh tÆ°Æ¡ng đối trá»n vẹn của chủ Ä‘á» khoa há»c trong chÆ°Æ¡ng trình. Coi trá»ng kiểm tra, đánh giá Theo ông, cần phải đổi má»›i phÆ°Æ¡ng pháp dạy há»c và việc kiểm tra đánh giá nhÆ° thế nà o để đáp ứng vá»›i chÆ°Æ¡ng trình sách giáo khoa má»›i? Äể thá»±c hiện chÆ°Æ¡ng trình môn KHTN, cần đổi má»›i PPDH theo hÆ°á»›ng: Tổ chức dạy há»c các PPDH tÃch cá»±c, tăng cÆ°á»ng phối hợp hoạt Ä‘á»™ng há»c táºp cá nhân vá»›i há»c táºp hợp tác nhóm nhá»; Giáo viên đóng vai trò tổ chức, hÆ°á»›ng dẫn hoạt Ä‘á»™ng cho há»c sinh, tạo môi trÆ°á»ng há»c táºp thân thiện và những tình huống có vấn đỠđể khuyến khÃch há»c sinh tÃch cá»±c tham gia và o các hoạt Ä‘á»™ng há»c táºp; Cần rèn luyện cho HS thói quen và năng lá»±c tá»± há»c, phát huy tiá»m năng và những kiến thức, kỹ năng đã tÃch luỹ được. Cần tăng cÆ°á»ng các giá» há»c thá»±c hà nh thà nghiệm, tổ chức các hoạt Ä‘á»™ng trải nghiệm trong môi trÆ°á»ng tá»± nhiên, tham quan các cÆ¡ sở nghiên cứu khoa há»c công nghệ, các nhà máy sản xuất có áp dụng kiến thức ná»™i dung bà i há»c, tăng cÆ°á»ng các hoạt Ä‘á»™ng ứng dụng kiến thức môn há»c và o thá»±c tiá»…n Việc kiểm tra đánh giá cÅ©ng cần có sá»± đổi má»›i: Äánh giá phải gắn liá»n vá»›i quá trình đổi má»›i phÆ°Æ¡ng pháp dạy há»c. Chú trá»ng đến đánh giá quá trình, đánh giá kÄ© năng và kết hợp nhiá»u biện pháp đánh giá khác nhau; bảo đảm đánh giá toà n diện ná»™i dung, năng lá»±c chung, năng lá»±c đặc thù môn há»c, phẩm chất của ngÆ°á»i há»c. Vấn Ä‘á» tá»± đánh giá và đánh giá đồng đẳng của há»c sinh được chú ý và xem đó là biện pháp rèn luyện năng lá»±c tá»± há»c, năng lá»±c tÆ° duy phê phán, phẩm chất chăm há»c, vượt khó, tá»± chủ, tá»± tin. Theo đánh giá của ông, ChÆ°Æ¡ng trình dá»± thảo môn há»c KHTN có phù hợp vá»›i há»c sinh hay không? Ông có Ä‘á» xuất gì vá» việc thá»±c hiện chÆ°Æ¡ng trình má»›i nà y? ChÆ°Æ¡ng trình Dá»± thảo môn KHTN là phù hợp vá»›i tâm lý, nháºn thức của HS, thể hiện: Các ná»™i dung gần gÅ©i vá»›i HS, kÃch thÃch sá»± tò mò, khám phá thiên nhiên. Ná»™i dung kiến thức là cÆ¡ bản, thiết thá»±c, hiện đại, đồng thá»i tăng cÆ°á»ng thá»±c hà nh và nâng cao năng lá»±c váºn dụng kiến thức và o thá»±c tế cuá»™c sống. Ná»™i dung môn KHTN giúp HS có nháºn thức hệ thống vá» sá»± váºt, hiện tượng trong tá»± nhiên; giúp các em có được tình yêu thiên nhiên, tôn trá»ng các quy luáºt của tá»± nhiên. Từ đó biết ứng xá» vá»›i tá»± nhiên, phù hợp vá»›i yêu cầu phát triển bá»n vững xã há»™i và môi trÆ°á»ng. Thông qua các hoạt Ä‘á»™ng há»c táºp của lÄ©nh vá»±c nà y, há»c sinh dần hình thà nh và phát triển năng lá»±c tìm hiểu và khám phá thế giá»›i tá»± nhiên qua quan sát và thá»±c nghiệm, năng lá»±c váºn dụng tổng hợp kiến thức khoa há»c để giải quyết các vấn Ä‘á» trong cuá»™c sống. Äể chuẩn bị cho thá»±c hiện ChÆ°Æ¡ng trình giáo dục phổ thông má»›i nói chung và chÆ°Æ¡ng trình môn KHTN nói riêng, tôi cho rằng chúng ta cần bồi dưỡng, Ä‘Ã o tạo lại GV. TrÆ°á»›c hết cần khảo sát, đánh giá lại năng lá»±c của ngÆ°á»i giáo viên má»™t cách chÃnh xác, khách quan. Äối chiếu vá»›i yêu cầu của ChÆ°Æ¡ng trình giáo dục má»›i để thấy rõ cái Ä‘ang cần, Ä‘ang thiếu của giáo viên. Từ đó xác định ná»™i dung cần bồi dưỡng cho giáo viên và xây dá»±ng chÆ°Æ¡ng trình bồi dưỡng cho phù hợp vá»›i nhu cầu thá»±c tiá»…n; Xây dá»±ng các chuyên Ä‘á» bồi dưỡng vá» dạy há»c tÃch hợp, tổ chức hoạt Ä‘á»™ng trải nghiệm sáng tạo, phát triển chÆ°Æ¡ng trình nhà trÆ°á»ng, bồi dưỡng năng lá»±c tổ chức nghiên cứu khoa há»c cho há»c sinh. Tăng cÆ°á»ng cÆ¡ sở váºt chất và thiết bị dạy há»c cho các trÆ°á»ng phổ thông nhÆ° các phòng thá»±c hà nh, dụng cụ thà nghiệm phục vụ cho dạy há»c môn KHTN. Cùng vá»›i đó, các trÆ°á»ng Ä‘Ã o tạo giáo viên cần đổi má»›i ná»™i dung chÆ°Æ¡ng trình, đổi má»›i phÆ°Æ¡ng pháp Ä‘Ã o tạo giáo viên theo hÆ°á»›ng đáp ứng mục tiêu giáo dục môn KHTN ở trÆ°á»ng phổ thông. Xin trân trá»ng cảm Æ¡n ông! “Sá»± tÃch hợp trong các chủ Ä‘á» khoa há»c của môn há»c giúp HS tiếp cáºn, nhìn nháºn đối tượng má»™t cách hệ thống, tổng thể trong hoạt Ä‘á»™ng khám phá tá»± nhiên, trong giải quyết vấn Ä‘á» công nghệ, các vấn Ä‘á» tác Ä‘á»™ng đến Ä‘á»i sống của cá nhân và xã há»™i. Qua đó sẽ phát triển năng lá»±c tìm hiểu tá»± nhiên và hình thà nh các phẩm chất cho ngÆ°á»i há»câ€. TS TrÆ°Æ¡ng Xuân Cảnh  Theo giaoducthoidai.vn |